«Ιούλιος Κέσαρας» με γυναίκες + «Κοριολανός»: δίπτυχο Σέξπιρ στο «Λευτέρης Βογιατζής» από Κωνσταντίνο Χατζή. Βρούτος, η Σοφία Φιλιππίδου

Το Τέταρτο Κουδούνι / Είδηση 

Τον «Ιούλιο Κέσαρα» και τον «Κοριολανό», τις δυο απ’ τις τέσσερις «ρομαϊκές» τραγωδίες του Γουίλιαμ Σέξπιρ, θ’ ανεβάσει ως δίπτυχο ο Κωνσταντίνος Χατζής με την ομάδα του «Χρώμα» στο θέατρο «Οδού Κυκλάδων-Λευτέρης Βογιατζής», μετά τη ματαίωση του ανεβάσματος, εκεί, του δράματος του Σίλερ «Μαρία Στιούαρτ» απ’ τον Θάνο Παπακωνσταντίνου, με Αμαλία Μουτούση και Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, λόγω σοβαρού ατυχήματος της πρώτης η οποία, πάντως, αναρρώνει αργά αλλά σταθερά.

Το ιδιαίτερο είναι ότι ο σκηνοθέτης επέλεξε, για τον «Ιούλιο Κέσαρα», εκτός απ’ τον Γιάννη Χαρτοδιπλωμένο που επωμίζεται τον επώνυμο ρόλο, τους τέσσερις απ’ τους άλλους βασικούς ανδρικούς ρόλους να ενσαρκώσουν γυναίκες ηθοποιοί: η Σοφία Φιλιππίδου θα ’ναι ο Βρούτος, η Αγλαΐα Παππά ο Μάρκος Αντώνιος, η Κωνσταντίνα Τάκαλου ο Κάσιος, η Ηλέκτρα Νικολούζου ο Κάσκας. 

Ενώ στον «Κοριολανό» τον επώνυμο ρόλο ανέλαβε ο Γιώργος Παπαπαύλου. Στην παράσταση θα παίξουν, επίσης, οι Νικόλας Χανακούλας, Βασίλης Τσιγκριστάρης, Αδριανός Γκάτσος, Σπύρος Δούρος, Άρης Ντελία, Λυδία Σκουράκη -μερικοί και στα δυο έργα.

Στον «Ιούλιο Κέσαρα», που πιστεύεται ότι έχει γραφτεί το 1599, ο Σέξπιρ αντλεί απ’ την ρομαϊκή ιστορία: ο θριαμβευτής στρατηγός Ιούλιος Κέσαρας, που, μετά τη νίκη του στον εμφύλιο πόλεμο κατά του Πομπίιου, έχει ανακηρυχθεί, απ’ την Σύγκλητο, Ισόβιος Δικτάτωρ και που φαίνεται να οδηγείται στην κατάλυση της Ρομαϊκής Δημοκρατίας και στην ανακήρυξή του σε βασιλέα, δολοφονείται στην Σύγκλητο, όπου προσήλθε την ημέρα των Ειδών του Μαρτίου (15 Μαρτίου) του 44 π.Χ., παρά τις προειδοποιήσεις οιωνοσκόπου να φυλαχτεί την ημερομηνία αυτή και παρά τις παρακλήσεις της συζύγου του Καλπουρνίας που είχε δει την προηγούμενη νύχτα φριχτό όνειρο, να μην πάει εκεί, από μια ομάδα συνωμοτών -Κάσιος, Κάσκας, Κίνας..., μ’ επικεφαλής τον προστατευόμενό του και πιθανολογούμενο γιο του Βρούτο (τελικά, ο κεντρικός, αν κι όχι ο επώνυμος, ρόλος του έργου) που, βαθιά έντιμος, έχει παλέψει, 

για να πάρει την απόφαση της συμμετοχής του στη δολοφονία ανάμεσα στην αγάπη του για τον Κέσαρα και στην απέχθειά του για την κατάχρηση εξουσίας την οποία εκείνος κάνει- που δηλώνουν ότι πράττουν για το καλό της Ρόμης παίρνοντας με το μέρος τους, αρχικά, το λαό. Τον οποίο, όμως, ο Μάρκος Αντώνιος, επιστήθιος φίλος του Κέσαρα, με τον μνημειώδη, υποδόρια ξεσηκωτικό επικήδειο που εκφωνεί στην κηδεία του Κέσαρα, πάνω απ’ τη σορό του, μεταστρέφει εναντίον τους, ώστε αναγκάζονται εσπευσμένα να εγκαταλείψουν την πόλη. Η συνέχεια είναι, και πάλι, εμφύλιος πόλεμος. Η τριανδρία που σχηματίζουν ο Μάρκος Αντώνιος με τον Οκτάβιο Κέσαρα, μικρανεψιό και υιοθετημένο γιο του Ιούλιου Κέσαρα, και τον Λέπιδο, καταδιώκει τους συνωμότες που ηττώνται στην τελική μάχη η οποία γίνεται στους Φιλίππους, όπου Βρούτος και Κάσιος αυτοκτονούν.

Στον «Κοριολανό», που χρονολογείται μεταξύ 1605 και 1608, ο ανδρείος ρομέος στρατηγός του 5ου π.Χ. αιώνα Γάιος Μάρκιος -η ιστορικότητά του αμφισβητείται-, στον οποίο, μετά από μια περιφανή νίκη του στα Κορίολα, πόλη των Βόλσκων, σταθερών εχθρών της αρχαίας Ρόμης, του ’χει δοθεί το τοπωνυμικό προσωνύμιο Κοριολανός, στρέφεται, αρχικά διστακτικά, στα κοινά κι εκλέγεται ύπατος. Αλλά η απόλυτη, αδιάλλακτη, αλαζονική, επιθετική ιδιοσυγκρασία του, η περιφρόνησή του προς το λαό που ποδηγετείται, τα αντιλαϊκά μέτρα που παίρνει κι η τυραννική συμπεριφορά του τον καθιστούν, παρά την απόλυτη εντιμότητά του, μισητό στην τάξη των, επηρεασμένων απ’ τους λαοπλάνους αντιπάλους του, πληβείων, τόσο ώστε να τον εξορίσουν απ’ την Ρόμη. Θα προσχωρήσει στους Βόλσκους, θα συμμαχήσει με τον - μέχρι πρότινος εχθρό του- ηγέτη τους Αουφίδιο και, με στόχο την εκδίκηση, θα κινηθεί ενάντια στην πατρίδα του επικεφαλής των στρατευμάτων τους. Η επέμβαση της μητέρας του θα τον πείσει να λύσει την πολιορκία της Ρόμης την οποία απειλούσε με καταστροφή. Αλλά, όταν επιστρέφει στους Βόλσκους, τον δολοφονούν ως προδότη.

«Αυτό που κέντρισε το ενδιαφέρον μου», σημειώνει ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Χατζής, «ήταν ο τρόπος που παρουσιάζει ο Σέξπιρ το ρόλο του λαού απέναντι στην εξουσία, στον ‘Κοριολανό’. Απ’ την πρώτη έως την τελευταία σκηνή του έργου η σύγκρουση γίνεται ανάμεσα στον Κοριολανό και το λαό. Ο συγγραφέας εξετάζει, σε τεράστιο βάθος, την ‘ψυχολογία’ της λαϊκής τάξης, τα όρια της δύναμής της, το ρόλο που παίζει στην 

πολιτική σκηνή, πώς επηρεάζει και πώς επηρεάζεται. Θέμα που, στις μέρες μας, είναι τόσο επιτακτικό να το επαναπροσδιορίσουμε, όπως και να επανατοποθετηθούμε απέναντι στη δύναμη του πολίτη, τις ευθύνες και τα λάθη του. Στον ‘Κοριολανό’ βλεπουμε πώς η λαϊκή εξουσία χρησιμοποιεί τα μέσα και τη δύναμη της για να κερδίσει δικαιώματα και να εξοντώσει έναν εν δυνάμει τύραννο ενώ στον ‘Ιούλιο Καίσαρα’ πώς η αριστοκρατική τάξη εξοντώνει έναν εν δυνάμει δικτάτορα. Γι αυτό κι ανεβάζω αυτά τα δυο έργα μαζί».

Το δίπτυχο θα παρουσιαστεί σε διασκευή του σκηνοθέτη Κωνσταντίνου Χατζή, βασισμένη στις μεταφράσεις που ’χουν κάνει ο Μίνως Βολανάκης (στον «Ιούλιο Κέσαρα») κι ο Μιχάλης Κακογιάννης (στον «Κοριολανό), με συνεπτυγμένα τα έργα, σε μια παράσταση που φιλοδοξεί να μην ξεπεράσει τις δυόμισι ώρες. Τα σκηνικά θα ’ναι της Λίας Ασβεστά, τα κοστούμια της Μιράντα Ντέμπσι, η χορογραφία της Χριστίνας Βασιλοπούλου, ο σχεδιασμός φωτισμών του Κώστα Αγγέλου, σε συνεργασία με το σκηνοθέτη, τα βίντεο της Έιμι Μακρίς.

Η παράσταση που επιχορηγείται απ’ το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού θα παρουσιαστεί από 20 Δεκεμβρίου έως 17 Φεβρουαρίου. 

Η τελευταία φορά που τα δυο σεξπιρικά έργα έχουν παρουσιαστεί στην ελληνική σκηνή ήταν, για τον «Ιούλιο Κέσαρα» η περσινή χειμερινή περίοδος 2017/2018, -απ’ το «Θέατρο Τέχνης», στην Φρυνίχου, με σκηνοθεσία Νατάσας Τριανταφύλλη, σ’ εκδοχή για ένα μόνον ηθοποιό (τον Ρένο Χαραλαμπίδη) που ερμήνευε όλους τους ρόλους-, για τον «Κοριολανό», η προπέρσινη 2016/2017 -στο θέατρο «Σημείο», σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Διαμαντή, με τον Ιωάννη Παπαζήση στον επώνυμο ρόλο (Φωτογραφίες 1, 3, 4, 5, 6: Karol Jarek, Γιάννης Ορφανίδης).