May 23, 2018

Πώς ο Ρίτσος μπορεί να γίνει παλλόμενο θέατρο ή Μάζοχ για δυο ή 1.448 λέξεις!


Το Τέταρτο Κουδούνι / 23 Μαΐου 2018
(Δεν έχει άλλη παράταση! Η επιτυχία μάς υποχρεώνει να συνεχίσουμε εσαεί -όσο ο καλός Θεός της Ελλάδος μάς το επιτρέψει. Κι όποιος αντέξει…)



Απ’ τη μεταπολίτευση και δώθε οι πολύστιχοι ποιητικοί μονόλογοι του Γιάννη Ρίτσου να παρουσιάζονται σκηνικά έγινε κοινός τόπος. Και ποιος απ’ αυτούς δεν έχει παιχτεί -κι όχι μόνο μια φορά... Και ποιος πρωταγωνιστής μας -ή κι όχι πρωταγωνιστής- δεν έχει καταπιαστεί με Ρίτσο… Μόνο που δεν είναι και τόσο εύκολο, όσο νομίζουν, να το κάνεις. Τα εκτενή αυτά ποιήματα έχουν μια πυκνότητα νοημάτων σχεδόν απαγορευτική για να γίνουν λόγος θεατρικός. Έχω παρακολουθήσει τις δεκάδες αυτές απόπειρες, στο σύνολό τους σχεδόν, στα 40 και… χρόνια που ’χουν μεσολαβήσει -απ’ το ’75, νομίζω, ξεκίνησαν στην Ελλάδα. Τους έχω, βέβαια, δει αυτούς τους μονολόγους, τους περισσότερους, όμως, δεν τους έχω «ακούσει»: χάνομαι, συνήθως, στις σκέψεις μου ακούγοντας λόγο ηδυσμένο και καλλιέπεια και συναίσθημα -πολύ συναίσθημα- αλλά όχι νοήματα. Το αποτέλεσμα, πολύ συχνά, ένας πολτός καλών προθέσεων. Όσοι τις ξεπέρασαν τις καλές προθέσεις μου ’χουν μείνει ανεξάλειπτοι στη μνήμη.
Ο Νεοκλής Νεοκλέους είναι ηθοποιός. Και σκηνοθέτης. Έλληνας της Κύπρου. Πρωταγωνιστής στην Κύπρο εδώ και πάνω από τριάντα χρόνια. Σχεδόν άγνωστος στον ελλαδικό χώρο. Ήρθε -άλλη μια έκπληξη απ’ την Κύπρο, ανάμεσα στις αρκετές που συνεχίζουμε να ’χουμε απ’ την εποχή της Δέσποινας Μπεμπεδέλη και της Μάνας Κουράγιο της- στο Ίδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης» φέρνοντας «άλλον ένα» μονόλογο του Ρίτσου: «Αποχαιρετισμός». Ένα εκτεταμένο ποίημα-μονόλογος που γράφτηκε απ’ τον Ποιητή εν θερμώ, το 1957, δυο μέρες μετά το θάνατο του ταξιτζή Γρηγόρη Αυξεντίου, αγωνιστή της ΕΟΚΑ κατά της αγγλικής αποικιοκρατίας, που οι Άγγλοι τον έκαψαν ζωντανό, στα 29 του χρόνια, στη σπηλιά-κρησφύγετό του, για να τον κατατάξουν στο πάνθεο των ελληνοκυπρίων ηρώων -σας έγραφα σχετικά στο «Τέταρτο Κουδούνι», στις 18 Απριλίου.
Ο Ρίτσος δεν έχει γράψει ένα επικαιρικό ποίημα. Έχει γράψει ένα λυρικό αριστούργημα. Πώς, όμως, το κάνεις θέατρο; Ο Νεοκλής Νεοκλέους, που υπέγραφε και τη σκηνοθεσία, το ’κανε! Θέατρο παλλόμενο! Με συγκίνηση η οποία, όμως, ποτέ δεν τον έπνιγε, ποτέ δεν μπούκωνε τα νοήματα, ξεκούκιζε, λέξη τη λέξη, τους στίχους του Ρίτσου, πλάθοντας εικόνες, ακουμπώντας το λόγο στις καρδιές μας. Με τη μουσική του Γιώργου Καλογήρου, παιγμένη επί σκηνής απ’ τον ίδιο κι άλλους δυο μουσικούς, να συνοδεύει, ν’ αγκαλιάζει, να αναδεικνύει το κείμενο. Κι όταν ο λόγος, κάποιες στιγμές, 
«έφευγε» και γινόταν τραγούδι, η παράσταση ν’ απογειώνεται. Όχι, τελικά, δεν ήταν «άλλος ένας» μονόλογος του Ρίτσου. Ήταν άλλος ένας απ’ τους σπάνια επιτυχημένους παραστασιακά μονολόγους του Ρίτσου που ’χουν παιχτεί στην ελληνική σκηνή.
Συγκινήθηκα. Πολύ. Η παράσταση αυτή πρέπει να ξανάρθει και να τη δει περισσότερος κόσμος. Πόσο μάλλον όταν την επόμενη χρονιά, το 2019, συμπληρώνονται 110 χρόνια απ’ τη γέννηση του αξεπέραστου Ρίτσου. Εδώ σας θέλω κρατικά Θέατρα -αυτές τις ευκαιρίες να τις αρπάζετε και να τις αξιοποιείτε και να τις αναδεικνύετε.
(Ότι η παράσταση παίχτηκε τις μέρες της επίσημης επίσκεψης στην Αθήνα του Πρίγκιπα της Ουαλίας, διαδόχου του θρόνου του Ηνωμένου Βασιλείου Αγγλίας κ.λπ, κ.λπ, ήταν εντελώς συμπτωματικό. Αλλά και τραγικά ειρωνικό...).


Μια κι είπαμε για κρατικά Θέατρα. Καλά τα πάνε στους δύσκολους καιρούς μας. Και στο Εθνικό ο Στάθης Λιβαθινός (που αναμένει το καινούργιο Διοικητικό Συμβούλιο, με πρόεδρο πάντως, όπως έγινε γνωστό, όχι τον Θανάση Παπαγεωργίου -άντε να ομαλοποιηθούν τα πράγματα γιατί η πολλή η γκρίνια ενέχει άποψη αλλά ενέχει και μιζέρια…), με αναπληρωτή τον Θοδωρή Αμπαζή και στο ΚΘΒΕ ο Γιάννης Αναστασάκης με την Μαρία Τσιμά αναπληρώτρια.
Ο Στάθης Λιβαθινός καμαρώνει για πλεόνασμα που ετοιμάζεται ν’ ανακοινώσει, ο Γιάννης Αναστασάκης κατάφερε -επίτευγμα!- να μειώσει το έλλειμμα των εννιά εκατομμυρίων ευρώ που βρήκε εκ των προηγουμένων στα δυο εκατόν πενήντα, και τα δυο Θέατρα έχουν κόσμο, και τα δυο Θέατρα έχουν μεγάλη παράπλευρη δραστηριότητα, παίρνουν διάφορες χρήσιμες έως και πολύτιμες πρωτοβουλίες, ο Λιβαθινός περιμένει το πολυπόθητο ΦΕΚ για να ξεκινήσει, με τη νέα περίοδο, τη λειτουργία του Τμήματος Σκηνοθεσίας -τ’ όνειρό του- στη δραματική σχολή του Εθνικού ενώ εξελέγη στο νέο Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης των Θεάτρων της Ευρώπης της οποίας το Εθνικό, όπως και το ΚΘΒΕ, είναι μέλος, στο «Rex» αρχίζει, εντός των ημερών, με χορηγίες του Ιδρύματος Ωνάση και των «Ελληνικών Πετρελαίων», η ριζική ανακαίνιση του Ισογείου -αφού έχουν προηγηθεί οι ανακαινίσεις του Υπόγειου/Σκηνής «Κατίνα Παξινού» για την Πειραματική Σκηνή και του «Σχολείου» της Ειρήνης Παπά για να στεγάσει, όπως κι έγινε, τη δραματική σχολή-, όπου θα εγκατασταθεί το λεγόμενο πια «Μικρό Εθνικό», ήτοι η Παιδική κι η Εφηβική Σκηνή και τα απαραίτητα για τη λειτουργία τους εργαστήρια, ο
Αναστασάκης ανακαίνισε το Θέατρο Δάσους, μερεμέτισε τα προβλήματα στο Θέατρο Γης, συνεχίζει να οργανώνει το Διεθνές Φεστιβάλ Δάσους, έστησε στο Βασιλικό μόνιμη έκθεση κοστουμιών απ’ το βεστιάριο του ΚΘΒΕ η οποία σε λίγες μέρες ανανεώνεται…
Τώρα, όσον αφορά τα καλλιτεχνικά αποτελέσματα, δεν είναι πάντα τα ποθητά -ίσως εκεί θα πρέπει να ρίξουν μεγαλύτερο βάρος οι δυο καλλιτεχνικοί διευθυντές- αλλά δύσκολο και να ’ναι πάντα. Και τα δυο Θέατρα έχουν, πάντως, παραστάσεις για να καμαρώνουν.
Βέβαια, οι αντιπολιτευόμενοι όλο και κάποιες σπόντες ρίχνουν -στα άδεια, συνήθως…- ενώ οι συνδικαλιστές όλο και κάποια προβληματάκια δημιουργούν αλλά ελπίζω να καταλάβουν ότι το καταστροφικό παρελθόν -πληγή…- δε γίνεται να διαιωνίζεται κι ότι εις βάρος τους τελικά αυτό αποβαίνει. Κατόπιν αυτού και με την εργασιακή γαλήνη σε γενικές γραμμές, σε ισορροπία, την ανανέωση της θητείας και των δυο «ντουέτων» -στο ΚΘΒΕ λήγει τον Νοέμβριο, στο Εθνικό τον προσεχή Μάιο- δεδομένη τη βλέπω. Εκτός κι αν έχουμε κυβερνητικές ή υπουργικές ανατροπές και επικρατήσουν τα παλαιά, τριτοκοσμικά, «έθιμα» -οι «δικοί σας», οι «δικοί μας»…




Την «Αφροδίτη με τη γούνα» του Λέοπολντ Φον Ζάχερ-Μάζοχ διασκεύασαν για το θέατρο -για δυο πρόσωπα- η Νικολέτα Κοτσαηλίδου που ’κανε και τη μετάφραση κι ο Σπύρος Κυριαζόπουλος που θα υπογράψει και τη σκηνοθεσία και θα την παρουσιάσουν -η παραγωγή, της Εταιρείας Θεάτρου «Dum Spiro Spero»- στον «Κάτω Χώρο» του «Θεάτρου του Νέου Κόσμου», απ’ τον Οκτώβριο. Την Βάντα φον Ντουνάγιεφ θα υποδυθεί η Νικολέτα Κοτσαηλίδου και τον Ζίβεριν φον Κουζίμσκι ο Σπύρος Κυριαζόπουλος (φωτογραφία: Κοσμάς Ινιωτάκης), 

με παρόντα στη σκηνή τον τσελίστα Αλέξανδρο Κασαρτζή που ’χει αναλάβει και τη μουσική της παράστασης. Τα σκηνικά και τα κοστούμια θα ’ναι της Ηλένιας Δουλαδίρη κι ο σχεδιασμός φωτισμών του Σάκη Μπιρμπίλη.
Στο μυθιστόρημα (1870) του Γερμανού Μάζοχ -απ’ τον οποίο και προήλθε ο όρος μαζοχισμός- «μέσα σ’ ένα αριστοκρατικό περιβάλλον πολυτέλειας, ηδυπάθειας και χλιδής», όπως έχει γράψει στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Αναγνώστης», η Νίκη Κώτσιου, «ο Ζίβεριν, μυθιστορηματικό alter ego του συγγραφέα Μάζοχ, ξεδιπλώνει την ιστορία του νοσηρού έρωτα που έζησε με την Βάντα, την ερωμένη που αγάπησε με πάθος και στην οποία εκχώρησε την ίδια την ελευθερία του. Υποχωρώντας στο παράδοξο αίτημα του Ζίβεριν η Βάντα δέχεται να τον βασανίσει σωματικά και συναισθηματικά ώστε να εκπληρώσει την ανορθόδοξη επιθυμία του για μια ηδονή μέσα στον πόνο. Αναλαμβάνει, λοιπόν, να υποδυθεί το ρόλο της αφέντρας συνεπικουρούμενη από μια σειρά φετιχιστικών αξεσουάρ και, πράγματι, αναδεικνύεται δεσποτική και τυραννική πέρα από κάθε προσδοκία επιφυλάσσοντας στον εραστή της μια ποικιλία μαρτυρίων που εκείνος απολαμβάνει. Υπογράφουν μάλιστα κι ένα συμβόλαιο σύμφωνα με το οποίο εκείνος μετατρέπεται σε δούλο ενώ εκείνη αποκτά την πλήρη κυριότητα πάνω του, με μόνη την υποχρέωση να φορά γούνα».
«Η Αφροδίτη με τη γούνα» έχει χρησιμοποιηθεί ως «αφορμή» στο ομότιτλο θεατρικό έργο -επίσης για δυο πρόσωπα- του Αμερικανού Ντέιβιντ 
Άιβς, το οποίο έχει παρουσιαστεί στην Ελλάδα -στην Αθήνα, στο «Θησείον»- τη σεζόν 2013/2014, σε σκηνοθεσία Γιώργου Οικονόμου, με την Βίκυ Παπαδοπούλου και τον Γιώργο Παπαγεωργίου, κι έχει μεταφερθεί (2013), με τον ίδιο τίτλο, στον κινηματογράφο απ’ τον Ρόμαν Πολάνσκι, με πρωταγωνιστές την Εμανουέλ Σενιέ και τον Ματιέ Αμαλρίκ.



1.448 λέξεις δαπάνησε ο καθηγητής Θ. Κ. Στεφανόπουλος για ν’ απαντήσει στις 600 του σχολίου μου -υπερδιπλάσιες δηλαδή, τον ταλαιπώρησα…- στο «Τέταρτο Κουδούνι» της 9 Απριλίου, για άρθρο του-επίθεση εναντίον του ποιητή και μεταφραστή Γιώργου 
Μπλάνα και του καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ Αθηνών κι Επιδαύρου Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, που δημοσιεύτηκε στο τεύχος 86 του περιοδικού «The Books’ Journal» με τον τίτλο «Φεστιβάλ Επιδαύρου ή Φεστιβάλ Γιώργου Μπλάνα;». Απάντηση που δημοσιεύτηκε, μαζί με το σχόλιό μου, στο τεύχος 87 του περιοδικού. Δεν έχω τίποτα ν’ απαντήσω -βαριέμαι…
Το σπαρταριστό, πάντως, είναι ότι, πριν από δυο περίπου χρόνια, καλός συνάδελφος της Εφημερίδας που γκρέμισε τον Λουκισμό κάθε τόσο υπονοούσε ότι είμαι μεταξύ των «εμμίσθων» του τότε προέδρου Γιώργου Λούκου. Τώρα υπονοείται ότι λειτουργώ ως «υπάλληλος» του διαδόχου του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου. Ποιος τη χάρη μου -τα ’χω κονομήσει γερά!
Απλώς αναρωτιέμαι: οι επιθέσεις εναντίον του blog όλο και πληθαίνουν. Κάτι δεν πράττω καλά; Ή, μήπως, κάτι πράττω καλά;


Και μια απορία μου: απ’ τους πέντε σκηνοθέτες -Γιάννης Αναστασάκης, Τσέζαρις Γκραουζίνις, Κώστας Φιλίππογλου, Αιμίλιος Χειλάκης / Μανώλης Δούνιας- που επέλεξαν, για τις τέσσερις φετινές καλοκαιρινές παραστάσεις τους αρχαίου δράματος, στο πλαίσιο των Φεστιβάλ Αθηνών κι Επιδαύρου, μεταφράσεις του Γιώργου Μπλάνα, μόνο στη σελίδα του Αιμίλιου Χειλάκη, στο facebook, είδα μια απάντηση για την επίθεση που γίνεται στο μεταφραστή. Δεν έχουν νοιώσει την ανάγκη όλοι μαζί, με μια μαζική κίνηση, να εξηγήσουν ΓΙΑΤΙ τις επέλεξαν; Κι αν τους «επιβλήθηκαν», όπως έχει υπονοηθεί; Δε νοιώθουν θιγμένοι; Δε νοιώθουν την ανάγκη να τον στηρίξουν; Και τον αφήνουν έτσι βαλλόμενο;


Μ’ ένα πολύ ενδιαφέρον πρόγραμμα -και λιγότερο φορτωμένο, ευτυχώς, από πέρσι- ξεκινάει φέτος το Φεστιβάλ Αθηνών την 1 Ιουνίου. Οι λιγότερες εκδηλώσεις έχουν βοηθήσει στην καλύτερη και πιο συστηματική προβολή, κομψότατο το βιβλιαράκι-οδηγός του Φεστιβάλ, ελκυστικό το τρέιλερ… Αναμένω, βέβαια, τις εκδηλώσεις καθαυτές να δω αν θ’ ανταποκρίνονται στις προσδοκίες μου.

Εγώ, πάντως, ξεκινώ για το Φεστιβάλ με δυο «μεγάλες λευκές ελπίδες»: Η πρώτη, Ίβο φαν Χόβε και «Τονέελγρούπ» του Άμστερντάμ στο «Μετά την πρόβα»/«Περσόνα», απ’ τα σενάρια του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, στις 1, 2, και 3 Ιουνίου. Γιατί 
ξέρω -έχω δει. Ο βέλγος σκηνοθέτης έχει ήδη παρουσιάσει δουλειά του, με το θίασό του, στην «Στέγη», το 2011 -και μάλιστα Μπέργκμαν και πάλι, το «Σκηνές από ένα γάμο»- ενώ το 2014, είδα στο Μέγαρο, στη σειρά ζωντανών μεταδόσεων «National Theatre Live», το «Ψηλά από τη γέφυρα» του Άρθουρ Μίλερ, σε σκηνοθεσία του στο «Young Vic» του Λονδίνου, με Έντι τον καθηλωτικό Μαρκ Στρονγκ -δυνατές παραστάσεις και οι δυο, ο Μίλερ συγκλονιστικός. Άρα… 
Να θυμίσω πως, κατά σύμπτωση, το μεν «Ψηλά από τη γέφυρα» που χουμε δει παίζεται, τώρα, στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού, σε σκηνοθεσία Νικαίτης Κοντούρη, και το «Μετά την πρόβα» που θα δούμε, στο θέατρο «Οδού Κυκλάδων/Λευτέρης Βογιατζής», σε σκηνοθεσία Περικλή Μουστάκη.
Η δεύτερη δεν είναι ελπίδα, είναι σιγουριά: «Αποτυχημένες απόπειρες αιώρησης στο εργαστήριό μου» του Δημήτρη Κουρτάκη, «εμπνευσμένη από το μπεκετικό σύμπαν», με τον ελισσόμενο, συναρπαστικό Άρη Σερβετάλη, 1, 2, 3, 4 και 5 Ιουνίου -επανάληψη της 
περσινής παράστασης. Μπορείτε ν’ ανατρέξετε στο ιστολόγιο όπου έγραψα, πέρσι, στις 21 Ιουλίου, περί αυτής. Κατέληγα -το τονίζω και πάλι: «Την είδα δυο φορές -τη δεύτερη μου άρεσε ακόμα περισσότερο. Όταν ξαναπαιχτεί, θα την ξαναδώ. Να είστε κι εσείς εκεί. Αυτά -προσέξτε!- δεν τα χάνει κανείς. Είναι γεγονότα».


Το τέλος της σεζόν κρύβει άλλη μια επανάληψη -έκπληξη!: στο «Υπόγειο» του «Θεάτρου Τέχνης» την Κυριακή (27 Μαΐου), στις 21.15΄, επαναλαμβάνεται -εν αναμονή της πρεμιέρας, στα μέσα Ιουνίου, της νέας παράστασης του Νίκου Μαστοράκη «Ιστορίες από το δάσος της Βιέννης» του Έντεν φον Χόρβατ-, για μια και μοναδική βραδιά, η αμέσως προηγούμενή του στον ίδιο χώρο «Η επανένωση της Βόρειας με τη Νότια Κορέα» του Ζοέλ Πομρά. 


Για την παράσταση που ανέβηκε εκεί την περσινή σεζόν κι επαναλήφθηκε στην αρχή της φετινής, την καλύτερη, πιστεύω, του Νίκου Μαστοράκη τα τελευταία χρόνια, είχα γράψει εδώ στις 15 του περασμένου Δεκεμβρίου -μπορείτε να αναζητήσετε το κείμενο. Καταλήγοντας: «Πρέπει να δείτε ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ την παράσταση αυτή! Είναι, κατά τη γνώμη μου, από τις καλύτερες που παίζονται αυτή τη στιγμή στην Αθήνα». Δε χρειάζονται περισσότερα. Απλώς σπεύστε έγκαιρα (Φωτογραφία: Σταύρος Χαμπάκης).




Το σημερινό «Τέταρτο Κουδούνι» είναι αφιερωμένο στο δημοσιογράφο και κριτικό θεάτρου Σπύρο Παγιατάκη που ’φυγε απ’ τη ζωή, αφού πολύ ταλαιπωρήθηκε, στις 16 Μαΐου. Ευρύτατης καλλιέργειας, ευρύτατων ενδιαφερόντων, υπηρέτησε την κριτική θεάτρου με κύρος και σεμνότητα. Θα τον θυμάμαι με στοργή στο πούλμαν προς Επίδαυρο να διαβάζει πάντα το αρχαίο δράμα που θα βλέπαμε.

May 19, 2018

Η Λήδα Πρωτοψάλτη επιστρέφει στο Εθνικό με τα «Μελίσσια» του Αλέξη Σταμάτη. Σκηνοθετεί ο Γιώργος Παλούμπης


Το Τέταρτο Κουδούνι / Είδηση 



Την τρίτη συνεργασία της στην υπέρ-65χρονη καριέρα της -πρωτοεμφανίστηκε στα δώδεκα χρόνια της σε παράσταση για παιδιά- θα πραγματοποιήσει με το Εθνικό Θέατρο, τον επόμενο χειμώνα, η Λήδα Πρωτοψάλτη: θα πρωταγωνιστήσει στο, ουσιαστικά, άπαιχτο έργο του Αλέξη Σταμάτη «Μελίσσια» που

θ’ ανεβάσει στην Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» ο Γιώργος Παλούμπης την προσεχή χειμερινή περίοδο 2018/2019.
Τα «Μελίσσια» θ ανεβούν τον Μάιο, στο τέλος της χειμερινής περιόδου, με την προοπτική η παράσταση ν’ ανοίξει τη μεθεπόμενη σεζόν 2019/2020, με σκηνικά και κοστούμια Ελένης Μανωλοπούλου και φωτισμούς Αλέκου Αναστασίου. Στη διανομή, εκτός της Λήδας Πρωτοψάλτη, κι οι Νίκος Αρβανίτης, Κώστας Βασαρδάνης, Μαρία Κεχαγιόγλου, Νεφέλη Κουρή, Νίκος Χατζόπουλος. 
Στο έργο, η Αγάπη, grande dame της ελληνικής λογοτεχνίας, βρίσκεται κατάκοιτη στο κρεβάτι της, σ’ ένα μεγάλο αρχοντικό στα Μελίσσια -εξ ου κι ο τίτλος. Στον ίδιο χώρο εμφανίζονται ένας μυστηριώδης βοηθός που επιμελείται την αυτοβιογραφία της, τα δυο της παιδιά, ο άντρας της κόρης της και μια παράξενη, γοητευτική κοπέλα. Κάποια στιγμή ένας πίνακας πάνω απ’ το προσκεφάλι της Αγάπης ξυπνάει παλιές πληγές. 
Η «οικογενειακή γιορτή» εξελίσσεται απρόβλεπτα, μέσα σε 
συγκρουσιακή, συχνά, ατμόσφαιρα. Το δωμάτιο της Αγάπης μετατρέπεται σταδιακά από σκηνικό που σιγοβράζει σ’ ένα θάλαμο που εκρήγνυται.
Το έργο πρωτοπαρουσίαστηκε τη σεζόν 2011/2012, στο Εθνικό, αλλά με τη μορφή σκηνικής ανάγνωσης, στο πλαίσιο των «Αναγνώσεων 2012» που την επιμέλειά τους είχε η Σίσσυ Παπαθανασίου, σε σκηνοθεσία Ελένης 
Μποζά. Το 2014 ο Αλέξης Σταμάτης κυκλοφόρησε απ’ τις Εκδόσεις Καστανιώτη την ομότιτλη εκδοχή του έργου ως μυθιστόρημα. Θα ’ναι, πάντως, η πρώτη φορά που ανεβαίνει στη σκηνή, όπως κι η πρώτη που έργο του Αλέξη Σταμάτη ανεβαίνει στο Εθνικό -με την εξαίρεση αυτής της παρουσίας του στις «Αναγνώσεις».
Η Λήδα Πρωτοψάλτη πρωτοεμφανίστηκε στο Εθνικό Θέατρο τη σεζόν 2010/2011, στο πλαίσιο του Κύκλου «Αρχαία Κληρονομιά, Νέα Προοπτική», στη σειρά της σκηνικής παρουσίασης των 24 ραψωδιών της «Ιλιάδας» του Ομήρου, σε μετάφραση Δημήτρη 
Μαρωνίτη, αναλαμβάνοντας να διαβάσει την Ραψωδία Κ, σε σκηνοθεσία Θανάση Παπαγεωργίου ενώ το καλοκαίρι του 2014 επωμίστηκε την Τροφό στον «Ιππόλυτο» του Ευριπίδη, που ανέβασε, για το Εθνικό, η Λυδία Κονιόρδου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επιδαύρου. Είναι, όμως, η πρώτη φορά που θα παίξει σε χειμερινή θεατρική περίοδο του Εθνικού.
Όσο για τον Γιώργο Παλούμπη έχει ήδη συνεργαστεί με το Εθνικό: έχει ανεβάσει τη σεζόν 2010/2011 (μ’ επανάληψη την επόμενη 2011/2012) το μονόπρακτο του Γιάννη Τσίρου «Αόρατη 

Όλγα», ενταγμένο σε δίπτυχο με τον γενικό τίτλο «Ξένος» ενώ το 2007 είχε τη σκηνοθετική επιμέλεια στο έργο «Λάσπη» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, στο πλαίσιο των ενταγμένων στο πρόγραμμα του Εθνικού «Αναγνώσεων 2007».

May 14, 2018

Τι χύνει ο κύριος Χήνυ;


Το Τέταρτο Κουδούνι / 14 Μαΐου 2018 
Πέμπτη παράταση! Η επιτυχία μάς υποχρεώνει σε αναρτήσεις έως το τέλος Μαΐου.


Kill Γιώργος Μπλάνας -ποιητής, μεταφραστής: το επ’ εσχάτοις αγαπημένο παιχνίδι ορισμένων φιλολογικών, δημοσιογραφικών, θεατρικών κύκλων. Παίζεται με πάθος.
«Συκοφαντείτε, συκοφαντείτε, όλο και κάτι θα μείνει» (Γκέμπελς)… 


Από Μπέργκμαν σε Μπέργκμαν το πάει η «νέα Σκηνή» στο «Οδού Κυκλάδων/Λευτέρης Βογιατζής» -η καλλιτεχνική διευθύντρια Ειρήνη Λεβίδη απ’ τον περασμένο Οκτώβριο είχε αναγγείλει αφιέρωμα στον Ίνγκμαρ Μπέργκμαν για τη φετινή επέτειο των 100 χρόνων απ’ τη γέννηση (14 Ιουλίου 1918) του κορυφαίου (φτωχή η λέξη…) σκηνοθέτη/συγγραφέα, με τρεις παραστάσεις. Με Μπέργκμαν θα κλείσει τη φετινή σεζόν -το

«Μετά την πρόβα» του Περικλή Μουστάκη (φωτογραφία: Κώστας Ορδόλης)-, με Μπέργκμαν θ’ ανοίξει -τις «Μαριονέτες» (κατά τον ελληνικό τίτλο της ταινίας) ή «Από τη ζωή των μαριονετών» (ο 
τίτλος της παράστασης δεν έχει ακόμα οριστικοποιηθεί) του Γιάννη Μόσχου- την επόμενη.
Έμαθα την -καλή- διανομή: Νίκος Χατζόπουλος, Υβόννη Μαλτέζου, Μιχάλης Οικονόμου, Ανθή Ευστρατιάδου, Γιώργος Χριστοδούλου, Κατερίνα Παπανδρέου (του -καθηγητή θεατρολογίας και σκηνοθέτη και μεταφραστή και ιδρυτή στην Θεσσαλονίκη της Πειραματικής Σκηνής της «Τέχνης»- Νικηφόρου και της -ηθοποιού- 
Έφης (Σταμούλη) αλλά σαφώς αυτόφωτη, απόφοιτη 2013 της δραματικής σχολής του Εθνικού και μ’ άλλες σπουδές και με τριετή θητεία σε γερμανικές Σκηνές, που επιστρέφει στην Ελλάδα. Φωτογραφία: BigAlejandro).
Το έργο θα παρουσιαστεί σε μετάφραση του -γερμανικού- μπεργκμανικού σεναρίου -ο Μπέργκμαν γύρισε την ταινία το 1980, κατά τη διάρκεια της «αυτοεξορίας» του απ’ την Σουιδία στην Γερμανία- Γιώργου Δεπάστα, μεταφορά για το θέατρο του 

σκηνοθέτη Γιάννη Μόσχου, με σκηνικά και κοστούμια Τίνας Τζόκα, κίνηση Ανθής Θεοφιλίδη, μουσική Άγγελου Τριανταφύλλου, φωτισμούς Αλέκου Αναστασίου.
Η πρεμιέρα έχει οριστεί για τις 31 Οκτωβρίου.



Άκουγα ατάκες του τύπου «Χύνει ο κύριος Χήνυ μας;» (σ.σ. clin d’ œil -κλείσιμο ματιού-, προφανώς, στον νομπελίστα Σέιμους Χίνι). «Ο κύριός μας Χήνυ χύνει… […] Τι χύνει ο κύριος Χήνυ μας;… Μέλι και ταχίνι […]» και μια γλυκιά νοσταλγία με κυρίευε για τα γυμνασιακά μου χρόνια -τότε που λέγαμε για «τον αδελφό της Ελένης, ποιας Ελένης;» κ.λπ κ.λπ. Αλλά κι αναρωτιόμουνα σ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης: ΓΙΑΤΙ επέλεξε το έργο αυτό -«Ένας στρατιώτης που τον έλεγαν Λαβ» του Ιάσονα Σίγμα- το Εθνικό Θέατρο και το ανέβασε στην Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος»; Για να προωθήσει το ελληνικό έργο; Κι αναρωτιόμουνα, επίσης -ακόμα πιο έντονα: ΓΙΑΤΙ η -αξιοσέβαστη- επιτροπή του υπουργείου Πολιτισμού του ’χει απονείμει ΟΜΟΦΩΝΑ, το 2016, το Κρατικό Βραβείο Συγγραφής Θεατρικού Έργου;
Τη δεύτερη απορία μου την έλυσα μετά την παράσταση, όταν έψαξα και διάβασα στο διαδίκτυο το σκεπτικό της: «Η Επιτροπή επισήμανε ότι οι αρετές του εν λόγω θεατρικού έργου αφορούν τόσο στην πρωτοτυπία του θέματος όσο και στην ανάπτυξη αυτού. Ο συγγραφέας είναι σε θέση να αναδείξει έναν πολιτικό προβληματισμό χωρίς να προσφεύγει στην επικαιρικότητα και χωρίς να περιορίζεται σε ένα στενό πλαίσιο εντοπιότητας. Η επιλογή ενός απροσδιόριστου, δυστοπικού περιβάλλοντος ενισχύει την εμβέλεια του έργου, ενώ και το πλάσιμο των χαρακτήρων, τόσο του κεντρικού πρωταγωνιστή όσο και των δορυφορικών αυτού ρόλων, είναι ευφάνταστο και ολοκληρωμένο. Η κλιμάκωση της δράσης είναι σχεδιασμένη προσεχτικά, κρατώντας σε εγρήγορση το ενδιαφέρον του θεατή. Οι όποιες ανιχνεύσιμες επιρροές στο ύφος γραφής μοιάζουν καλοχωνεμένες, ενώ και η συνομιλία με διαφορετικά ρεύματα και είδη (όπως παραμύθι, αρχαία τραγωδία, ‘in your face’ κ.λ.π.) αποδεικνύεται γόνιμη. Ο
συγγραφέας κατορθώνει ακόμα να ξεπεράσει τον κίνδυνο της συναισθηματολογίας και του μελοδραματισμού και να παραδώσει ένα έργο δραματουργικά στέρεο, ικανό να σταθεί σε οποιαδήποτε σύγχρονη θεατρική σκηνή». Άμα ’ν’ ειν’ έτσι… Εγώ, «κάπως αλλιώς» το δα.
Όσο για την Ελένη Μποζά που υπογράφει τη σκηνοθεσία δεν κατάλαβα τι ακριβώς έπραξε. Αλλά και τι να πράξει ενώπιον ΑΥΤΟΥ του κειμένου… Πολλά θα ’θελα και θα μπορούσα να γράψω (η ατάκα που επέλεξα στην αρχή είναι απλώς ενδεικτική, δεν είναι αποφασιστικής σημασίας ενώπιον -γνώμη μου- του, στο σύνολό του, ποιητικής «υφής» αλαλούμ -λίθοι, πλίνθοι, κέραμοι…) αλλά θα προτιμήσω την ατάκα που επανερχόταν ως λάιτ μοτίφ στην παράσταση: «Σιωπή. Βουβότερη (σ.σ. πρόκειται, προφανώς, για τον συγκριτικό βαθμό του βουβή) από πριν». Και να εκφράσω στους ηθοποιούς, στις δύσκολες αυτές ώρες τους, τη συμπαράστασή μου.


Ιάσονας Σίγμα παίζεται στην Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος», Αλεξάνδρα Κ* (ναι, με αστερίσκο αλλά χωρίς υποσημείωση…) 
-«Επαναστατικές μέθοδοι για τον καθαρισμό της πισίνας σας»- στην Πειραματική, σε Stereo Nova (Κωνσταντίνος Βήτα, Μιχάλης Δέλτα, Αντώνης Πι) εξελίσσεται πια το Εθνικό…


Όπου πήγαν, ο Πρίγκιψ της Ουαλίας μετά της Δουκίσης της Κορνουάλης, μια φωτογραφία τους μ’ αφιέρωση για δώρο κι όξω από δω…
Πω, πω, ξιπαστήκαμε, εντελώς… Και στο facebook να στριμώχνονται οι ειδικοί που παίζουν στα δάχτυλα το Πρωτόκολλο της Αυλής του Αγίου Ιακώβου -της Βασιλικής Αυλής του Ηνωμένου Βασιλείου: «Τους αγγίζουμε τους εστεμμένους ή δεν Τους αγγίζουμε γιατί κάνουν τζιζ;». Και να, έτοιμες οι απαντήσεις!
Αφήστε αυτό, που η κ. Γιάννα Αγγελοπούλου εξομολογήθηκε ότι, για να «διευκολύνει» το -τότε που…, προ διαζυγίου, επί Νταϊάνα και ταξιάρχου του Ιππικού Πάρκερ Μπόουλς- παράνομο ζεύγος τους πρόσφερε την γκαρσονιέρα της -ή κάτι τέτοιο- στο Λονδίνο -ξέρετε, «μου δανείζεις για σήμερα, πέντε με εφτά, τα κλειδιά της γκαρσονιέρας; Θα τα χρειαστώ». Κάπως το λέγαμε αυτό στο χωριό μου αλλά άσε…
Όλος ο κόσμος, μια σκηνή…



Μόλις που ανέβηκε στο «Σταθμός», σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, η παράσταση «Ο ουρανός… και το παντελόνι του» -δίπτυχο Ιάκωβου Καμπανέλλη («Αυτός και το παντελόνι του») και Λούλας Αναγνωστάκη («Ο ουρανός κατακόκκινος«).
Όπως σας είχα γράψει στο «Τέταρτο Κουδούνι», στις 5 του περασμένου Σεπτεμβρίου, αναγγέλλοντας το φετινό ρεπερτόριο του, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Μάνου Καρατζογιάννη, θεάτρου. Με μια διαφορά: το μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη ερμηνεύει μεν η Νένα Μεντή αλλά του Ιάκωβου Καμπανέλλη, αντί του Ηλία Λογοθέτη, τελικά, ο Χρήστος Χατζηπαναγιώτης.



Το διάβασα στα «Νέα», σε ρεπορτάζ για το -νέο- βιβλίο «Αθηνά Ωνάση-Κόκκινος Φάκελος» του Αλέξη Μανθεάκη (σιγά που δε
θα ’βγαζε -και δεύτερο επί του θέματος, μοσχοπουλάνε…-βιβλίο ο τέως «εκπρόσωπός» της και του πατέρα της Τιερί Ρουσέλ): «Θα παρουσιαστεί σε παγκόσμια ΠΡΕΜΙΕΡΑ (σ.σ. τα κεφαλαία του συντάκτη) στο Μερόπειον Ιδρυμα».
Όπου το «όλος ο κόσμος, μια σκηνή…» συναντά την κυριολεξία του.


Μήπως κάποιος πρέπει, εκεί, στο «Θέατρο Τέχνης», ν’ ασχοληθεί, εκτός απ’ την τέχνη -το ’χω ξαναγράψει…- και με τις τουαλέτες; ΚΑΙ στο Υπόγειο ΚΑΙ στην Φρυνίχου. Ε, ας ανεβάσουν μια παραγωγή λιγότερη. Δεν πάει παρά πέρα. Κάτι μυρίζει…



Διάβασα σ’ έγκριτη κριτική θεάτρου για τον «Φεγγίτη» του Ντέιβιντ Χέαρ, που παιζόταν και θ ανοίξει και την επόμενη χειμερινή περίοδο στο «Εμπορικόν», ότι «[…] ο αξιολογότατος συγγραφέας (είναι ο ίδιος που έχει γράψει το έργο ‘Πράβντα’, το οποίο ανέβασε το Θέατρο Τέχνης πριν από χρόνια και που εξευτέλισε την υποκρισία του σοβιετικού καθεστώτος, το οποίο στους Ολυμπιακούς Αγώνες εξαφάνισε τις πόρνες και καθοδήγησε τον Τύπο εξαγιάζοντας τον αυταρχισμό του καθεστώτος που σε λίγο κατέρρευσε) […]».
Να τα ξεκαθαρίσουμε λίγο. Όντως ο Ντέβιντ Χέαρ έχει (ΣΥΝ)υπογράψει, με -πρώτο στη σειρά- τον Χάουαρντ Μπρέντον, το έργο «Πράβντα. Το οποίο, όντως, ανέβασε το «Θέατρο Τέχνης» (το 1986/1987). Μόνο που το έργο είναι «μια κωμωδία για τον Τύπο» -σάτιρα για το ρόλο της δημοσιογραφίας στην κοινωνία, τη δεκαετία του ’80 με βασικό στόχο τον επελαύνοντα, τότε, στον βρετανικό Τύπο αυστραλό ηγεμόνα των ΜΜΕ Ρούπερτ Μέρντοκ. Το έργο «που εξευτέλισε την υποκρισία του σοβιετικού καθεστώτος, το οποίο στους Ολυμπιακούς Αγώνες εξαφάνισε τις πόρνες και καθοδήγησε τον Τύπο εξαγιάζοντας τον αυταρχισμό του καθεστώτος που σε λίγο κατέρρευσε» είναι -χωρίς το «καθοδήγησε τον Τύπο» στο θέμα του…- το «Αστέρια στον πρωινό ουρανό» του σοβιετικού Αλεξάντρ Γκάλιν, που, επίσης, ανέβασε το «Θέατρο Τέχνης» (την επόμενη σεζόν 1987/1988).
Αλληλούια-πατερλούια που ’λεγε κι η μανούλα μου. Αλλά αυτά συμβαίνουν και στις καλύτερες όχι μόνον οικογένειες αλλά και κριτικές…



Το «Ακροπόλ», τελικά, φέτος, εκτός απ’ την επανάληψη του «Mamma Mia», το «Jesus Christ Supestar» και το «Τσάρλι Τσάπλιν», επέστρεψε ΚΑΙ στην επιθεώρηση. Την παρουσίασε, μάλιστα, τσάμπα. Αναλώμασι «πάρα πολύ Χριστιανών». Όχι μέσα στο θέατρο, απόξω, στα πεζοδρόμια και την Ιπποκράτους -street theatre. Είχα μάθει ότι στο φινάλε των παραστάσεων θα συνέπραττε, ως guest star, ο Αιγιαλείας και Καλαβρύτων Αμβρόσιος, σε νούμερο ειδικά γραμμένο απ’ τους δικαστικούς λειτουργούς που τον έκριναν αθώο του αίματος, με τον τίτλο «Μπαμ-μπουμ και παρ’ τον πούστη κάτω». Αλλά, τελικά, το ματαίωσε -δε συμφωνούσε για το κοστούμι (Φωτογραφία: Μάριος Βαλασόπουλος).



Και σίκουελ, και πρίκουελ -που μας τα ’πρηξαν πια-, και φραντσάιζ, και ριμέικ, και ριμπούτ και σπιν οφ, επ’ εσχάτοις… Βρε, πώς κατάντησε έτσι το Χόλιγουντ; Φωτοτυπίαι-φωτοαντίγραφα.
Όλος ο κόσμος, μια σκηνή…






Το σημερινό «Τέταρτο Κουδούνι», το πρώτο που αναρτάται μετά τις 14 Απριλίου, όταν έφυγε απ’ τη ζωή, δε θα μπορούσε παρά να ’ναι αφιερωμένο στον Πολύτιμο Άγγελο Δεληβορριά -φίλο και του θεάτρου. Ελάχιστο δείγμα ευγνωμοσύνης για όσα -πολλά- μας άφησε.



Το «Τέταρτο Κουδούνι» θυμάται, όμως, σήμερα -αλλά όχι μόνο σήμερα…- και το δημοσιογράφο και κριτικό θεάτρου Βάιο Παγκουρέλη. Τον Φίλο. Που πολλά του χρωστάει προσωπικά ο υπογράφων. Στις 29 Απριλίου έκλεισαν 20 χρόνια- πότε κιόλας!- απ’ τη μέρα που ένα αυτοκινητικό δυστύχημα μας τον στέρησε, στα 52 του μόλις χρόνια.




Το σημερινό «Τέταρτο Κουδούνι» δε θα ξεχνούσε, πάντως, και τον Λευτέρη Βογιατζή. Στις 2 Μαΐου έκλεισαν πέντε χρόνια απ’ τη δική του «αποχώρηση». Το θέατρό μας, έκτοτε, δεν είναι το ίδιο.