Στο Φτερό / Δύο υπέροχοι νεαροί Ασιάτες που συνομίλησαν

Κρατική Ορχήστρα Αθηνών: συναυλία «Στις όχθες του Μολδάβα. 200 Χρόνια από τη Γέννηση του Σμέτανα» / Μουσική διεύθυνση: Βύρων Φιδετζής. Σολίστ: Τίμοθι Τσούι, βιολί-Τζαεμίν Χαν, βιολοντσέλο. 

 

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσες οι μετακλήσεις από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών δόκιμων ή και βετεράνων καλλιτεχνών

διεθνούς ακτινοβολίας ως σολίστ στις συναυλίες της. Αλλά πρόκειται για ασφαλείς λύσεις. Εξίσου χρήσιμη και, ίσως, ακόμη πιο ενδιαφέρουσα είναι η μετάκληση νέων, πολλά υποσχόμενων ή που έχουν αποδείξει ήδη το μέγεθος του ταλάντου τους. Εκεί ακριβώς ενεδρεύει η έκπληξη ή και ο ενθουσιασμός της «ανακάλυψης». Όπως και έγινε στην πρόσφατη συναυλία της: δύο νέοι σολίστ με το ιδιαίτερο πως επρόκειτο για Ασιάτες -και  οι δύο. Ο 29χρονος Καναδός/Αμερικανός αλλά με ρίζες, από τους γονείς του, στην Μαλεσία και στην Ινδονησία Τίμοθι Τσούι, βιολονίστας, και ο μόλις 18χρονος Νοτιοκορεάτης Τζαεμίν Χαν, βιολοντσελίστας. Οι δυο νεαροί μουσικοί ερμήνευσαν το Διπλό Κοντσέρτο για βιολί, βιολοντσέλο και ορχήστρα (1887) του Γερμανού Γιοχάνες

Μπραμς, έσχατο συμφωνικό έργο του, αν και πέθανε ύστερα από δέκα χρόνια. Ώριμο έργο, ρωμαλέο, όχι εύκολα προσβάσιμο, από το οποίο οι σολίστ ανέσυραν τη βαθιά λυρικότητα του -σαν να ακούγαμε κάτι που δεν είχαμε ξανακούσει- επιδεικνύοντας μία μοναδική σύμπνοια η οποία προφανώς αποδείκνυε, αν και δεν αναφέρεται στο πρόγραμμα, πως δεν συνεργάζονταν για πρώτη φορά: μία εξαιρετική «συνομιλία» ανάμεσα στα δύο όργανα, που ενθουσίασε. Αλλά αυτό δεν θα γινόταν αν η θαυμαστή σύμπνοιά τους δεν περιβαλλόταν στοργικά και από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών την  οποία ο αειθαλής Βύρων Φιδετζής οδήγησε άψογα από το πόντιουμ. Όχι,

πάντως, μόνο στο Κοντσέρτο αλλά και στα τέσσερα ακόμα έργα που παρουσίασε. Tην έντονης δραματικότητας Εισαγωγή Κοντσέρτου «Οθέλος» (1891/1892, πρώτη εκτέλεση 1892), τρίτο μέρος μιας τριλογίας ορχηστρικών εισαγωγών -η οποία, τελικά, διασπάστηκε για να εκδοθούν οι τρεις εισαγωγές χωριστά- και εναρκτήριο έργο της βραδιάς. Και, στο δεύτερο μέρος του προγράμματος, τρία συμφωνικά ποιήματα του Τσέχου 

 

Μπέντριχ Σμέτανα, στα 200 χρόνια από τη γέννηση του οποίου ήταν αφιερωμένη η συναυλία της ΚΟΑ. Από τον κύκλο έξι συμφωνικών ποιημάτων  

του «Η πατρίδα μου», καρδιά και έκφραση,  καθώς αντλούν από την παράδοση, τους θρύλους, την ιστορία και τα τοπία της Τσεχίας, της τσέχικης εθνικής μουσικής Σχολής, της οποίας ο Σμέτανα θεωρείται ο πατέρας: αρ.1 «Βισέχραντ» («Το ψηλό κάστρο») (1874, πρώτη εκτέλεση 1875) -αναφορά σε μεσαιωνικό κάστρο κτισμένο στην όχθη

του ποταμού Μολδάβα-, το ιδιαίτερα δημοφιλές αρ. 2 «Μολδάβας» (1874, πρώτη εκτέλεση 1875) -μουσική εξαιρετικά μελωδική, που δημιουργεί μία αίσθηση ροής του τσέχικου ποταμού- και το με εμβατηριακό χαρακτήρα αρ. 6 «Μπλανίκ» (1879, πρώτη εκτέλεση 1880) που αναφέρεται σε ένα τσέχικο βουνό. Ελκυστικές μουσικές στις οποίες ο Βύρων Φιδετζής και η ΚΟΑ έδωσαν υπόσταση και κύρος. Κερδισμένη βραδιά (Φωτογραφίες: Μαργαρίτα Νικητάκη).

(Χρήσιμο το πολύπτυχο πρόγραμμα-αφίσα της συναυλίας -υπεύθυνη έκδοσης Αλίκη Φιδετζή).

Μέγαρο Μουσικής Αθηνών / Αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης», Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, 2 Φεβρουαρίου 2024.
 
(Τη συναυλία παρακολούθησα με πρόσκληση που μου παραχώρησε απευθείας η ΚΟΑ).

Αχ κουνελάκι, κουνελάκι, ξύλο που θα το φας…

 

Το Τέταρτο Κουδούνι / Τέτοιες Μέρες, Τέτοια Λόγια… 223


Πρώτη σκηνοθετική απόπειρα του Νίκου Καραθάνου σε κλασική όπερα -το βερίστικο δίπτυχο «Καβαλερία ρουστικάνα» του Μασκάνι / «Παλιάτσοι» του Λεονκαβάλο- στην Λυρική Σκηνή, μετά το άκρως συγκινητικό, εξαιρετικό 

προπέρσινο «Μέσα χώρα» του Άγγελου Τριανταφύλλου, που, βέβαια, χαρακτηριζόταν μεν όπερα αλλά όπερα δεν ήταν, μουσικό θέατρο θα το ’λεγες ίσως.
Εδώ, όμως, σα να τα βρήκε μπαστούνια. Μια αμηχανία διαπίστωσα, που την επέτειναν οι μεταλλικές σκαλωσιές -μια να τις σέρνουν από ’δω, μια να τις σέρνουν

από ’κει, με τους χορωδούς στριμωγμένους κι εγκλωβισμένους- συν μια τεράστα ανεμογεννήτρια στη μέση των, καλόγουστων, πάντως, σκηνικών του Λέσλι Τράβερς. Διαρκή μετωπικά στησίματα, σωρεία συμβόλων -Εσταυρωμένοι, και μικροσκοπικές Παναγίες, και…, και...-, κοστούμια (επίσης του Λέσλι Τράβερς), αφρικανικής εμπνεύσεως για την «Καβαλερία» -γιατί; Επειδή η Σικελία είναι κοντά στην Αφρική;- κι ολόλευκα 

με κάτι κοντά «κρινολίνα» για τις γυναίκες αλλά και τους άντρες της χορωδίας, όπου στους άνδρες ήταν συνδυασμένα και με πλατύγυρα καπέλα, στους «Παλιάτσους». Αρκούντως κιτς, δηλαδή, με κορωνίδα, με επιστέγασμα το

κοστούμι του Σίλβιο, του χωριάτη εραστή της Νέντα στους «Παλιάτσους» -ο βαρύτονος Διονύσης Σούρμπης-, που εμφανίζεται με αθλητικό παπούτσι, ψηλές λευκές κάλτσες, T-shirt λευκό με γυαλιστερές φάσες, συνδυασμένα με ευάερο λαμέ, παγιετέ, αστραφτερό σορτσάκι αλλά και με μάσκα-κεφάλι κούνελου -ή λαγού τύπου Μπαγκς Μπάνι; Τέλος πάντων, κονικλοειδούς ή της οικογενείας των λαγιδών. 

Αχ κουνελάκι, κουνελάκι, ξύλο που θα το φας... Τι να θέλει άραγε να πει ο ποιητής; (Ω, μετα-μοντερνισμέ -για να παραφράσω την καρατομημένη Μαντάμ Ρολάν της Γαλικής Επανάστασης-, πόσα εγκλήματα διαπράττονται εν ονόματί σου. Δηλαδή, ο Θεός να με σχωρέσει…).
Την παράσταση, πάντως, σώζει το μουσικό μέρος. Εκτός απ τις γοητευτικές, λαϊκές μουσικές των Μασκάνι και Λεονκαβάλο, η ορχήστρα της Λυρικής υπό τον Ιταλό Αντονέλο Αλεμάντι κι η Χορωδία της αποδίδουν εξαιρετικά κι οι φωνές γενικά, είναι καλές έως πολύ καλές -Δημήτρης Πλατανιάς-, με τον αρμένιο τενόρο Αρσέν Σογκομονιάν -Τουρίντου στην «Καβαλερία» και Κάνιο στους «Παλιάτσους»- να σκίζει

κλέβοντας την παράσταση. 

ΥΓ. Α, και μια απορία. Που δεν ξέρω ποιος θα μου τη λύσει… Αλήθεια, τι ακριβώς σημαίνει ο όρος «μουσική δραματουργία»; Που έρχεται, στο πρόγραμμα, τρίτη, ως δραστηριότητα συντελεστή της παράστασης, μετά τη μουσική διεύθυνση και τη σκηνοθεσία; (Φωτογραφίες: Valeria Isaeva).

Στο Φτερό / Η μεγάλη κυρία και το κοριτσάκι: το «αταίριαστο» ζευγάρι που ταίριαξε

 

Κρατική Ορχήστρα Αθηνών: συναυλία «Λιστ και Ελληνική Μυθολογία» / Μουσική διεύθυνση: Ιζαμπέλιε Γιανκαουσκάιτε. Σολίστ: Ελισό Βιρσαλάτζε, πιάνο.

 

Και οι δύο γυναίκες. Και οι δύο από δημοκρατίες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, ανεξάρτητες πια. Αρχιμουσικός και σολίστ. Αυτά ήταν τα κοινά τους σημεία.  Αλλά και κάτι διαφορετικό διέθετε η συναυλία αυτή της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών: η ιδιαίτερα ταλαντούχα αρχιμουσικός, ένα κοριτσάκι

στα 26 του χρόνια, λεπτό, μικροκαμωμένο, που δείχνει 18, μία grande dame του πιάνου, στα 82 της, η σολίστ. Και όμως! Αυτό το «αταίριαστο«» ζευγάρι -κάτι σαν γιαγιά και εγγονή-

συνεννοήθηκε άψογα και δέθηκε εξαιρετικά. Ήταν που η Λιθουανή Ιζαμπέλιε Γιανκαουσκάιτε, η νεαρή μαέστρος, σεβάστηκε την γηραιά κυρία; Ήταν που η πιανίστα, η Γεωργιανή Ελισό Βιρσαλάτζε, η γηραιά κυρία, ξέρει να εναρμονίζεται με πιο σύγχρονους τρόπους ερμηνείας; Πάντως το αποτέλεσμα δεν πέτυχε απλώς. Ήταν ευτυχές. Η Κυρία Ελισό Βιρσαλάτζε ερμήνευσε στο δεύτερο μέρος, κλείνοντας τη συναυλία -όπως, τελευταία, συνηθίζει η ΚΟΑ, προφανώς για να κλέψει τις εντυπώσεις βάζοντας το 

 

κοντσέρτο της βραδιάς με τον μετακλημένο σταρ σολίστ στο τέλος του προγράμματος-, το Κοντσέρτο για πιάνο (1841 το πρώτο μέρος, ως Φαντασία για πιάνο και ορχήστρα, 1845 συμπληρωμένο με τα άλλα δύο ως Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα, πια) του Γερμανού Ρόμπερτ Σούμαν. Ξεσκολισμένη στον γερμανό συνθέτη και στο συγκεκριμένο έργο αλλά καθόλου 

 

διεκπεραιωτική η βετεράνα Κυρία Βιρσαλάτζε, πλήρης ενέργειας, πέρασε από τις δυναμικές φάσεις του έργου στις λυρικότερες με πλήρη γνώση του ρομαντικού ύφους, όπως ο Σούμαν το εκφράζει. Περιβεβλημένη με στοργή και φροντίδα -πριν προσφέρει ως ανκόρ την Μαζούρκα αρ. 43, έργο 67, αρ. 2 (1849, μεταθανάτια έκδοση) του Γαλοπολονού Φρεντερίκ (Φριντερίκ) Σοπέν, παραμένοντας στο ρομαντικό κλίμα- από 

 

την καλή ορχήστρα και το «κοριτσάκι». Το οποίο άνοιξε τη βραδιά με ένα αρκετά ενδιαφέρον έργο σύγχρονου έλληνα συνθέτη και μάλιστα σε πρώτη εκτέλεση: «Υπνερωτομαχία Πολύφημου» του Θάνου Μαργέτη, κάτι σαν συμφωνικό ποίημα, εμπνευσμένο από τον πόθο του τερατώδους ομηρικού Κύκλωπα Πολύφημου για την ωραία Νηρηίδα Γαλάτεια. Η ΚΟΑ με τη λιθουανή μαέστρο τα

κατάφεραν μία χαρά για να  συνεχίσουν εξαιρετικά και με δύο αμιγή συμφωνικά ποιήματα -η καρδιά και το θέμα της συναυλίας- του Ούγγρου Φραντς (Φέρεντς) Λιστ, εμπνευσμένα από την ελληνική μυθολογία: αρ. 4 «Ορφέας» (1853/1854, πρώτη εκτέλεση 1854 ως εισαγωγή στην πρώτη εκτέλεση στην Βαϊμάρη της όπερας του Κρίστοφ Βίλιμπαλντ Γκλουκ «Ορφέας και Ευρυδίκη») και αρ.

5 «Προμηθέας» (1850/1855). Η νεαρή αρχιμουσικός, με αυτοκυριαρχία και πυγμή, ερμήνευσε αέρινα, γοητευτικά τον λυρικό «Ορφέα» αλλά εκεί που επέδειξε έναν απρόσμενο

δυναμισμό, επιβεβαιώνοντας το μέγεθος του ταλάντου της, ήταν ο προμηθεϊκός «Προμηθέας»: δύο πολύ - πολύ ενδιαφέροντα έργα που δεν γνωρίζω ούτε αναφέρεται στο πρόγραμμα αν είχαν παιχτεί από την Κρατική ή και, γενικότερα, στην Ελλάδα. Μία ακόμα ενδιαφέρουσα βραδιά με την ΚΟΑ. Θέλω να ελπίζω ότι η Ορχήστρα μας θα τολμήσει να προχωρήσει και στην εκτέλεση των δύο μεγάλων συμφωνικών έργων του Λιστ, της Συμφωνίας «Ντάντε» και της Συμφωνίας «Φάουστ», που, επίσης, δεν έχω πληροφορίες αν έχουν ποτέ εκτελεστεί στην Ελλάδα. Καιρός είναι (Φωτογραφίες: Μαργαρίτα Νικητάκη).

(Φροντισμένο το πολύπτυχο πρόγραμμα-αφίσα της συναυλίας -υπεύθυνη έκδοσης Αλίκη Φιδετζή-, αν και θα ήθελα κάποιες πληροφορίες για τις πρώτες εκτελέσεις των δύο έργων του Λιστ στην Ελλάδα).

Μέγαρο Μουσικής Αθηνών / Αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης», Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, 19 Ιανουαρίου 2024.

(Τη συναυλία παρακολούθησα με πρόσκληση που μου παραχώρησε απευθείας η ΚΟΑ).