Στο Φτερό / Ρομαντικό προσκύνημα στον Λιστ

Βασίλης Βαρβαρέσος. Ρεσιτάλ πιάνου: «Χρόνια προσκυνήματος» («Πρώτος χρόνος: Ελβετία» και «Δεύτερος χρόνος: Ιταλία») του Φραντς Λιστ 

Απ’ τα αριστουργήματα της πιανιστικής φιλολογίας: «Χρόνια προσκυνήματος» -οι τρεις συλλογές, οι τρεις ανθολογίες, οι τρεις σουίτες που χαρακτηρίζονται απ’ το συνθέτη «Χρόνοι» (Πρώτος, Δεύτερος, Τρίτος) του Φραντς (Φέρεντς) Λιστ. Συνθέσεις σύντομες ή και πιο εκτεταμένες που προέκυψαν ως εντυπώσεις -απ’ τη φύση, απ’ την ποίηση, απ’ την τέχνη, απ’ τη φιλοσοφία...-, ως αισθήσεις, ως εκφράσεις μουσικές απ’ τα ταξίδια, μεταξύ 1835 και 1839, στην Ελβετία και στην Ιταλία, του ούγγρου, πολίτη του κόσμου, συνθέτη μαζί με την τότε σύντροφό του, κόμισα Μαρί ντ’ Αγκού. Κομμάτια πνευματικής αναζήτησης που καθόλου δεν παραμελούν -το αντίθετο!- τη δεξιοτεχνία -ηχοχρώματα παλλόμενα, κορυφώσεις μεγάλης έντασης...-, ποιητικά, συχνά εμπνευσμένα απ’ τη λογοτεχνία, σύνοψη του πιανιστικού στιλ του Λιστ, απαύγασμα του ρομαντισμού, αποτελούν πρόκληση και λυδία λίθο για τον κάθε πιανίστα καριέρας -άθλος η εκτέλεσή τους. Που απαιτεί και 

σωματικές αντοχές. Ο Βασίλης Βαρβαρέσος τόλμησε να παρουσιάσει τους δυο πρώτους «Χρόνους» σ’ ένα ρεσιτάλ. Ο «Πρώτος χρόνος» S.160, με το συμπλήρωμα στον τίτλο «Ελβετία» (1855) -αναμνήσεις του Λιστ απ’ την Ελβετία του 1835, που ’χε επισκεφθεί-, αποτελείται από εννιά κομμάτια που ’χουν συντεθεί, στην οριστική μορφή τους, μεταξύ 1848 και 1855 αλλά ορισμένων τα σπέρματα υπάρχουν στα τρία «Τετράδια» του «Άλμπουμ ενός ταξιδιώτη» (1835-1838). Ο Βασίλης Βαρβαρέσος ανταποκρίθηκε απολύτως στο αίτημα του Λιστ και κατάφερε, μ’ αυτοέλεγχο, να ισορροπήσει ανάμεσα στις ιλιγγιώδεις δεξιοτεχνικές απαιτήσεις του συνθέτη αλλά και στις λεπτές, συναισθηματικές αποχρώσεις του που προαναγγέλλουν τον εμπρεσιονισμό -τον Ντεμπισί και τον Ραβέλ- και να περάσει μ’ εντυπωσιακή άνεση απ’ τους επιβλητικούς ήχους που απαιτεί «Το παρεκκλήσι του Γουλιέλμου Τέλου» στους λεπτεπίλεπτους κυματισμούς που ζητάει το «Στη λίμνη του 

Βάλενστατ» κι απ’ τα παιχνιδίσματα του «Δίπλα σε μια πηγή» στους συγκλονιστικούς κεραυνούς της «Καταιγίδας». Εξαιρετικός! Το δεύτερο μέρος ήταν αφιερωμένο στον «Δεύτερο χρόνο» S.161, με το συμπλήρωμα στον τίτλο «Ιταλία» (1858), που περιλαμβάνει επτά κομμάτια τα οποία έχουν συντεθεί μεταξύ 1839 και 1849, ως καρπός της διετούς (1837-1839) παραμονής του Φραντς Λιστ με την Μαρί ντ’ Αγκού σε διάφορες πόλεις της Ιταλίας η οποία γοήτευσε το συνθέτη με την πνευματικότητά της και για το λόγο αυτό είναι εμπνευσμένα, κυρίως, απ’ την ιταλική τέχνη, με το όραμα λογοτεχνίας, τέχνης και φιλοσοφίας του Λιστ να εκφράζεται μουσικά, μέσα απ’ τα πλήκτρα του πιάνου του, ακόμα πιο ενισχυμένο. Ο Βασίλης Βαρβαρέσος ανταποκρίθηκε μ’ επάρκεια αλλά, προσωπικά, τον ένοιωσα κάπως κουρασμένο, ώστε το τελευταίο απ’ τα κομμάτια, η συγκλονιστική Φαντασία σχεδόν Σονάτα «Μετά από μια ανάγνωση του Δάντη», να ηχήσει, στην εκτέλεσή του, κάπως θολωμένη. Σίγουρα, πάντως, μια συναυλία κέρδος. Ελπίζω ότι ο πιανίστας, σ’ ένα επόμενο ρεσιτάλ του, να ερμηνεύσει και τον «Τρίτο χρόνο» απ’ τα «Χρόνια προσκυνήματος», ώστε να ολοκληρώσει το εγχείρημα.

(Το πρόγραμμα της συναυλίας -κοινό για τις τρεις πρώτες του, ομολογουμένως, ισχνού Κύκλου «Φραντς Λιστ»-, ενημερωτικό αλλά, και πάλι, κάπως «βιαστικό»).

Μέγαρο Μουσικής Αθηνών / Αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος», Κύκλος «Φραντς Λιστ», 30 Ιανουαρίου 2019.