«Ανεμοδαρμένα ύψη» απ’ τον Γιάννη Καλαβριανό στο ΚΘΒΕ

Το Τέταρτο Κουδούνι / Είδηση 

Το γκόθικ μυθιστόρημα της Έμιλι Μπροντέ «Ανεμοδαρμένα ύψη», απ’ τα κλασικά της βικτοριανής περιόδου της αγγλικής λογοτεχνίας, θ’ ανεβάσει τον προσεχή χειμώνα, σε δική του διασκευή, ο Γιάννης Καλαβριανός για το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος -δεύτερη παράσταση της σεζόν στο θέατρο της «Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών» μετά την εναρκτήρια «Μάνα κουράγιο» του Μπρεχτ που θα κάνει ο Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς, με την Λυδία Φωτοπούλου στο ρόλο της Άνα Φίρλινγκ, όπως σας έγραφα εδώ στις 27 Δεκεμβρίου και στις 19 Ιανουαρίου.

Για τους συντελεστές και τη διανομή έχουν αρχίσει συζητήσεις χωρίς ακόμα τίποτα να έχει οριστικοποιηθεί.

Η ιστορία του μυθιστορήματος πλέκεται σε δυο γειτονικές επαύλεις της κομητείας του Γιόρκσάρ σε διάστημα 30 χρόνων.

Ο κύριος Έρνσο μαζεύει απ’ τους δρόμους του Λίβερπουλ ένα τσιγγανάκι και το φέρνει στην έπαυλή του «Ανεμοδαρμένα Ύψη». Το υιοθετεί, του δίνει τ’ όνομα Χίθκλιφ και το μεγαλώνει μαζί με τα παιδιά του, τον Χίντλι -που ζηλεύει κι αντιμετωπίζει εχθρικά το παιδί γι αυτό κι ο πατέρας του τον απομακρύνει στέλνοντάς τον σε κολέγιο- και την Κάθριν.

Η Κάθριν κι ο Χίθκλιφ -στον οποίο, μετά το θάνατο του πατέρα του, τρία χρόνια μετά, ο Χίντλι που ’χει γυρίσει στο σπίτι του παντρεμένος με την Φράνσις, κύριος πια της έπαυλης, φέρεται σαν σε υπηρέτη- ερωτεύονται. Με πάθος. Η Κάθριν, όμως, τελικά, αργότερα παντρεύεται τον Έντγκαρ Λίντον, ιδιοκτήτη της γειτονικής έπαυλης «Θράσκρος Γκρέιντζ» -ένας γάμος με τον Χίθκλιφ θα ’ταν ανάρμοστος… Ο Χίθκλιφ ορκίζεται να τους εκδικηθεί όλους, φεύγει απ’ το σπίτι κι εξαφανίζεται.

Εμφανίζεται και πάλι, μετά το γάμο, κι ενώ η Φράνσις έχει πεθάνει πάνω στη γέννα του γιου της Έρτον κι ο Χίντλι έχει γίνει αλκοολικός. Ο Χίθκλιφ που έχει πια χρήματα -ο Χίντλι του χρωστάει ακόμα και την έπαυλη «Ανεμοδαρμένα Ύψη»- ξελογιάζει την ερωτευμένη μαζί του Ιζαμπέλα, αδερφή του Έντγκαρ, για να τον εκδικηθεί, και την παντρεύεται χωρίς να την αγαπάει.

Στο «Θράσκρος Γκρέιντζ» η Κάθριν πεθαίνει πάνω στη γέννα της κόρης της, της Κάθι. Η Ιζαμπέλα, καθώς ο Χίθκλιφ την κακομεταχειρίζεται, τον εγκαταλείπει λίγο πριν γεννήσει το γιο τους Λίντον. Όταν ο Χίντλι πεθαίνει, τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» περνούν στην κυριότητα του Χίθκλιφ που φέρεται στον Έρτον, όπως φερόταν ο πατέρας του, ο Χίντλι, στον ίδιο: σαν υπηρέτη.

Όταν, μετά από δώδεκα χρόνια, η Ιζαμπέλα πεθαίνει, παίρνει κοντά του τον ασθενικό και κακομαθημένο γιο τους, τον Λίντον, και καταστρώνει σχέδιο: τον εξαναγκάζει να παντρευτεί την Κάθι, την κόρη της Κάθριν και του Έντγκαρ. Όταν ο Έντγκαρ πεθαίνει, το «Θράσκρος Γκρέιντζ» περιέρχεται, κατά το κληρονομικό δίκαιο της εποχής, στον παντρεμένο με την κόρη του, γιο του Χίθκλιφ, τον Λίντον. Κι όταν κι αυτός επίσης πεθαίνει, στον πατέρα του τον Χίθκλιφ. Η Κάθι μένει χήρα και, βασικά, αιχμάλωτή του.

Σιγά-σιγά, όμως, ένας έρωτας φουντώνει ανάμεσά της και στον Έρτον, το γιο του Χίντλι και της Φράνσις, ανάλογος αυτού μεταξύ του Χίθκλιφ και της μητέρας της, της Κάθριν. Με το θάνατο του Χίθκλιφ και την ένωση των δυο νέων που θα μείνουν πια στο «Θράσκρος Γκρέιντζ» κλείνει ο κύκλος του μίσους και της εκδίκησης. Και τα «Ανεμοδαρμένα ύψη» εγκαταλείπονται.

Το μυθιστόρημα, που η Έμιλι Μπροντέ, η μεσαία απ’ τις τρεις αγγλίδες συγγραφείς αδελφές Μπροντέ -η Σάρλοτ ήταν η πρώτη, η Αν η τρίτη- που και οι τρεις πέθαναν νέες, εξέδωσε, αρχικά με το ψευδώνυμο Έλις Μπελ, το 1847, ένα χρόνο πριν απ’ τον πρόωρο θάνατό της από φυματίωση στα τριάντα της χρόνια -και που, μετά το θάνατό της, το επεξεργάστηκε και το επανεξέδωσε πλήρες η αδερφή της Σάρλοτ αποκαθιστώντας το πραγματικό όνομα της συγγραφέα-, στη διάρκεια των 170 περίπου χρόνων που μεσολάβησαν, έχει μεταφερθεί στο θέατρο, έχει γίνει όπερα κι όχι μόνο μια φορά -την πρώτη απ’ τον Μπέρναρντ Χέρμαν-, έχει γίνει μιούζικαλ, έχει γίνει μπαλέτο, έχει μεταφερθεί αρκετές φορές στον κινηματογράφο -διασημότερες είναι οι ταινίες του Γουίλιαμ Γουάιλερ (1939) με Χίθκλιφ τον Λόρενς Ολίβιε και Κάθριν την Μερλ Όμπερον, του Ρόμπερτ Φουστ (1970) με τον Τίμοθι Ντάλτον και την Άννα Κάλντερ-Μάρσαλ, του Πίτερ Κοσμίνσκι (1992) με τον Ρέιφ Φάινς και την Ζουλιέτ Μπινός και -η πιο πρόσφατη-, της Άντρια Άρνολντ (2011) με τον Τζέιμς Χάουσον και την Κάια Σκοντελάριο-, έχει μεταφερθεί στην τηλεόραση, έχει ηχογραφηθεί για το ραδιόφωνο...

Στην Ελλάδα, όπου έχουν κυκλοφορήσει πολλές εκδόσεις -και σε πολλές διαφορετικές μεταφράσεις- του μυθιστορήματος, καταγράφονται δυό μεταφορές του στο θέατρο. Και στις δυο η διασκευή είναι του Κωστή Λειβαδέα κι έχει τον τίτλο «Ο πύργος των καταιγίδων». Την πρώτη παράσταση ανέβασε ο ίδιος το 1961 -χωρίς να υπάρχουν άλλα στοιχεία. Η δεύτερη παρουσιάστηκε  σε περιοδεία τη σεζόν 1962/1963 απ’ το θίασο της Χριστίνας Σύλβα και σε σκηνοθεσία Γιώργου Γιαννίση -διανομή δεν αναφέρεται, προφανώς η Χριστίνα Σύλβα θα ’παιζε την Κάθριν (Κατερίνα στη διασκευή). Η διασκευή Λειβαδέα, σε ραδιοσκηνοθεσία του, ηχογραφήθηκε για την εκπομπή «Το Θέατρο της Εβδομάδος» του τότε ΕΙΡ με την Ελένη Χατζηαργύρη και τον Ανδρέα Μπάρκουλη ενώ, αργότερα, το έργο ηχογραφήθηκε, και πάλι για το ΕΙΡ, για την εκπομπή «Το Θέατρο της Τετάρτης» σε διασκευή και ραδιοσκηνοθεσία Γιώργου Γιαννίση με τον Κώστα Καστανά και την Βέρα Ζαβιτσιάνου.
Να θυμίσω πως ο Γιάννης Καλαβριανός φέτος το χειμώνα ανέβασε, για την «Πράξη» της Μπέττυς Αρβανίτη και του Βασίλη Πουλαντζά, στο θέατρο «Οδού Κεφαλληνίας», την -πολύ καλή- παράσταση «Η Τσερλίνε και το σπίτι των κυνηγών», διασκευή για το θέατρο απ’ τον Στρατή Πασχάλη ενός κεφαλαίου του μυθιστορήματος «Οι αθώοι» του Χέρμαν Μπροχ αλλά και για τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου, στην Λευκωσία, το έργο του Ταντέους Σλομποτζιάνεκ «Η τάξη μας» που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στα ελληνικά ενώ στην αρχή της σεζόν παίχτηκε στο «Ντόιτσες Τεάτερ» του Βερολίνου, ενταγμένη στο Δίκτυο Θεάτρων «mitos21», η παράσταση «Το χαμένο δαχτυλίδι», σύνθεση πέντε εκδοχών από πέντε ξένους σκηνοθέτες, μεταξύ των οποίων κι ο Γιάννης Καλαβριανός, της σκηνής η «Παραβολή του δαχτυλιδιού» απ’ το έργο του κλασικού γερμανού συγγραφέα Λέσινγκ «Νάθαν ο σοφός» -τίτλος της εκδοχής Καλαβριανού, «Ποιος θέλει να είναι αξιαγάπητος;»-, παράσταση που προβλέπεται να ’χει μέλλον. 

Παράλληλα, ο Γιάννης Καλαβριανός ετοιμάζεται -βρίσκεται τώρα στο Μόναχο- για μια διεθνή συμπαραγωγή, όπου τρία Θέατρα, σε τρεις ευρωπαϊκές χώρες, θα δημιουργήσουν μια κοινή παράσταση, βασισμένη στις ιστορίες ανθρώπων που άφησαν το σπίτι τους και βρίσκονται είτε καθ’ οδόν και σε αναζήτηση νέας στέγης είτε ήδη στο νέο τους σπίτι. Οι παραστάσεις θα παίζονται - από 18 Οκτωβρίου- την ίδια στιγμή στην Αθήνα, το Μόναχο και το Λονδίνο και οι ηθοποιοί θα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους μέσω ζωντανής τηλεδιάσκεψης.