Στο Φτερό / Νερό, νερό, νερό! ή Ένα μουσκεμένο Φεστιβάλ ή Με το μάτι γαρίδα

 

3ο Evia Film Project: Αγία Άννα / Αιδηψός / Λίμνη

 

Το νερό. Το νερό που αρχίζει να γίνεται δυσεύρετο αλλά και αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης αλλά και το νερό της θάλασσας ήταν ο άξονας του 3ου «Evia Film Project». Μιας πολύ χρήσιμης διοργάνωσης την οποία έχει ξεκινήσει από το 2022 το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης επιθυμώντας να υποστηρίξει την Βόρεια Εύβοια που ρημάχτηκε από τις καταστροφικές πυρκαγιές του καλοκαιριού του 2021 και που ακόμα οι πληγές της παραμένουν ανοιχτές. Με την οργανωτική πείρα 64 χρόνων, που διαθέτει, ετοίμασε ένα σφιχτό πρόγραμμα το οποίο περιλάμβανε όχι μόνο κινηματογραφικές προβολές στην Αιδηψό, στην Λίμνη και στην Αγία Άννα αλλά και workshops, σεμινάρια, εκπαιδευτικά προγράμματα, ομιλίες, προβολές εικονικής πραγματικότητας, πάντα με το «μάτι γαρίδα», όπως έλεγε ένα ευφυέστατο από τα σλόγκαν του Φεστιβάλ, προς τις συνέπειες της περιβαλλοντικής καταστροφής και της κλιματικής αλλαγής που κάθε χρόνο, κάθε μήνα, κάθε μέρα γίνονται όλο και πιο αισθητές, όλο και πιο ανησυχητικές. Οι ταινίες που προβλήθηκαν δεν ήταν πρεμιέρες αλλά ήταν σχετικά πρόσφατες, επιλεγμένες από τα αποθεματικό του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ώστε να δένουν με το θέμα του: το νερό. Βρεθήκαμε, καλεσμένοι, στα Λουτρά Αιδηψού, στο πρώτο τριήμερο του διαρκείας πέντε ημερών (2-6 Ιουλίου) Φεστιβάλ και ήμασταν παρόντες, την Τρίτη 2 Ιουλίου, στην έναρξή του -χαλαρή, με χιούμορ,

ζεστή αλλά... χωρίς ακόμα τους καύσωνες των ημερών, χωρίς τυπικότητες…-, στον θερινό κινηματογράφο «Απόλλων» της Αιδηψού, που το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με τον Δήμο Ιστιαίας-Αιδηψού έχει αναστήσει για το «Evia Film 

Project», μετά από πολλά χρόνια εγκατάλειψής του. Παρουσιαστής, ο ηθοποιός Φάνης Μουρατίδης, συμπαθέστατος, άνετος, άμεσος και με χιούμορ, με ύφος... Γιώργου Οικονομίδη -«φίλοι μου αγαπημένοι!»-, ο δήμαρχος Ιστιαίας-Αιδηψού Γιάννης Κοντζιάς είπε τα δικά του και την απλή τελετή έναρξης έκλεισαν η Ελίζ Ζαλαντό, γενική διευθύντρια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου

Θεσσαλονίκης και ο καλλιτεχνικός διευθυντής  του Ορέστης Ανδρεαδάκης, επίσης συμπαθέστατοι αλλά και άξιοι και οι δύο τους. Εναρκτήρια ταινία -επιτυχέστατη επιλογή, ποια άλλη θα είχε τόσο... νερό;- η «Οδύσσεια» του Ζερόμ Σαλ, γαλοβελγική συμπαραγωγή του 2016: η ζωή του γάλου ωκεανογράφου

Ζακ-Ιβ Κουστό (ο Λαμπέρ Ουιλσόν), από το 1946, όταν παραιτείται από το Πολεμικό Ναυτικό και αγοράζει, με την υποστήριξη της γυναίκας του Σιμόν (η Οντρέ Τοτού) που πούλησε τα κοσμήματά της, το πλοίο «Καλυψώ» με το οποίο αλωνίζει στις θάλασσες και εξερευνά  τους βυθούς τους, παράγοντας, παράλληλα, ταινίες οι οποίες κατακτούν τον κόσμο και εξελίσσονται σε τεράστια επιχείρηση. Η σύγκρουση με το γιο του Φιλίπ (ο Πιερ Νινέ), που τον ακολουθεί αλλά έχει οικολογικές ανησυχίες, θα εξελιχθεί σε ρήξη, αργότερα, όμως, θα ξανασμίξουν και ο Κουστό θα κάνει στροφή και θα τις συμμεριστεί, πριν ο γιος του σκοτωθεί σε αεροπορικό δυστύχημα πιλοτάροντας. Η ταινία έχει εμπορικές «κατευθύνσεις» αλλά και ευαισθησίες χωρίς να αγιογραφεί τον Κουστό που είχε καταληφθεί από μεγαλομανία ενώ πλήγωνε διαρκώς την αφοσιωμένη γυναίκα

του με διάφορες σχέσεις του. Την Τετάρτη, δεύτερη μέρα, το πρόγραμμα είχε την καλά φτιαγμένη μικρού μήκους, βραβευμένη με «Ίρις», ταινία του Κωνσταντίνου Αντωνόπουλου «Καρτ ποστάλ από το τέλος του κόσμου» (με πρωταγωνιστές τον Γιώργο Γάλλο και την Αγγελική Δημητρακοπούλου), όπου μία οικογένεια, μόλις φτάνει σε ένα νησί για τις διακοπές της, αιφνιδιάζεται μαθαίνοντας ότι επέρχεται το τέλος του κόσμου, και τη γυρισμένη σε παραλία της Άνδρου, με μόνο τέσσερις γυναίκες ηθοποιούς, «Winona» (2019) του Αλέξανδρου Βούλγαρη, που δεν κράτησε το κοινό -ήδη μικρότερο από της Τρίτης. Ο σκηνοθέτης και η, εκ των πρωταγωνιστριών, Σοφία Κόκκαλη ήταν εκεί

 

για να απαντήσουν σε ερωτήσεις. Την Πέμπτη είδαμε, στο «Απόλλων» και πάλι -δεν πήγαμε, δυστυχώς, στην ωραία Λίμνη γιατί, μετά τις κατολισθήσεις που σημειώθηκαν, ο δρόμος Αιδηψού-Ροβιών-Λίμνης είναι κλειστός και επισκευάζεται ενώ με τον παρακαμπτήριο ο χρόνος της διαδρομής έχει διπλασιαστεί- είδαμε, παρουσία της σκηνοθέτριας η οποία απάντησε σε ερωτήσεις, το ντοκιμαντέρ (2023) της Δανής Λιν Αλούνα «Διπλός αποικισμός», συμπαραγωγή Γριλανδίας, Δανίας και Καναδά που θίγει τα προβλήματα των

αυτοχθόνων της Γριλανδίας Ινουίτ. Κεντρικό πρόσωπο, η Ινουίτ Άγιου Πίτερ, δικηγόρος αλλά και ακτιβίστρια, η οποία αγωνίζεται για τη δημιουργία ενός φόρουμε αυτοχθόνων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ, παράλληλα, έχει να αντιμετωπίσει την αυτοκτονία του γιου της και το χωρισμό της από τον -οχληρό- σύντροφό της. Ίσως η σκηνοθεσία να μην μπλέκει και τόσο επιτυχημένα τα προσωπικά της Άγιου με τον ακτιβισμό αλλά το θέμα, προσωπικά, με κράτησε. Η βραδιά τελείωσε με dj set από τον The Boy -η δεύτερη, η μουσική προσωπικότητα του σκηνοθέτη Αλέξανδρου Βούλγαρη- στο «Κύμα», το υπέροχο, εμβληματικό περίπτερο των Λουτρών Αιδηψού, κτισμένο «μέσα» στη θάλασσα, όπου εγκαθίστανται, κάθε καλοκαίρι, τα γραφεία του «Evia Project». Το οποίο, όντως, αποδεικνύεται χρήσιμο, καθώς, όπως διαβάζω, το ακολουθούν με εκδηλώσεις τους η Εθνική Λυρική Σκηνή και το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Και του χρόνου λοιπόν!

(Πρακτικό και καλόγουστο, το δωρεάν δίγλωσσο -ελληνικά και αγγλικά- έντυπο πρόγραμμα της οργάνωσης -επιμέλεια Ορέστης Ανδρεαδάκης).

Κινηματογράφος «Απόλλων»/Λουτρά Αιδηψού. 2ο «Evia Film Project» / Αγία Άννα, Αιδηψός, Λίμνη, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, 2 έως 6 Ιουλίου 2024.

Στο Φτερό / Έρωτάς του αγιάτρευτος… ή Έρωτας άχρι θανάτου (της)

 

«Κάρμεν» / Χορογραφία: Γιόαν Ίνγκερ. Μουσική (Μπιζέ) Ροντιόν Σεντρίν, Μαρκ Άλβαρεθ, (Μπιζέ) Άλβαρο Ντομίνγκεθ Βάθκεθ / Μουσική διεύθυνση: Κωνσταντίνος Τερζάκης.

 

Της αρέσει να παίζει με τους -πολλούς- άντρες που την περιτριγυρίζουν H τσιγγάνα καπνεργάτρια Κάρμεν. Γυναίκα ελεύθερη, ασυμβίβαστη. Αυτή τη φορά διαλέγει να φλερτάρει έναν αξιωματικό της φρουράς που βρίσκεται πλάι στο εργοστάσιο όπου δουλεύει, τον Δον Χοσέ. Και ο οποίος έχει

αναγκαστεί να τη συλλάβει Γιατί η Κάρμεν, μετά από έναν άγριο καυγά με μία άλλη εργάτρια, έβγαλε μαχαίρι. Το φλερτ πιάνει και ο Χοσέ την αφήνει να το σκάσει. Για την πράξη του

αυτή θα τον υποβιβάσουν και θα τον φυλακίσουν. Ο Χοσέ, όμως, έχει ερωτευτεί την Κάρμεν. Με πάθος. Θα την ψάξει στη γιορτή που γίνεται προς τιμήν ενός Ταυρομάχου. Εκεί η Κάρμεν θα παίξει ερωτικά και με τον Ταυρομάχο, και με τον Χοσέ, και με ένα συνάδελφό του, τον Θουνίγα. Ο Χοσέ, τυφλωμένος από τη ζήλια, θα πυροβολήσει τον Θουνίγα και θα τον σκοτώσει.

Και θα το σκάσει, εγκληματίας πια και απελπισμένος, στα βουνά. Πάντα, όμως, περιμένει την Κάρμεν -έρωτας αγιάτρευτος, εμμονικός. Και την αναζητάει. Θα τη βρει με τον Ταυρομάχο έξω από την αρένα

όπου αυτός ετοιμάζεται για ταυρομαχία. Εκείνη αδιαφορεί για τον Χοσέ. Τυφλωμένος, και πάλι, από τη ζήλια θα τη σκοτώσει -οι γυναικοκτονίες δεν ανακαλύφθηκαν τώρα, τώρα μόνον ονοματίστηκαν, συνέβαιναν ανέκαθεν. Είναι το μπαλέτο «Κάρμεν» του σουιδού Γιόαν Ίνγκερ που δημιουργήθηκε αρχικά (2015) για το Εθνικό Μπαλέτο της Ισπανίας και, τώρα, ο χορογράφος το ανέβασε για το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Αντλώντας από την ομώνυμη νουβέλα (1845, 1846) του Γάλου Προσπέρ

Μεριμέ, ο Ίνγκερ, σε δραματουργία του Ισπανού Γκρέγορ Ακούνια-Πολ και πάνω στη μουσική της «Σουίτας Κάρμεν» (1967) του Ρόσου Ροντιόν Σεντρίν (ο οποίος έχει επιλέξει και ενορχηστρώσει αποσπάσματα, κυρίως, από τη βασισμένη στον Μεριμέ όπερα (1875) «Κάρμεν» του Γάλου Ζορζ Μπιζέ αλλά και από την, αντλημένη από τη μουσική του (1872) για το

θεατρικό έργο (1872) «Αρλεζιάνα» στο οποίο είχε μετασχηματίσει ένα ομώνυμο διήγημά του (1866, 1869) ο Γάλος Αλφόνς Ντοντέ, Σουίτα αρ. 2 «Αρλεζιάνα» (1879) -την Φαραντόλα- και από τη, βασισμένη στο μυθιστόρημα (1828) του Σκοτσέζου σερ Γουόλτερ Σκοτ «Η ωραία κόρη του Περθ», ομώνυμη (1867) όπερά του). Μουσική την οποία έχει εμπλουτίσει με μουσικές του Ισπανού Μαρκ Άλβαρεθ, σε νεωτερικά ιδιώματα και με κλεισίματα του ματιού

στον Μπιζέ, ενώ έχει χρησιμοποιήσει και νέα ενορχήστρωση της μουσικής του Μπιζέ από τον Ισπανό Άλβαρο Ντομίνγκεθ Βάσκεθ, έχοντας μεταφέρει την υπόθεση του έργου στο σήμερα, αφαιρέσει πρόσωπα και προσθέσει ένα αγόρι που το υποδύεται χορεύτρια και το οποίο παρακολουθεί τη βία που ξετυλίγεται μπροστά του, με το θάνατο πάντα, συμβολικά, παρόντα. Η χορογραφία ήταν καλόγουστη, ευέλικτη, με τη βοήθεια των λειτουργικότατων σκηνικών των Ισπανών Κουρτ Άλεν Βίλμερ και Λετίθια Γκανιάν (AAPEE) με το στούντιο deDos -επίπεδα (πόρτες, ρολά, καθρέφτες) που εύκολα μετακινούνταν και σχημάτιζαν

διαφορετικούς σκηνικούς χώρους-, στιβαρή, χωρίς κοιλιές και εκτελέστηκε πειστικά από το Μπαλέτο της ΕΛΣ. Τα κοστούμια του Ισπανού Νταβίδ Ντελφίν, σε αναβίωση της συμπατριώτισσάς του Μαρία Λουίσα Ράμος Κοράλες, έδεναν αρμονικά στο σύνολο. Με επιτυχία εκτελέστηκαν και οι δυναμικές μουσικές του Σεντρίν και του Άλβαρεθ από την Ορχήστρα της ΕΛΣ με τον Κωνσταντίνο Τερζάκη στο πόντιουμ. Βρήκα ικανοποιητικούς αλλά χωρίς εξάρσεις την Έλενα Κέκκου (Κάρμεν) και τον -ιδανικό, πάντως, φυσιογνωμικά για το ρόλο- Βαγγέλη Μπίκο (Δον Χοσέ) αλλά ξεχώρισα τον Γιάννη Μητράκη

(Ταυρομάχος) και τον Γιάννη Γκάντσιο (Θουνίγα). Για το Αγόρι -ένα εύρημα που δεν με ενθουσίασε- θα προτιμούσα ένα σωματότυπο πιο πειστικό από της Αλίσια Τάουνσεντ (Φωτογραφίες: Βαλέρια Ισάεβα: 1,3,5,7,8,9,10. Γιώργος Καλκανίδης: 2,4,6).

(Προσεγμένο, όπως συνήθως, το δίγλωσσο -ελληνικά και αγγλικά- έντυπο πρόγραμμα της παράστασης -υπεύθυνος έκδοσης Νίκος Α. Δοντάς).

Εθνική Λυρική Σκηνή / Αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος», Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», Μπαλέτο Εθνικής Λυρικής Σκηνής, 11 Ιουλίου 2024.

Στο Φτερό / Το παγκάκι της συντροφικότητας ή Το μωράκι της μοναξιάς

 

«Η αγαπημένη του κυρίου Λιν» (Φιλίπ Κλοντέλ) του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη / Σκηνοθεσία: Χι Κασίερς

 

Ο κύριος Λιν, γέροντας αγρότης σε ορυζώνες, έρχεται από κάποια σπαρασσόμενη από τον πόλεμο χώρα της Νοτιοανατολικής Ασίας, που δεν κατονομάζεται -κάπου στην Ινδοκίνα, προφανώς. Πρόσφυγας. Έχασε στον πόλεμο αυτό, σε βομβαρδισμό, το γιο και τη νύφη του. Χώθηκε σε ένα πλοίο με ό,τι του απόμεινε -μία βαλιτσούλα με μία ξεθωριασμένη φωτογραφία και ένα σακουλάκι με χώμα της πατρίδας του. Και με την έξι μηνών εγγονούλα του, κόρη του γιου του, την Σανγκ Ντιου, που σώθηκε από το βομβαρδισμό και την κρατάει 

συνέχεια σφιχτά στην αγκαλιά του, τη φροντίζει, την ταΐζει στόμα με στόμα, μασώντας την τροφή της, την καθαρίζει, την πλένει, την αλλάζει, την ντύνει και την ξεντύνει... Έξι μήνες μετά, θα βρεθεί σε μία χώρα της Δύσης -που επίσης δεν κατονομάζεται. Μία χώρα που «δεν έχει μυρωδιά». Θα τους τακτοποιήσουν σε έναν κοιτώνα για πρόσφυγες. Δεν μιλάει τη γλώσσα του τόπου, άγνωστος ανάμεσα σε αγνώστους. Όταν ξεμυτίσει για να περπατήσει λίγο και για να ανασάνει το μωρό, θα βρεθεί σε μία μεγάλη λεωφόρο, τίγκα 

στην κίνηση. Θα καθίσει σε ένα παγκάκι. Απέναντι, στην άλλη πλευρά της λεωφόρου, που δεν τολμάει να διασχίσει, ένα πάρκο με καρουζέλ. Ώσπου θα καθίσει στο παγκάκι, πλάι του, ο κύριος Μπαρκ, ντόπιος, μεγάλης ηλικίας κι αυτός, μοναχικός και απεγνωσμένος. Του μιλάει πολύ -το έχει ανάγκη και ας μην τον καταλαβαίνει ο κύριος Λιν, του λέει για τη γυναίκα του που δούλευε στο καρουζέλ απέναντι και που πρόσφατα την έχει χάσει. Ο κύριος Λιν δεν έχει τι να του πει -μόνο «τάο λάι» που στη γλώσσα του σημαίνει καλημέρα. Ο κύριος Μπαρκ νομίζει πως του λέει το όνομά του κι από τότε τον φωνάζει «κύριο Τάο Λάι». Αλλά, χωρίς να καταλαβαίνονται, συνεννοούνται: ένα χτύπημα στον

ώμο, ένα όμορφο φορεματάκι που του φέρνει ο κύριος Μπαρκ για το μωρό, η κούτα τα τσιγάρα που του φέρνει ο κύριος Λιν… Γίνονται φίλοι. Συναντιούνται κάθε μέρα στο παγκάκι. Ο κύριος Μπαρκ, μία μέρα, τους πηγαίνει στη θάλασσα. Ο κύριος Λιν του δείχνει τον ορίζοντα και του ονοματίζει τη χώρα του που 

είναι απέναντι αλλά πολύ μακριά. Τότε ο κύριος Μπαρκ θυμάται. Πως, όταν ήταν εικοσάρης, τον έντυσαν φαντάρο και τον έστειλαν στη χώρα αυτή -μικρός ο κόσμος...- για να πολεμήσει και να σκοτώσει συμπατριώτες του κυρίου Λιν -έχει ενοχές. Κάποια στιγμή μεταφέρουν τον κύριο Λιν σε ένα αρχοντικό. Που είναι οίκος ευγηρίας; Άσυλο; Με το μωρό γαντζωμένο πάνω του. Είναι στην ίδια πόλη αλλά πολύ μακριά. Του κυρίου Λιν του λείπει πολύ ο φίλος του -δεν έχει προλάβει να τον ειδοποιήσει και

ποιος ξέρει τι θα νομίζει. Αποπειράται να το σκάσει για να πάει να τον βρει, τον πιάνει ο φύλακας. Τη δεύτερη φορά πηδάει κρυφά από τη μάντρα και τα καταφέρνει. Περπατάει πολύ. Πάρα πολύ. Και ξαφνικά βρίσκεται στο γνώριμο πάρκο με το καρουζέλ. Και απέναντι από τη λεωφόρο, στο παγκάκι, τον περιμένει ακόμα ο φίλος του. Με το μωρό στην αγκαλιά θα προσπαθήσει να διασχίσει την αδιάβατη λεωφόρο. Και τότε όλα θα ανατραπούν. Ο Γάλος Φιλίπ Κλοντέλ εξέδωσε το 2005 αυτό το σύντομο μυθιστόρημα: «Η εγγονή του κυρίου

Λιν». Απέραντα τρυφερό, που μιλάει για τον πόλεμο, για τον πόνο του πρόσφυγα, για τη μοναξιά, για τη φιλία -τη συντροφικότητα. Ο Κλοντέλ δεν έχει επιλέξει καταγγελτικό τόνο. Μιλάει με το συναίσθημα αλλά χωρίς να γίνεται μελοδραματικός. Το μυθιστόρημα αυτό ο βέλγος -φλαμανδός- σκηνοθέτης Χι Κασίερς το μετέτρεψε σε μονόλογο και το ανέβασε σε διάφορες χώρες. Ήρθε και η σειρά της Ελλάδας -του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Από το οποίο μετακάλεσε την παράσταση, που έχει τον τίτλο «Η αγαπημένη του κυρίου Λιν», το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου. Εδώ χρησιμοποιήθηκε η -ήδη εκδομένη- μετάφραση του μυθιστορήματος από την Ασπασία Σιγάλα, σε απόδοση του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη που έχει ανασχηματίσει το πεζό, χωρίς καθόλου να το αλλοιώσει, σε μονόλογο,

απλώς ψαλιδίζοντάς το και συμπυκνώνοντάς το με επιδεξιότητα -εξαιρετικά ελληνικά. Και ο Χι Κασίερς σχεδίασε μία εντελώς λιτή παράσταση όπου ρόλο, όμως, έπαιζε και η τεχνολογία: άδεια σκηνή με τα απαραίτητα μόνο -δύο καρέκλες, δύο κάμερες, μικρόφωνα, σάμπλερ, ένα ηχείο, ένα τρανζιστοράκι, ...- και στο βάθος μία μεγάλη οθόνη. Όλα -οπτικά και ηχητικά μέσα- τα χειριζόταν ο ίδιος ο ηθοποιός.

Συνεργάτες του σκηνοθέτη, ο Ντίντερικ ντε Κοκ και ο Ηλίας Φλάμμος στον ηχητικό σχεδιασμό, ο Μπραμ Ντελαφοντέν και η Σιμπίλε Μέντερ στο σχεδιασμό του βίντεο και ο Κλάας Βερπόεστ που υπέγραφε τη video art. Στην οθόνη βλέπαμε να σχηματίζονται γράμματα, λέξεις, φράσεις του έργου σε (δυσ)αρμονία με τις δυσκολίες στη γλωσσική επικοινωνία των δύο γερόντων αλλά είδαμε και τις συναντήσεις στο παγκάκι του ζωντανά βιντεοσκοπούμενου κυρίου Λιν με τον προκινηματογραφημένο κύριο Μπαρκ που ερμήνευε ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης κρατώντας και το μέρος του αφηγητή. Τσαλακωμένος, «κουρασμένος», διατηρώντας τόνους χαμηλούς αλλά σημαίνοντας τις λέξεις, τις φράσεις του κειμένου με τρόπο καθηλωτικό, «ακουμπώντας» 

σταθερά, στερεά πάνω τους, ώστε ο θεατής να εισπράττει τα νοήματα, με εσωτερικότητα, με συγκίνηση δική του που δεν εκμαίευε τη συγκίνηση του θεατή, ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, σε άριστη, προφανώς, επαφή με το σκηνοθέτη του, έκανε μία από τις καλύτερες ερμηνείες του. Θέλω να ελπίζω πως «Η αγαπημένη του κυρίου Λιν», μία παράσταση που δεν της λείπει και το χιούμορ, θα έχει συνέχεια (Φωτογραφίες: 1,3,4,5,6,8 Ελίνα Γιουνανλή, 2,7,9,10 Thomas Daskalakis).

(Η παράσταση, στην Αθήνα, δεν διέθετε έντυπο πρόγραμμα, παρά μόνον μία σελίδα με τα βασικά στο συνοπτικό πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου. Το μυθιστόρημα του Πολ Κλοντέλ, στη μετάφραση της Ασπασίας Σιγάλα και με τον τίτλο «Η αγαπημένη του κυρίου Λιν», έχει κυκλοφορήσει (2007) από τις εκδόσεις Ψυχογιός).

«Πειραιώς 260 / Χώρος Η, Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και «Λυκόφως» Γιώργος Λυκιαρδόπουλος, Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / Κύκλος «Θέατρο-Μονόλογοι», 24 Ιουνίου 2024.

(Την παράσταση παρακολούθησα με πρόσκληση της συμπαραγωγού εταιρείας «Λυκόφως»).

Πιάνο με διευρυμένες δυνατότητες

 

Το Τέταρτο Κουδούνι / Τέτοιες Μέρες, Τέτοια Λόγια… 231

Για τον Σταύρο Γασπαράτο μου ’χε πρωτομιλήσει ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος. Το 2006, σε συνεργασία με τον Θοδωρή Αμπαζή, είχαν γράψει τη μουσική για τον «Οθέλο» του Σέξπιρ, με τον οποίο το «Θέατρο του Νέου Κόσμου», σε σκηνοθεσία του, είχε συμμετάσχει στο Φεστιβάλ Αθηνών -στο Ηρώδειο. Και το 2007 θα ’γραφε, μόνος του πια, τη μουσική για το έργο της Ούρσουλα Ρόνι Σάρμα «Καθόλου καλά» που ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος θ’ ανέβαζε στο «Δώμα» του θεάτρου του, όπως κι έγινε -έκτοτε θα συνεργάζονταν σε πολλές παραστάσεις του. «Είναι μεγάλο ταλέντο» μου ’χε πει.  Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος είχε δίκιο.

Ο Σταύρος Γασπαράτος εκτιμήθηκε και εξελίχτηκε ταχύτατα: πολλές επιτυχημένες μουσικές για το θέατρο, για το χορό, για τον κινηματογράφο αλλά και μουσική «καθαρή», προχωρημένη -ιδέες φρέσκιες, λαμπρές-, πειραματική. Που βγήκε και εκτός συνόρων.

Ένα δείγμα της παρουσίασε στην πάντα ανήσυχη Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στη συναυλία του (σύλληψη, έρευνα, σύνθεση, ερμηνεία) «Expanded Piano II» («Διευρυμένο πιάνο II») -την παρακολούθησα τη δεύτερη βραδιά, στις 21 Ιουνίου-, δέκα χρόνια μετά την παρουσίαση στην Νέα Ιόρκη του έργου του «Expanded Piano» του οποίου, προφανώς, αποτελεί συνέχεια και εξέλιξη.  Πιάνο «πειραγμένο», «προετοιμασμένο», συνδεμένο με κομπιούτερ, κομμάτια προγραμματισμένα αλλά και κομμάτια που δίνουν την ελευθερία στον ερμηνευτή να αυτοσχεδιάσει, άλλοτε καθισμένος στο σκαμπό, άλλοτε γονατισμένος κάτω απ’ το κλαβιέ, άλλοτε στα πλήκτρα του πιάνου, άλλοτε στο laptop -όλα καρπός μακράς έρευνας. 

Αλλά, ταυτόχρονα, γύρω του, πάνω σ’ επτά, όρθια στημένα λευκά επίπεδα, προβολές βίντεο και φως (εικαστικό περιβάλλον και βιντεοπροβολές Μανουέλα Χάρτελ) δένονταν αρμονικά με τους ήχους του πιάνου εκφράζοντάς τους οπτικά και συντελώντας αποφασιστικά στο πολύ ενδιαφέρον αποτέλεσμα. Στο οποίο έδωσαν, επίσης, γερό χέρι βοήθειας ο Πάνος Τσίγκος (μηχανικός πιάνου, προγραμματισμός) κι οι λοιποί τεχνικοί συνεργάτες.

Σίγουρα η μουσική αυτή δεν είναι βατή στο μεγάλο κοινό αλλά και σίγουρα το εθίζει βαθμιαία σε ήχους καινούργιους, με τρόπους καινούργιους. Αξίζει τον κόπο ν’ αφεθούμε και να προσπαθήσουμε.

Φάρος σε τοπίο θολό

 

Το Τέταρτο Κουδούνι / Τέτοιες Μέρες, Τέτοια Λόγια... 230

Δουλεύει, εδώ και χρόνια, πολύ και με πάθος πάνω στα θέματα αυτά. Ο δικηγόρος Βασίλης Σωτηρόπουλος. Καρπός αυτής της τεράστιας δουλειάς και αυτού του πάθους είναι το καινούργιο του βιβλίο: «ΛΟΑΤΚΙ+. Δικαιώματα και ελευθερίες». Που τόλμησαν -1200 σχεδόν σελίδες!- να αναλάβουν οι Εκδόσεις Σάκκουλα.

Η παρουσίαση έγινε στην «Μικρή Σκηνή» που παραχώρησε η «Στέγη» του Ιδρύματος Ωνάση. Κι ήταν απ’ τις καλύτερες που ’χω παρακολουθήσει: δυο ώρες κύλησαν χωρίς να το καταλάβω κρατώντας αμείωτη την προσοχή μου και κινώντας διαρκώς το ενδιαφέρον μου. Γιατί οι έξι που κλήθηκαν για την παρουσίαση -Άννα Απέργη, Ρένα Δούρου, Γιάννης Εριφυλλίδης, Μιχάλης Λώλης, Κίμων Μελικέρτης, Κατερίνα Τρίμμη, με συντονιστή τον Νίκο Ευσταθίου- και, στο τέλος, ο συγγραφέας που απάντησε σε ερωτήσεις είχαν όλοι κάτι- όχι κάτι, για να ακριβολογώ πολλά, εξαιρετικά ενδιαφέροντα να πει ο καθένας απ’ το χώρο του. Αναλύοντας τα βασικά απ’ τα δέκα κεφάλαια του βιβλίου.

Κι όλοι συμφώνησαν: πως το βιβλίο αυτό, ο τόμος αυτός αποτελεί ένα φάρο στο θολό, ακόμα, τοπίο των ΛΟΑΤΚΙ+. Διότι έχουν αρκετά γίνει τα τελευταία χρόνια -νόμος για σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ομοφύλων, νόμος για την ταυτότητα φύλου, νόμος για τον γάμο ομοφύλων...- αλλά παντού ατέλειες, κενά, τρύπες, προβλήματα... Όπως αναφέρθηκε έχουν γίνει το μισά. Κι αν μετρήσω όλα όσα είπανε οι ομιλητές, μερικά πολύ «μελαγχολικά», θα ’λεγα το ένα τρίτο.

Θέλω να ελπίζω ότι το βιβλίο αυτό του Βασίλη Σωτηρόπουλου θα βοηθήσει να υλοποιηθούν και τα υπόλοιπα. Προς το παρόν είναι ένας πολύτιμος μπούσουλας για να πλοηγηθεί η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα κι οι νομικοί, οι ικανοί, να τη στηρίξουν. Και όχι βέβαια αυτοί οι θλιβεροί που την μποϋκοτάρουν, συνήθως με χυδαίο τρόπο.

Βίκυ, Κατερίνα, Λίντα, Καλαμάτα: η διεθνής Καλαμάτα του Χορού

 

Το Τέταρτο Κουδούνι / Τέτοιες Μέρες, Τέτοια Λόγια… 229 

 

Δόθηκε η συνέντευξη Τύπου για το 30ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας. Τριάντα (30) χρόνια! Τριάντα! Τριάντα! Η συγκίνησή μου δεν περιγράφεται. Ήμουν, ξέρετε, από τα μπουσουλίσματά του εκεί. Έως και τα γεράματά μου. Κι αν μερικά καλοκαίρια απίστησα με την απουσία μου, τα τελευταία χρόνια δε λείπω. Το Φεστιβάλ είναι που μ’ κανε ν’ αγαπήσω ακόμα περισσότερο την Καλαμάτα. Δεν ήμουν στη συνέντευξη Τύπου αλλά απ’ το υλικό -κείμενα και φωτογραφίες- που μου ’στειλε η απολύτως υπεύθυνη Υπεύθυνη Επικοινωνίας του Φεστιβάλ Λήδα Καρανικολού θα ‘θελα να συνοψίσω:
Απογοητεύτηκα. Ήλπιζα στη γενναιοδωρία του υπουργείου Πολιτισμού. Ότι το Φεστιβάλ δε θα γιορτάσει την 30ή επέτειό του με την -μεταξύ μας, πενιχρή- τακτική επιχορήγηση αλλά και μ’ ένα έκτακτο κονδύλι που θα του επέτρεπε να εκτινάξει το -πάντα ενδιαφέρον, έτσι κι αλλιώς- πρόγραμμά του. Κυρία Μενδώνη, δεν αρκούν τα καλά και τα μεγάλα λόγια. Τώρα, ξέρετε πια άριστα τι δημιουργείται, τι ΕΧΕΙ δημιουργηθεί στην Καλαμάτα. Αναπτύξτε το!
Συγκινήθηκα. Όταν είδα τη φωτογραφία αυτή: οι τρεις που διετέλεσαν καλλιτεχνικές διευθύντριες του Φεστιβάλ και πρόσφεραν όσα μπορούσαν, παρούσες στη συνέντευξη Τύπου. Η Βίκυ Μαραγκοπούλου, η ιδρύτριά του το 1995 και ψυχή του επί 21 χρόνια, αριστερά της η Κατερίνα Κασιούμη, επί κεφαλής του στις δυο επόμενες διοργανώσει,ς και δεξιά της η Λίντα Καπετανέα, η νυν καλλιτεχνική διευθύντρια -εδώ κι έξι χρόνια, που, φέτος, θα πραγματώσει το έβδομο Φεστιβάλ της. Θεωρώ μεγάλο επίτευγμα και σπουδαία χειρονομία της να καλέσει τις δυο προκατόχους της και να τις έχει πλάι της, Πιστεύω αυτό να γίνει και μεταξύ 12 και 21 Ιουλίου, μέρες διεξαγωγής του φετινού Φεστιβάλ, στο Μέγαρο Χορού της Καλαμάτας.
Σκέφτηκα. Και το γράφω γι άλλη μια φορά. Το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού υλοποιείται επί 30 χρόνια χάρη στις καλλιτεχνικές διευθύντριές του αλλά και χάρη στους ανθρώπους του, διοικητικούς και τεχνικούς, που ξέρουμε, ειδικά όσοι το παρακολουθούμε συστηματικά, τι δουλειά ρίχνουν. Αλλά οι οφειλές στην Βίκυ Μαραγκοπούλου δεν συγκρίνονται. Επανέρχομαι, λοιπόν, γι άλλη μια φορά: ακράδαντα πιστεύω ότι τ’ όνομά της, τιμητικά, πρέπει να δοθεί στην Κεντρική Σκηνή του Μεγάρου Χορού. Είναι το ελάχιστο που μπορεί να πράξει το Φεστιβάλ για την Κυρία Μαραγκοπούλου. Όσο είναι παρούσα.

Στο Φτερό / Καλόγουστη και σεβαστική αναθεώρηση

 

«Κοπέλια» / Λιμπρέτο, χορογραφία: Έντουαρντ Κλουγκ. Μουσική: Λεό Ντελίμπ, Μίλκο Λάζαρ / Μουσική διεύθυνση: Κωνσταντίνος Τερζάκης.

 

Ο Φραντς και η Σβανίλντα, ερωτευμένοι, ετοιμάζονται να παντρευτούν. Αλλά στην τελετή το γάμου εμφανίζεται ο σατανικός εφευρέτης Κοπέλιους με μία μηχανική κούκλα/ρομπότ, την Κοπέλια, την οποία έχει κατασκευάσει τόσο τέλεια 

ώστε κανείς δεν αντιλαμβάνεται πως δεν είναι άνθρωπος και που την παρουσιάζει ως κόρη του. Ο Φραντς την ερωτεύεται ακαριαία και ακολουθεί τον Κοπέλιους στο σπίτι του, όπου ο πανούργος μάγος τον αιχμαλωτίζει. Στόχος

του, να δώσει στην  Κοπέλιά του αυτό που της λείπει: ψυχή. Που θα την πάρει από κάποιον άνθρωπο. Το επιχειρεί με τον Φραντς, αποτυγχάνει, κατόπιν στρέφεται στην Σβανίλντα που τους έχει ακολουθήσει για να σώσει τον αγαπημένο της και έχει κρυφτεί στο σπίτι του Κοπέλιους. Προς στιγμήν, με ένα φιλί που δίνουν Σβανίλντα και Κοπέλια, η κούκλα παίρνει την

ψυχή της νέας -η οποία χάνει τις αισθήσεις της- και εξανθρωπίζεται. Δεν θα κρατήσει πολύ. Η Σβανίλντα συνέρχεται και η Κοπέλια γίνεται πάλι κούκλα. Και μάλιστα εξεγείρεται κατά του δημιουργού της, συμμαχεί με την Σβανίλντα και τον νικούν. Η Σβανίλντα ελευθερώνει τον Φραντς και ξανασμίγουν ευτυχισμένοι. Αυτή είναι η καινούργια, ομώνυμη, εκδοχή (2023,

Θέατρο της Μπαλ/Ελβετία) του  ρουμάνου αλλά ταυτισμένου με την Σλοβενία χορογράφου Έντουαρντ Κλουγκ, που είχε, επίσης, την ιδέα, έχει γράψει το λιμπρέτο και έχει κάνει τη δραματουργία της παράστασης,

πάνω στην «Κοπέλια». Το -βασισμένο στη σκοτεινή, γκόθικ νουβέλα/διήγημα «Ο άνθρωπος της άμμου» (1816) του Γερμανού Ε.Τ.Α. Χόφμαν, που περιλαμβάνεται στη συλλογή του «Νυχτερινά»- μπαλέτο «Κοπέλια ή Το κορίτσι 

με μάτια από σμάλτο» (1870, Όπερα του Παρισιού) του Αρτούρ Σεν-Λεόν, σε μουσική Λεό Ντελίμπ και λιμπρέτο του χορογράφου και του Σαρλ Νουιτιέ, το οποίο, όμως, έγινε διάσημο με τη νέα χορογραφία του Μαριούς Πετιπά (1885, Αυτοκρατορικό Μπαλέτο της Πόλης του Αγίου Πέτρου) στην οποία έχουν βασιστεί οι περισσότερες από τις επόμενες

αναβιώσεις. Ο Κλουγκ έκανε αλλαγές, συντόμευσε, αφαιρώντας τα ντιβερτισμάν, έφερε πιο κοντά μας το μπαλέτο χωρίς περιττούς, επιδειξιακούς μοντερνισμούς, συμπληρώνοντας, «διατρυπώντας» τη μουσική του Ντελίμπ με ενδιαφέρουσες μουσικές -με αναφορές στη μουσική του Ντελίμπ- του σύγχρονου Σλοβένου Μίλκο Λαζάρ, 

που δέθηκαν μεταξύ τους με επιτυχία και δημιούργησε ένα πάρα πολύ ενδιαφέρον καινούργιο μπαλέτο -υπέροχη, η ιπτάμενη Κοπέλια, νοσταλγικό το κλείσιμο του ματιού στον Ντελίμπ με το «Ντουέτο των λουλουδιών» από την

όπερά του «Λακμέ» που  ακούγεται από το βάθος προς το τέλος... Bρήκα, βέβαια, πως δίνει κάποιες εύκολες, κοινότοπες χορογραφικές λύσεις, αλλά, γενικά ο Κλουγκ χρησιμοποιεί μία σύγχρονη, ευφάνταστη, γλώσσα, εξαιρετικά αποτελεσματική. Έως συναρπαστική στα ντουέτα Φραντς-Σβανίλντα. Στον

Σλοβένο Μάρκο Γιάπελ που σχεδίασε το καλόγουστο και άκρως λειτουργικό σκηνικό -αυτή η τεράστια «κορνίζα» που, καθώς μετακινείται αργά, μεταμορφώνει τους χώρους, το εργαστήριο του Κοπέλιους ως ένα τεράστιο μαύρο, απαστράπτον χρηματοκιβώτιο...-, στην επίσης Σλοβένα Νίκα Ζούπαντς που σχεδίασε τα σκηνικά αντικείμενα -αυτά τα συγκλονιστικά, εκτυφλωτικά δίδυμα, επίσης

τεράστια, κατακόκκινα κεράσια που εμφανίζονται εξ ουρανού στο αισιόδοξο φινάλε-, στον Κροάτη Λέο Κούλας ο οποίος υπογράφει τα κοστούμια σε άσπρο, μαύρο και κόκκινο -υπέροχα αυτά τα πλαστικά κόκκινα τουτού που συνδέουν τη σύγχρονη «Κοπέλια» με την «Κοπέλια» του 19ου αιώνα»- και στον Σλοβένο Τομάς Πριμζλ

που έχει σχεδιάσει τους εντυπωσιακούς φωτισμούς πολλά οφείλει η παράσταση του Έντουαρντ Κλουγκ. Το Μπαλέτο της ΕΛΣ ανταποκρίνεται ικανοποιητικά. Από τους πρωταγωνιστές -ο Κλουγκ τους επέλεξε, κυρίως, από το corps de ballet και μπράβο που δίνονται ευκαιρίες σε νέους- ξεχώρισα (από τη διανομή που είδα) την Δέσποινα Χρυσοστόμου (Κοπέλια) και τον Στέφανο Πιετραγκάλα (Φραντς). Αλλά και ο Βαγγέλης Μπίκος (Κοπέλιους) και η Ελευθερία Στάμου (Σβανίλντα) και ο Μάνες Αλμπέρτι (Βοηθός του Κοπέλιους) τα βγάζουν πέρα καλά. Την Ορχήστρα της ΕΛΣ, με τον Κωνσταντίνο Τερζάκη στο πόντιουμ, βρήκα κάπως σκληρή και χωρίς μεγάλη όρεξη. Πάντως το παραστασιακό αποτέλεσμα είναι ελκυστικό και αξίζει τον κόπο να το δείτε, αν προλαβαίνετε, σήμερα -τελευταία παράσταση για φέτος- ή όταν επαναληφθεί (Φωτογραφίες: Γιώργος Καλκανίδης).

(Περιποιημένο, όπως πάντα, αλλά κάπως ισχνό ως προς το περιεχόμενο, το -δίγλωσσο, ελληνικά και αγγλικά- έντυπο πρόγραμμα της παράστασης -υπεύθυνος έκδοσης Νίκος Α. Δοντάς. Το διήγημα του Ε.Τ.Α. Χόφμαν στα ελληνικά έχει μεταφραστεί ως «Ο Ζάντμαν» και περιλαμβάνεται στον τόμο «Νυχτερινά» -μετάφραση Γιάννης Καλιφατίδης, Ηλιάνα Αγγελή / Εκδόσεις «Σμίλη», 2015-, ως «Ο άνθρωπος με την άμμο» στον τόμο «Τρία αφηγήματα» -μετάφραση Σπύρος Δοντάς / Εκδόσεις «Οδός Πανός», 2022 και σε διασκευή για παιδιά ως «Κοπέλια» στον τόμο «Κοπέλια. Ο Καρυοθραύστης και ο βασιλιάς των ποντικιών», στον οποίο συμπεριλαμβάνεται κασέτα με μουσική του Ντελίμπ -διασκευή Ειρήνη Μάρρα / Εκδόσεις «Κέδρος»,1997).


Εθνική Λυρική Σκηνή / Αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος», Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», Μπαλέτο Εθνικής Λυρικής Σκηνής, 15 Μαΐου 2024.

Παραστάσεις χωρίς προγράμματα, προγράμματα χωρίς διανομές…

 

Το Τέταρτο Κουδούνι / Τέτοιες Μέρες, Τέτοια Λόγια… 228

 

Πρώτα άρχισαν να καταργούν στα θέατρα τα προγράμματα -και δεν εννοώ εκείνα τα προσεγμένα βιβλία με το κείμενο του έργου. Που, όταν υπάρχουν ακόμα, τα εκτιμά κανείς. Πολύ. Έως και τα λατρεύει. Και τα φυλάει ως κόρην οφθαλμού. Εννοώ τα, έστω, στοιχειώδη, με κάποιες πληροφορίες για το έργο και την παράσταση που θα δει. Ακόμα και τα μονόφυλλα, ακόμα και τα φλάιερ, ακόμα, στη χειρότερη περίπτωση, της οικονομικής δυσπραγίας, και τις φωτοτυπίες με τα ονόματα των συντελεστών -αχ, αυτή η ευκολία «γκουγκλάρισε ή ψάξτα στο site του θιάσου ή του Θεάτρου (αν έχει...)».

Το τελευταίο καινοφανές: στο πρόγραμμα, αν υπάρχει, δεν συμπεριλαμβάνεται η διανομή -ποιος παίζει ποιον. Μόνο τα ονόματα των ηθοποιών. Αλφαβητικά. Κι αν είναι καινούργιοι και δεν τους ξέρεις; Ή αν δε βλέπεις τηλεόραση απ’ την οποία

προέρχονται οι περισσότεροι, πια, και τους αγνοείς; Άντε, τότε, ψάξε να μάθεις, αν σε ενδιαφέρει, ποιος είναι ποιος.

Απορώ με τους ηθοποιούς: δεν ενοχλούνται; Που αν κάποιος -δημοσιογράφος, κριτικός..., ο οποίος, ίσως, γράψει για την παράσταση, κάποιον θέλει να επισημάνει, να ξεχωρίσει, να επαινέσει πρέπει να κάνει... έρευνα, οπότε και μπορεί να βαρεθεί και να τους ρίξει όλους χύμα, όπως στο πρόγραμμα; Το βρίσκω προσβλητικό και για τον «επαγγελματία θεατή», και για τον απλό θεατή αλλά, κυρίως, για τον ηθοποιό.

(Θα μου πείτε «αμάν, πια, με την γκρίνια σου! Και πασχαλιάτικα;». Έλα που δεν τα μπορώ τα στραβά... Αυτά, τέλος πάντων, που εγώ θεωρώ στραβά).