Το τρένο φεύγει πριν απ’ τις οκτώ, ταξίδι για την Μόσχα… ή Τι είναι «νέος ηθοποιός»;

Το Τέταρτο Κουδούνι / 14 Απριλίου 2016 

Είναι κρίμα να ’χεις την ΙΔΑΝΙΚΗ Άννα Καρένινα που ’ναι η Μαρία Ναυπλιώτου, είναι κρίμα να κάνει μια συναρπαστική ερμηνεία -ίσως την καλύτερη στην καριέρα της-, με δεξιοτεχνικά μελετημένο, ιλιγγιώδες κρεσέντο, είναι κρίμα να ’χεις έναν Καρένιν σαν τον Λάζαρο Γεωργακόπουλο, είναι κρίμα να ’χεις κι άλλους καλούς ηθοποιούς, όπως την Μυρτώ Αλικάκη, τον Μελέτη Ηλία, την Κωνσταντίνα Τάκαλου, την Ευδοκία Ρουμελιώτη… που προσπαθούν να πράξουν το καλύτερο και να κάνεις μια τόσο μέτρια παράσταση όπως, κατά τη γνώμη μου, είναι η «Άννα Καρένινα» του Πέτρου Ζούλια στο Εθνικό -στο «Κοτοπούλη». Με σοβαρά λάθη στη διανομή, με πολλές άτυχες και λίγες καλές στιγμές και μ’ άλλους καλούς ηθοποιούς που, ορισμένους, τους έχεις οδηγήσει -ή τους έχεις αφήσει να καταφεύγουν- σε ανεπίτρεπτες υπερβολές κι άλλους τους έχεις εγκαταλείψει αβοήθητους.

Μπορεί η καθαρή, πολύ δουλεμένη διασκευή των Αντώνη και Κωνσταντίνου Κούφαλη στο μυθιστόρημα του Τολστόι να τρέχει, μπορεί το επί σκηνής τρένο να τρέχει -μια καλή ιδέα αυτό το λάιτ μοτίφ αλλά τόσο άχαρα, τόσο δυσλειτουργικά υλοποιημένη…- αλλά η παράσταση δεν «τρέχει». Στο 2016 βρισκόμαστε κι η συνταγή α λα Σωτήρης Χατζάκης, προσφερόμενη για ηλικιωμένες κυρίες κολλημένες στην τηλεόραση -οι οποίες, μάλιστα, όχι δεν κλείνουν τα κινητά τους την ώρα της παράστασης αλλά, το χειρότερο, ΔΕΝ ΞΕΡΟΥΝ να τα κλείσουν, όταν αρχίσουν να χτυπούν…-, μπορεί να κόβει εισιτήρια αλλά το θέατρο έχει προχωρήσει πέρα απ’ τη δεκαετία του ’60 και τα κλασικά εικονογραφημένα. Δεν είναι σταματημένο στις 7 παρά 20 που δείχνει το ρολόι του σκηνικού… (Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας).

Το Βραβείο «Μελίνα Μερκούρη» καθιερώθηκε με το σκοπό να απονέμεται σε νέα ηθοποιό για ερμηνεία της την περασμένη σεζόν. Όπως και το Βραβείο «Δημήτρης Χορν» -σε νέο ηθοποιό. Στο Βραβείο «Χορν» υπήρχε ο όρος ότι θα απονέμεται σε ηθοποιό που έχει αποφοιτήσει από δραματική σχολή ή πάτησε το σανίδι επαγγελματικά το πολύ πέντε χρόνια πριν απ’ τη χρονιά του Βραβείου. Νομίζω ότι το ίδιο ίσχυε και για το Βραβείο «Μερκούρη» -στην αρχή μάλιστα απονέμονταν μαζί. Τα τελευταία χρόνια ο όρος αυτός -δεν ξέρω γιατί- «αμβλύνθηκε» κι απ’ «το πολύ πέντε χρόνια πριν απ’ τη χρονιά του Βραβείου» έγινε «τα τελευταία χρόνια. Το «νέα/ος ηθοποιός» παραμένει.

Να σχολιάσω τις φετινές απονομές. Εκτιμώ ΚΑΙ τους τρεις ηθοποιούς που βραβεύτηκαν φέτος -συγχαρητήρια!- κι επαυξάνω για τις περσινές ερμηνείες τους -τουλάχιστον τις περισσότερες. Ως προς το «νέα/ος», όμως… Ο Αργύρης Πανταζάρας, όντως, αποφοίτησε τα «τελευταία χρόνια» -το 2010. Αλλά η εξαίρετη Αλεξάνδρα Αϊδίνη που αποφοίτησε το 2005 κι η ακόμα πιο εξαίρετη Ιωάννα Παππά που αποφοίτησε το 1999 (!)

μπορούν να θεωρηθούν «νέες ηθοποιοί»; Τα 10 και τα 15 χρόνια -έως το 2015, χρονιά για την οποία κρίθηκαν- της μέχρι τώρα καριέρας τους μπορούν να χαρακτηριστούν «τα τελευταία χρόνια»;

Θέλω να ελπίζω πως δε θα γυρίσουμε στην εποχή -1987- που το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης τιμούσε με Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Σκηνοθέτη τον πενηντάρη Φώτο Λαμπρινό…  

Τρία γεμάτα χρόνια ταλαιπωρούνται με καθυστερήσεις στις πληρωμές. Οι άνθρωποι που δουλεύουν -σκληρά- στο Μέγαρο και για το Μέγαρο Μουσικής. Και τώρα, που περιήλθε στο Δημόσιο, απ’ τα πρώτα μέτρα τα οποία θα ληφθούν, όπως -πλαγίως- πέρασε, οι απολύσεις θα ’ναι; Αυτοί θα την πληρώσουν; Ο Νίκος Θεοχαράκης γι αυτό διορίστηκε στη θέση του προέδρου; Για να κάνει τη βρομοδουλειά; Η ανακοίνωση-απάντησή του στην ανακοίνωση του σωματείου των εργαζομένων στο Μέγαρο καθόλου σαφής δεν είναι -απλώς πετάει το μπαλάκι στο υπουργείο Πολιτισμού και στον υπουργό.

Όλος ο κόσμος, μια σκηνή… 

Με το που έγραψα στο ιστολόγιο -στις 5 Απριλίου- για τα «Ανεμοδαρμένα ύψη» που θα κάνει, σε διασκευή του ο Γιάννης Καλαβριανός στο ΚΘΒΕ, τον επόμενο χειμώνα, τι μαθαίνω; Πως η Έλενα Μαυρίδου, η καλή ηθοποιός του «Χώρου» -βλέπε Σίμος Κακάλας, τώρα παίζουν τον «Ορέστη» τους, σε σκηνοθεσία του, στον καινούργιο τους χώρο, σας έγραφα σχετικά στο «Τέταρτο Κουδούνι» στις 10 Μαρτίου- δουλεύει - όνειρο ζωής- τρία χρόνια τώρα -στα τελειώματα είναι- διασκευάζοντας το ίδιο μυθιστόρημα της Έμιλι Μπροντέ! Ω, της σύμπτωσης! Εκλεκτικές συγγένειες!

Δεν ξέρω τι τύχη θα ’χει η διασκευή αυτή αλλά γιατί να μη δούμε και στην Αθήνα «Ανεμοδαρμένα ύψη», σ’ άλλη εκδοχή, από καλλιτέχνες, επίσης, της νεότερης γενιάς, οι οποίοι μάλιστα με την Θεσσαλονίκη, κι αυτοί, συνδέονται;

Τυχερός ο Θανάσης Τριαρίδης. Τα «εγκεφαλικά», ίσως, αλλά πάντα ενδιαφέροντα έργα του που ’χουν μια κρυμμένη θεατρικότητα, πάντα, μέχρι τώρα, έχουν πέσει σε καλά σκηνοθετικά χέρια που ώθησαν τη θεατρικότητα αυτή στην επιφάνεια μ’ επιτυχία: «Historia de un Amor ή Τα μυρμήγκια» στα χέρια της Πέμης Ζούνη και του Κώστα Φιλίππογλου, «La Ultima Noche ή Οι καρχαρίες», του Κώστα Γιαμλόγλου, «Μένγκελε», του Κώστα Φιλίππογλου και πάλι, «Zyklon ή Το πεπρωμένο», του Γιάννη Παρασκευόπουλου -δεν έχω προλάβει, ακόμα, να δω στο «Θησείον» το «Οιδίνους» που ’χει σκηνοθετήσει ο Λάζαρος Γεωργακόπουλος.

Την ίδια καλή τύχη είχε τώρα και το «Lebensraum». Τα σκηνοθετικά χέρια, αυτή τη φορά, ήταν πολύ νεανικά. Αλλά και πολύ άξια: η 29χρονη Κύπρια Έλενα Σωκράτους. Τάλαντο! Αυτό το δηλητηριώδες «παιχνίδι» θανάτου που ζητάει την «επέμβαση» του κοινού έγινε θέατρο ασπαίρον κι η σκηνοθεσία κατάφερε να δέσει στενά, με τρόπο απαράμιλλο, δυο εντελώς διαφορετικούς ηθοποιούς: ο ήδη γνώριμός μας Κωστής Καλλιβρετάκης, ώριμος πια, στην καλύτερη, σίγουρα, στιγμή του, μ’ ενέργεια εκρηκτική, κρατάει στα χέρια του και κατευθύνει δεξιοτεχνικά την παράσταση με πανάξιο παρτνέρ -στην αρχή νόμισα πως, όντως, είναι θεατής, γιατί τον ανεβάζει στη σκηνή απ’ την πλατεία, τόσο πειστικός είναι- τον Κωνσταντίνο Γεράκη. Που ’χει γεννηθεί και ζει στην Γερμανία, είναι εδώ και κάποια χρόνια ηθοποιός, χωρίς, όμως, να ’χει σπουδάσει θέατρο αλλά ιστορία και νεοελληνική φιλολογία, κι ο οποίος, έκπληκτος, έμαθα πως πρώτη φορά παίζει στα ελληνικά. Αποδοτικότατο, εξαιρετικό δίδυμο!

Η παράσταση ανέβηκε στο Βερολίνο, στα γερμανικά κι ύστερα ήρθε στην Ελλάδα, σ’ ελληνική εκδοχή, με τους ίδιους ηθοποιούς. Παίχτηκε στο «Θησείον», όπου και την είδα, για τέσσερις βραδιές με φίσκα το θέατρο, τόσο ώστε την τελευταία βραδιά να δώσουν και δεύτερη, έκτακτη, παράσταση, από σήμερα παίζεται στη γενέθλια του Θανάση Τριαρίδη Θεσσαλονίκη, στο «Blackbox», κατόπιν θα πάει Πάτρα, Λευκωσία, στη γενέθλια της Έλενας Σωκράτους Λεμεσό κι είμαι σίγουρος ότι θα ξαναγυρίσει εδώ. Αξίζει να τη δείτε!

Κύριε υπουργέ Πολιτισμού και Αθλητισμού, κύριε Μπαλτά, εφόσον κάνατε πως δεν ακούσατε και, μετά την επιστολή Φαμπρ, δεν παραιτηθήκατε ούτε εσείς ούτε οι συνεργάτες σας που σας ενέπλεξαν στο σκάνδαλο Φαμπρ -ο οποίος, πάντως, είχε την ευαισθησία να παραιτηθεί αμέσως…- κι εφόσον παραμένετε στη θέση σας, να εκφράσω μια απορία μου. Άκουσα την εξαιρετική συναυλία -άλλη μια…- της Καμεράτας, με μαέστρο, αυτή τη φορά, τον Μάρκελλο Χρυσικόπουλο στο -κατάμεστο, σημειωτέον- Μέγαρο Μουσικής, στις 30 Μαρτίου -έγραψα γι αυτήν, εδώ, στις 31 Μαρτίου. Και σκεφτόμουνα: μια ορχήστρα μας που ’χει φτάσει στο επίπεδο αυτό, που ηχογραφεί στο εξωτερικό, σε δισκογραφικές εταιρείες μεγάλου κύρους, που παίρνει παντού κριτικές διθυραμβικές την καταδικάζετε, έτσι εύκολα, σε αργό θάνατο έχοντας αγρίως περικόψει την επιχορήγησή της κι αφήνοντάς την να φυτοζωεί; Δεν ξέρω αν ο Γιώργος Λούκος θα παραπεμφθεί, τελικά, για κακούργημα αλλά όλοι εσείς που δεν πράττετε τίποτα και μόνο μπουρδολογίες εκτοξεύετε σίγουρα θα ’πρεπε να παραπεμφθείτε για κακούργημα. Κατά του πολιτισμού. Αδιάφορο αν αθωωθείτε λόγω βλακείας… Διότι περί βλακείας πρόκειται, όταν διαθέτετε τέτοιον άσο στα χέρια σας και τον πετάτε στα σκουπίδια.

Αλλά και οι εν δυνάμει χορηγοί δεν πρέπει κάτι να κάνουν;

Όλος ο κόσμος, μια σκηνή…

Τις «Big Days» καθιέρωσε, την προπέρσινη σεζόν, στο ΚΘΒΕ ο τότε καλλιτεχνικός διευθυντής του Γιάννης Βούρος: μια Κυριακή, περίπου, κάθε μήνα, αφιερωμένη σε συγγραφέα που έργο του παίζεται στο Θέατρο εκείνο τον καιρό. Με δράσεις -ομιλίες, ερασιτεχνικά σχήματα, σπουδαστές της δραματικής σχολής του ΚΘΒΕ, παιχνίδια με παιδιά, μουσικές…- που σχετίζονται με τη ζωή και το έργο του. Πολύ καλή πρωτοβουλία. Η οποία πέτυχε.

Ο διάδοχος του Γιάννη Βούρου, ο Γιάννης Αναστάσακης, έπραξε πολύ έξυπνα που τις συνεχίζει φέτος τις «Big Days». Η επόμενη Κυριακή 17 Απριλίου -η πέμπτη φετινή «Big Day»- είναι αφιερωμένη στη μνήμη του συγγραφέα, σκηνοθέτη και μεταφραστή -και αγωνιστή- Γιώργου Σεβαστίκογλου, του αγαπημένου. Που η «Αγγέλα» του παίζεται στην Σκηνή «Σωκράτης Καραντινός» της Μονής Λαζαριστών σε σκηνοθεσία Γιώργου Παλούμπη. Θεατρολόγοι, πανεπιστημιακοί, μουσικοί, σπουδαστές…, απ’ τις 11 το πρωί, στο θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, μ’ ελεύθερη είσοδο για το κοινό, θ’ αποτίσουν φόρο τιμής, ο καθένας με τον τρόπο του, στον αξέχαστο Σεβαστίκογλου. Τίποτα το στομφώδες και το μεγαλόστομο. Απλά πράγματα, όπως απλός, «αφανής», χαμηλών τόνων, αντιστρόφως ανάλογων του μεγέθους του, ήταν ο συγγραφέας -ένα άρωμα της εποχής του Σεβαστίκογλου.

Αιχμή, η κουβέντα της διακεκριμένης συγγραφέα, συντρόφου στα πολλά και πολύ δύσκολα, συζύγου και μάνας των δυο παιδιών του Γιώργου Σεβαστίκογλου, της  ακάματης Άλκης Ζέη με τον εμβληματικό της Θεσσαλονίκης, ομότιμο καθηγητή του Τμήματος Θεάτρου του Αριστοτέλειου και φίλο του συγγραφέα Νικηφόρο Παπανδρέου, οι οποίοι θα μοιραστούν μνήμες και θ’ αποκαλύψουν αθέατες πτυχές της ζωής και του έργου του.

Αν ήμουν Θεσσαλονίκη, θα ’μουν εκεί.

Δε θα ’χουμε, εμείς , εδώ, στην Ελλάδα, πολλά να πούμε στο μέλλον για τον Τομάζ Παντούρ, τον σλοβένο, διεθνούς ακτινοβολίας σκηνοθέτη ο οποίος χάθηκε ξαφνικά απ’ τη ζωή, στα 53 του μόνο χρόνια, στην ακμή του, την περασμένη Τρίτη 12 Απριλίου, στα Σκόπια, στη διάρκεια των δοκιμών του σεξπιρικού «Βασιλιά Λιρ» -μόλις τις είχε αρχίσει- που ανέβαζε για το εκεί Μακεδονικό Εθνικό Θέατρο -δεν τον πολυξέραμε.

Όσοι, όμως, προλάβαμε να δούμε τον «Βασιλιά Λιρ» του, που τον ανέβασε τον περασμένο Απρίλιο, ακριβώς ένα χρόνο πριν, στην «Πειραιώς 260», για τον Γιώργο Κιμούλη-Λιρ, ο οποίος και μας τον έφερε, θα θυμόμαστε πάντα μια συμπαντική παράσταση με συγκλονιστικές στιγμές, όπως η σκηνή της καταιγίδας. Η παράσταση αυτή, εξ όσων συνάγω απ’ την επίσημη σελίδα των «Pandur Theaters», του οργανισμού που ο Παντούρ είχε ιδρύσει στην Ισπανία, ήταν η τελευταία του με έργο που πρωτοανέβαζε -τον «Φάουστ» που ’κανε τον Σεπτέμβριο, στην Λιουμπλιάνα, με το Σλοβενικό Εθνικό Θέατρο «Δράμα», σε συμπαραγωγή με το Φεστιβάλ της Λιουμπλιάνα, και παρουσίασε, τον Οκτώβριο, στο Μεξικό, στο Διεθνές Φεστιβάλ «Σερβαντίνο» που γίνεται στην πόλη Γκουαναχουάτο, και, πριν από λίγες μέρες, στην Κολομβία, στην Μπογκοτά, στο πλαίσιο του 15ου Φεστιβάλ Ιβηροαμερικανικού Θεάτρου, τον είχε ήδη ανεβάσει στην Μαδρίτη.

Έγραφα πέρσι, στις 18 Ιουνίου, στο «Τέταρτο Κουδούνι» -ο «Λιρ» παίχτηκε μόνον από 16 Απριλίου μέχρι 3 Μαΐου: «Δεν ξέρω ποια θα ’ναι τελικά η τύχη -το μέλλον- της παράστασης που συγκέντρωσε πλήθη αλλά παίχτηκε για πολύ λίγο, θα της άξιζε, πάντως, η συνέχεια». Ο Γιώργος Κιμούλης δε θα μπορούσε να την αναβιώσει; Έτσι, στη μνήμη του Τομάζ Παντούρ. Στο πλαίσιο, ίσως, του Φεστιβάλ Αθηνών;

Οι άλλοι πάλι -μητροπολίτες, παπάδες και λοιποί συγγενείς-, που «προσεύχονται ώστε να αναβληθεί η επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου στην Ελλάδα» -το διαβάσατε; Ακόμα στο 1054 και στο Σχίσμα ζουν; Ρούπι δεν έχουν μετακινηθεί. Και μη χειρότερα…

Όλος ο κόσμος, μια σκηνή…