«Η Απολογία του Σωκράτη» από τον Κωνσταντίνο Κωνσταντόπουλο

Το Τέταρτο Κουδούνι / Έκτακτο

Την «Απολογία του Σωκράτη» του Πλάτωνα θα παρουσιάσει τον προσεχή χειμώνα, απ’ τα μέσα Οκτωβρίου, τα Δευτερότριτα, με το σχήμα του «Συν Κάτι», στο θέατρο «Αλκμήνη» και με τη μορφή μονολόγου ο Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος που εκτός απ’ την ερμηνεία θ’ αναλάβει και τη σκηνοθεσία. Η επιμέλεια του κειμένου -δεν έχει ακόμη αποφασιστεί ποια μετάφραση θα χρησιμοποιηθεί- θα ’ναι της Ματίνας Μόσκοβη. Για τους υπόλοιπους συντελεστές γίνονται ακόμα συζητήσεις.

Το πλατωνικό αυτό έργο αποτελεί μια ελεύθερη απόδοση του δικανικού λόγου που εκφώνησε ο Σωκράτης το 399 π.Χ. στο δικαστήριο της Ηλιαίας αντιμετωπίζοντας την κατηγορία-όνειδος ότι δεν πίστευε στους θεούς της πόλης αλλά εισήγαγε καινά δαιμόνια και διέφθειρε με τη διδασκαλία του τους νέους.

Έπειτα από την κατηγορία του Άνυτου, του Μέλητου και του Λύκωνος εναντίον του, ο φιλόσοφος εκφώνησε ουσιαστικά τρεις λόγους προσπαθώντας τόσο να απολογηθεί όσο και να αναιρέσει τις κατηγορίες. Ο τρίτος έχει άμεση σχέση με τη ψηφοφορία του δικαστηρίου και την απόφασή του.

Μόνο μη διαλογικό σύγγραμμα του Πλάτωνα, η «Απολογία Σωκράτους» χρονολογείται περί το 397 με 396 π.Χ και είναι το μόνο στο οποίο ο συγγραφέας αναφέρει, και μάλιστα δυο φορές, πως ήταν παρών στο γεγονός το οποίο αφηγείται, πράγμα το οποίο ενισχύει τη θεωρία του ιστορικού χαρακτήρα της «Απολογίας». Σε αντίθεση με το σωζόμενο ομώνυμο σύγγραμμα του Ξενοφώντα ο οποίος την εποχή της δίκης του Σωκράτη μετείχε στην εκστρατεία του Κύρου, σύγγραμμα που στηρίζεται στη μαρτυρία του Ερμογένη, ενός φίλου του Σωκράτη, ο οποίος αναφέρεται απ’ τον Πλάτωνα στον «Φαίδωνά» του ως παρών στην επονείδιστη εκτέλεση του φιλόσοφου. Και που γράφτηκε πολύ αργότερα απ’ το πλατωνικό, πιθανότατα μεταξύ 360 και 350 π.Χ.

Η Απολογία του Σωκράτη έχει δώσει πολλαπλό «παρών» στην ελληνική σκηνή την τελευταία διετία.

Ο Γιάννης Μόρτζος ανέβασε σε σκηνοθεσία του και με το θίασό του «Τέσσερις Eποχές», στο ομώνυμο θέατρό του στην Κυψέλη, τη σεζόν 2012/2013, παράσταση -την οποία είχε παρουσιάσει και παλαιότερα- με τον τίτλο «Η αληθινή απολογία του Σωκράτη», θεατρική προσαρμογή απ’ την Γιούλη Ζήκου, βασισμένη στην «Απολογία Σωκράτους» του Πλάτωνα αλλά και στον «Κρίτωνά» του καθώς και στην «Αληθινή απολογία του Σωκράτη» του Κώστα Βάρναλη, μια μαρξιστική εκδοχή της απολογίας, γραμμένη το 1931.

Με τον τίτλο «Socrates Now» («Ο Σωκράτης τώρα»), επίσης, το καλοκαίρι του 2012 ο Γιάννης Σιμωνίδης, ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του «Ελληνικού Θεάτρου» της Νέας Υόρκης, παρουσίασε στο Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών -το Παλιό Πανεπιστήμιο-, σε σκηνοθεσία Λουκά Σκιπητάρη, μια δραματοποίηση με τη μορφή μονολόγου της πλατωνικής «Απολογίας Σωκράτους» στα αγγλικά, παράσταση που πρωτοανέβηκε στην Νέα Υόρκη το 2004 και περιόδευσε ανά τον κόσμο.

Αλλά κι ο Σταμάτης Κραουνάκης ετοιμάζεται να παρουσιάσει στο «Θέατρο» του Ιδρύματος «Μιχάλης Κακογιάννης», τον Ιούλιο, με την «Σπείρα Σπείρα» του και σε σκηνοθεσία Ένκε Φεζολάρι και μουσική Άρη Βλάχου, την «Αληθινή απολογία του Σωκράτη» του Βάρναλη.

Ο Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος επανέρχεται στο σανίδι με την «Απολογία Σωκράτους» μετά από τρεις σεζόν -2011/2012, 2012/2013, 2013/2014- που παρουσίαζε -εξαίρετη ερμηνεία-, επίσης σε σκηνοθεσία του, το μονόλογο «Ο Μέγας Ιεροεξεταστής», αντλημένο απ’ τους «Αδελφούς Καραμάζοφ» του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι -στα θέατρα «Studio Κυψέλης», «Faoust» και «Αλκμήνη» κατά σειρά.