«Το αγόρι στο θεωρείο» (Αγγελική Δαρλάση) της Άνδρης Θεοδότου / Σκηνοθεσία: Σοφία Μαραθάκη.
Αύγουστος του 1922. Ο Αύγουστος της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ο Αύγουστος της πυρπόλησης της Σμύρνης. Ο Αύγουστος του βίαιου ξεριζωμού των Ελλήνων από την Μικρά Ασία. Άνθρωποι σφάζονται, άνθρωποι καίγονται, άνθρωποι πνίγονται, άνθρωποι βιάζονται, άνθρωποι χάνονται, άνθρωποι συνωθούνται μέσα στον πανικό και την απόγνωση, στριμώχνονται, ποδοπατιούνται, φορτώνονται, άρον-άρον, σε πλοία πολεμικά, ελληνικά και κάποια ξένα, σε καράβια, σε βάρκες και σε καΐκια, 
σε κάθε είδους πλεούμενα και καταφεύγουν, καταρρακωμένοι πρόσφυγες, χωρίς υπάρχοντα, χωρίς στον ήλιο μοίρα, στα γειτονικά νησιά ή σε άλλα ελληνικά λιμάνια, από την Θεσσαλονίκη και την Καβάλα και τον Βόλο μέχρι την Πάτρα και την Καλαμάτα και την Κρήτη. Και βέβαια στον Πειραιά. Για να διασκορπιστούν στο κέντρο και στις γειτονιές της Αθήνας. Δύσκολη δουλειά η περίθαλψή τους. Από ένα κράτος ανοργάνωτο. Πόσο μάλλον όταν οι γηγενείς -οι Ελλαδίτες- δεν τους ήθελαν. Ναι, δεν τους ήθελαν. Και τους απόπαιρναν. Και
τους κακολογούσαν. Και τους έβριζαν. Και τους εκμεταλλεύονταν. Όχι όλοι, βέβαια. Αλλά πολλοί. Κάτι που μας θυμίζει ανάλογες καταστάσεις πρόσφατες -οι «Ροσοπόντιοι», οι Αλβανοί... για παράδειγμα-,
ή, ακόμα περισσότερο, σημερινές. Μία ομάδα από τους μικρασιάτες πρόσφυγες -γύρω στις 150 οικογένειες, λένε τα χρονικά- βρίσκουν καταφύγιο στο εγκαταλειμμένο Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας, στην πλατεία Δημαρχείου, που αργότερα μετονομάστηκε σε πλατεία Κοτζιά -προς... τιμήν του δημάρχου και, επί μεταξικής δικτατορίας, υπουργού Διοικήσεως Πρωτευούσης, ο οποίος, το 1940, μαζί με τον τότε δήμαρχο Αμβρόσιο Πλυτά, ήταν αυτοί που αποφάσισαν την κατεδάφιση του θεάτρου, έργου του Τσίλερ, με κύριο
επιχείρημα ότι οι ζημιές που προξένησαν, πριν από χρόνια, οι πρόσφυγες δεν επέτρεπαν την αποκατάστασή του... Ο νεαρός Μικρασιάτης Δρόσος, που θα γίνει και ο αφηγητής του έργου, μαζί με τη συμπατριώτισσά του, την Δόμνα, που την έχει σαν δεύτερη μάνα του, έξω από το Δημοτικό Θέατρο για το οποίο έμαθαν ότι θα το γκρεμίσουν, κουβεντιάζουν και θυμούνται -η μυρουδιά των τριαντάφυλλων που πουλάει μία υπαίθρια ανθοπώλισσα βοηθάει...: ήταν ανάμεσα στους πρόσφυγες που τα θεωρεία του έγιναν σπίτι 
τους. Μόνη της η Δόμνα, είχε αναγνωρίσει, μέσα στο καράβι της προσφυγιάς, τον Δρόσο, παιδί γνωστών της, να κρατάει στο χέρι ένα κομπολόι που του είχε χαρίσει ο καπετάνιος για να τον παρηγορήσει και να του φεύγει, με κάθε χάντρα που πέφτει, και μια στενοχώρια, και τον περιμάζεψε δηλώνοντάς τον παιδί
της. Ο Δρόσος θέλει να έχει μαζί του και την αδελφούλα του, την Αρετή. Οι γονείς τους έχουν χαθεί στην Σμύρνη και δεν θα τους βρουν ποτέ. Η Αρετή, που πιστεύει ότι μυρίζει το άρωμα των τριαντάφυλλων της πατρίδας τους, καθώς με τίποτα δεν επιθυμεί να αποκοπεί, θα κρυφτεί φοβισμένη, απογοητευμένη από τη δύσκολη ζωή που ζούνε -οι μουχλιασμένες πατάτες, τα νερά της μπόρας που τρέχουν από μία τρύπα της οροφής, το αποχωρητήριο που δεν φτάνει για όλους...-, σε ένα σεντούκι και δεν θα βγαίνει καθόλου έξω από το θέατρο, όπως αρχίζει να κάνει ο Δρόσος μαζί με τους φίλους που έκανε εκεί -τον Σάββα, τον μόνο που ξαναβρίσκει 
τον πατέρα που είχε χάσει στην Σμύρνη, τον Δημητράκη, την Ευδοξούλα, τη μεγαλύτερη, που ξέρει να ράβει και να κεντάει και η καταστροφή τη βρήκε ενώ έκανε πρόβα του νυφικού της, την Τριανταφυλλένια που τη φωνάζουν Λένια, που έχει χάσει τη λαλιά της και που θυμίζει στον Δρόσο την αδελφή του. Μέσα στο θέατρο το αγόρι θα βρει ένα μισοσκισμένο αντίτυπο της «Τρικυμίας» του Σέξπιρ, στη μετάφραση του Πολυλά της εποχής, και θα το διαβάζει, κάθε βράδυ, στην αδελφή του που θα ταυτιστεί με τον Άριελ του έργου. Μόνο που, μία μέρα, 
δεν θα βρει πια την Αρετή στο σεντούκι της. Χάθηκε! Θα αρχίσει να ψάχνει, μαζί με τους φίλους του -που δεν την έχουν δει ποτέ- να τη βρει: ένα κορίτσι με μεγάλα μάτια, μελιά, καστανά μαλλιά μπούκλες, αδύνατο πολύ, που φοράει ένα άσπρο ζακετάκι και που αγαπάει τα τριαντάφυλλα και τις λιβελούλες. Δεν θα τη βρούνε. Βρίσκουν, όμως, υπολείμματα από σκηνικά, παλιά αντικείμενα βεστιαρίου, σκισμένα ρούχα τα οποία η επιτήδεια
Ευδοξούλα, με τη βοήθεια του Δρόσου που πιάνουν τα χέρια του, θα επιδιορθώσει και θα τα κάνει κοστούμια κι ανεβάζουν την «Τρικυμία». Η Ευδοξούλα πείθει τον Δρόσο πως είναι αυτός ο μόνος τρόπος για να εμφανιστεί η, ταυτισμένη με τον Άριελ, χαμένη αδελφή του. Δεν εμφανίζεται. Αλλά ο Δρόσος -Πρόσπερος στην παράσταση-, όπως εκείνος λευτερώνει, στο τέλος του έργου, τον Άριελ που φεύγει πετώντας, έτσι θα λευτερώσει και την Αρετή από μέσα του και θα λυτρωθεί. Και με μία μεγάλη ανατροπή θα μάθουμε τι έγινε στο παρελθόν -μία 
στιγμή συγκλονιστική. Η Λένια ξαναβρίσκει την -ωραία- φωνή της και, όταν μεγαλώσουν, θα παντρευτεί τον Δρόσο που εξελίσσεται σε ένα σπουδαίο ράφτη κοστουμιών για το θέατρο -έως και για τον Αιμίλιο Βεάκη ράβει το κοστούμι του Λιρ-, όπως σπουδαία ράφτρα θα γίνει και η Ευδοξούλα. Η Αγγελική Δαρλάση διάλεξε ένα θέμα που χτυπάει κατευθείαν στην καρδιά και έγραψε μία ιστορία για έφηβους -«Το αγόρι στο
θεωρείο» (2017)-, όπου, με μεγάλη δεξιοτεχνία, μπλέκει, μέσα από τα μάτια ενός παιδιού, τους μικρασιάτες πρόσφυγες και τα πάθια τους με τους πρόσφυγες που έχουν κατακλύσει πια την πατρίδα μας και τα δικά τους πάθια, όπου μπλέκει την ιστορία τους στο Δημοτικό Θέατρο με θέατρο εν θεάτρω, όπου μπλέκει, διαλέγοντάς την ευφυώς και ευφάνταστα, την «Τρικυμία» με τις τρικυμίες του Αιγαίου που πνίγουν πρόσφυγες, μεγάλους και παιδιά, όπου μπλέκει τον Άριελ με την Αρετή, όπου μπλέκει μυρουδιές
τριαντάφυλλων και ένα σωρό άλλα νήματα. Προσφέροντας, επιπλέον, έντεχνα, γνώσεις στους έφηβους χωρίς ίχνος διδακτισμού. Η Άνδρη Θεοδότου, με τις διαπιστωμένες, πια, ικανότητές της στο χώρο, διασκεύασε εξαιρετικά, με χιούμορ, αμεσότητα και μεγάλη ευαισθησία, και με τον ίδιο τίτλο, το βιβλίο για τη σκηνή, ζωντανεύοντας τα πρόσωπά του. Και η σκηνοθέτρια Σοφία Μαραθάκη, με δραματολόγο την Ειρήνη Μουντράκη, ανέδειξε το κείμενο αυτό με τη σκηνοθεσία της: άριστοι ρυθμοί, επιδέξια καθοδήγηση
των -πολύ νέων, βασικά- ηθοποιών της, φρεσκάδα. Και έστησε με ευφυΐα θέατρο εν θεάτρω εν θεάτρω -πολύ επιτυχημένη η ιδέα της επιλογής, για να ανεβεί το έργο, της Κεντρικής Σκηνής, σε ένα κτίριο κι αυτό του Τσίλερ, όπως και το, χαμένο για πάντα, Δημοτικό Θέατρο του έργου. Ο Κωνσταντίνος Ζαμάνης έχει πράξει το καλύτερο με τα σκηνικά και τα κοστούμια του, η Βρισηίδα Σολωμού με την κίνηση που δίδαξε, ο Σάκης Μπιρμπίλης με τους φωτισμούς του. Καίρια η επιλογή παραδοσιακών τραγουδιών, από την Μικρασία
κυρίως, υπέροχα τραγουδημένων, με άψογη μουσική διδασκαλία της Μελίνας Παιονίδου και με δύο μουσικούς (Βασίλης Τζαβάρας, Μανώλης Χριστοδούλου) επί σκηνής. Οι ηθοποιοί -Ελένη Βλάχου (Δόμνα), Νάντια Κατσούρα (Αρετή), Βασίλης Μηλιώνης (Σάββας), Αθηνά Μουστάκα (Θεία Σιμέλα), Δανάη Σαριδάκη (Κυρία Ζωή), Θάλεια Σταματέλου (Λένια), Γιώργος Σύρμας (Δημήτρης), Ρούλα Τσέρνου, με την υπέροχη φωνή (Άννα),
Ηλέκτρα Φραγκιαδάκη (Ευδοξία) και η ίδια η Σοφία Μαραθάκη (Μάνα), με επικεφαλής τον Στάθη Κόικα (Δρόσος Ενήλικας) και τον Μιχαήλ Μελίσση (Δρόσος)-, σε ένα δεμένο σύνολο, προσφέρουν τα μέγιστα. Η συγγραφέας Αγγελική Δαρλάση, η διασκευάστρια Άνδρη Θεοδότου και η σκηνοθέτρια Σοφία Μαραθάκη, με τους συνεργάτες τους και όλους τους ηθοποιούς, έχουν κάνει μία δουλειά από την οποία ξεχειλίζει η συγκίνηση. Συγκινήθηκα βαθιά. Πιστεύω ότι η παράσταση αυτή, που αφορά έφηβους 
αλλά αγγίζει και τους ενήλικες, πρέπει να επαναληφθεί οπωσδήποτε την επόμενη σεζόν, πόσο μάλλον όταν το 2022, στο οποίο επίσημα τιμάται η επέτειος των 100 χρόνων από την Μικρασιατική Καταστροφή, δεν θα έχει ακόμη λήξει (Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή)..
(Ιδανικό, απολύτως διαφωτιστικό και χρήσιμο για τους έφηβους θεατές το έντυπο πρόγραμμα της παράστασης -επιμέλεια Μαρία Καρανάνου. Το βιβλίο της Αγγελικής Δαρλάση «Το αγόρι στο θεωρείο» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις «Μεταίχμιο [2017, επετειακή έκδοση 2021]).
Κεντρική Σκηνή / Κτίριο Τσίλερ, Εθνικό Θέατρο / Μικρό Εθνικό / Παιδική Σκηνή, 16 Απριλίου 2022.
No comments:
Post a Comment