Ο Δημήτρης Μαυρίκιος επανέρχεται στο Εθνικό με Πιραντέλο: «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε»

Το Τέταρτο Κουδούνι / Είδηση 

Ο Δημήτρης Μαυρίκιος, την επόμενη χειμερινή περίοδο 2018/2019, επανέρχεται, μετά από απουσία επτά χρόνων, στο Εθνικό Θέατρο με το οποίο τον συνδέουν οι περισσότερες παραστάσεις που ’χει σκηνοθετήσει στην πορεία του, τις περισσότερες με μεγάλη επιτυχία: θ’ ανεβάσει, σε μετάφραση / διασκευή του, το «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε», τρίτο έργο του Λουίτζι Πιραντέλο, που σκηνοθετεί, και τέταρτη σκηνοθεσία του σ’ έργο του ιταλού νομπελίστα (Νομπέλ Λογοτεχνίας 1934).

Στο «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» ένας θίασος, μ’ επικεφαλής το διευθυντή/σκηνοθέτη του, προσπαθεί να κατασκευάσει θεατρικό έργο μ’ αφετηρία μια νουβέλα -τη νουβέλα του ίδιου του Πιραντέλο «Λεονόρα, αντίο!» (1910). Ο σκηνοθέτης θέλει να υποτάξει ιστορία, πρόσωπα και ηθοποιούς στις δικές του αντιλήψεις για το θέατρο, σε φόρμες και σε εφέ. Αλλά οι ηθοποιοί ντύνονται τόσο πολύ τους ρόλους τους κι οι ρόλοι μπαίνουν τόσο πολύ μέσα τους, που, στο τέλος, αγανακτισμένοι απ’ τις παρεμβάσεις του σκηνοθέτη, τον πετούν έξω απ’ το θέατρο και μένουν πια μόνοι, να ζήσουν τους ρόλους τους -ταυτίζονται με τα πρόσωπα της ιστορίας, μιας ιστορίας τρομερής ζήλειας.

Το έργο γράφτηκε κατά τη διάρκεια της παραμονής του Πιραντέλο στο Βερολίνο, μεταξύ 1928 και 1929, κι εκφράζει την αντίδρασή του στις αυθαιρεσίες των παντοδύναμων σκηνοθετών της εποχής -Ράινχαρντ, Πισκάτορ…- οι οποίοι άφηναν τη φαντασία τους να οργιάζει εις βάρος του συγγραφέα που ανέβαζαν. Το γερμανικό όνομα - Δρ Χίνκφους- του Σκηνοθέτη στο έργο δεν είναι τυχαίο…

Ο Πιραντέλο και πάλι εδώ καταπιάνεται με τις σχέσεις ζωής και τέχνης -απ’ τα θέματα που πολύ τον απασχόλησαν- και το «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» θεωρείται το τρίτο έργο μιας άτυπης τριλογίας θεάτρου εν θεάτρω που τα προηγούμενα έργα της είναι το «Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα» (1921) και το «Ο καθένας με τον τρόπο του» (1924).

Το «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» έκανε την πρεμιέρα του τον Ιανουάριο του 1930, μεταφρασμένο στα γερμανικά, στο Κόνιχσμπεργκ της Γερμανίας -σημερινό ροσικό Καλίνινγκραντ. Η ιταλική πρεμιέρα του, στο πρωτότυπο, δόθηκε στο Τορίνο, τον Μάρτιο της ίδια χρονιάς.

Στην Ελλάδα πρωτοανέβηκε καθυστερημένα: τη σεζόν 1961/1962, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Μυράτ που κρατούσε και το ρόλο του Διευθυντή του Θεάτρου (Σκηνοθέτη). Με την παράσταση αυτή - ο Μυράτ έδινε τον τίτλο «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε. Πάνω σ’ ένα θέμα του Πιραντέλλο», υπογράφοντας την «επίβλεψη» κι όχι τη σκηνοθεσία της παράστασης- που είχε τόσο μεγάλη επιτυχία ώστε να κρατήσει ολόκληρη σεζόν, γεγονός για την εποχή εκείνη, εγκαινίασε ο θίασος Δημήτρη Μυράτ με την Βούλα Ζουμπουλάκη την εγκατάστασή του στο θέατρο «Αθηνών», η οποία κράτησε 30 περίπου χρόνια, μέχρι το θάνατο του Μυράτ.

Το έργο, έκτοτε, ανέβηκε μερικές φορές, με πιο πρόσφατο το φετινό του ανέβασμα απ’ το θιάσο «Θεατρίνων Θεατές», σε σκηνοθεσία Γιώργου Λιβανού, στο «Studio Κυψέλης».

Ο Δημήτρης Μαυρίκιος, παρά τις λίγες παραστάσεις που επιλεκτικά έχει σκηνοθετήσει, έχει συνδεθεί ιδιαίτερα με τον Πιραντέλο καθώς έχει ανεβάσει δυο έργα του -το ένα μάλιστα δυο φορές: το 1986/1987 -η πρώτη του σκηνοθεσία σε θέατρο πρόζας-, στην Θεσσαλονίκη, στο θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, για το ΚΘΒΕ, το «Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα» με, μεταξύ άλλων, Δημήτρη Καρέλλη, Εύα Κοταμανίδου, Λίνα Λαμπράκη, Νίκο Σεργιανόπουλο, Καλή Καλό (φωτογραφία: Βασίλης Μποζίκης). Η παράσταση παίχτηκε και στην Αθήνα, στο Εθνικό Θέατρο, για να επαναληφθεί στο ΚΘΒΕ την επόμενη σεζόν 1987/1988.

Το 2002/2003 ανέβασε το ίδιο έργο, με Λάζαρο Γεωργακόπουλο, Λυδία Φωτοπούλου, Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, Γιάννη Κότσιφα, Κώστα Ζαχαράκη, ανάμεσα σ’ άλλους, στη διανομή, για το Εθνικό Θέατρο πια, στην, τότε, Νέα Σκηνή του. 

Το καλοκαίρι του 2006 επανήλθε στο Εθνικό, στην Σκηνή «Κοτοπούλη» του «Rex», για να υπογράψει, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, ως work in progress, τον «Ερίκο Δ΄», με τον Νίκο Καραθάνο στον επώνυμο ρόλο, παράσταση που, στη συνέχεια, παίχτηκε ολοκληρωμένη στην ίδια Σκηνή, τη σεζόν 2006/2007.

Το «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» θα ’ναι η έβδομη συνεργασία του με το Εθνικό Θέατρο. Έχουν προηγηθεί, πλην των δυο Πιραντέλο, «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» (Κεντρική Σκηνή, 1988/1989), «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή στην Επίδαυρο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ (1998), «Ανδρομάχη» του Ρακίνα, επίσης στην Επίδαυρο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ (2007), με πιο πρόσφατη την «Φρεναπάτη» του Κορνέιγ (Κεντρική Σκηνή, 2010/2011). Έκτοτε μεσολάβησε, το 2013, η τραυματική εμπειρία του σκηνοθέτη, όταν ναυάγησε, λόγω των παλινωδιών του τότε καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Σωτήρη Χατζάκη, το σχέδιο που ο ίδιος του πρότεινε, ν’ ανεβάσει την «Θεία κωμωδία» του Ντάντε σε τρεις παραστάσεις, μια για το κάθε μέρος («Κόλαση», «Καθαρτήριο», «Παράδεισος»), σε τρεις συνεχόμενες σεζόν (2013/2014, 2014/2015, 2015 /2016).

Ο Δημήτρης Μαυρίκιος έχει να παρουσιάσει δουλειά του απ’ το καλοκαίρι του 2015, όταν ανέβασε στην «Πειραιώς 260», στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, συμπληρωμένη, την παράσταση που ’χε σκηνοθετήσει στο προηγούμενο Φεστιβάλ -του 2014- «Πάπισσα Ιωάννα-Αναζητώντας την ηρωίδα του Ροΐδη», πάνω σε κείμενα που ’χε επιλέξει αλλά και σε γραμμένα απ’ τον ίδιο.

Οι συζητήσεις του σκηνοθέτη του «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» για τους συντελεστές και τη διανομή της παράστασης η οποία θ’ ανεβεί, το φθινόπωρο, στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού, βρίσκονται σ’ εξέλιξη.