Η «Γηραιά κυρία» επιστρέφει στην Θεσσαλονίκη

Το Τέταρτο Κουδούνι / Έκτακτο

Την «Επίσκεψη της γηραιάς  κυρίας», το κορυφαίο, ίσως, και σίγουρα το περισσότερο γνωστό διεθνώς έργο του Ελβετού Φρίντριχ Ντίρενματ, ένα έργο πολυπρόσωπο αλλά σε μια εκδοχή για δέκα ηθοποιούς, θ’ ανεβάσει τον Μάρτιο η Έρση Βασιλικιώτη στην Θεσσαλονίκη για την άστεγη και περιφερόμενη Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης». Που ύστερα απ' την επιτυχία που έκανε σε σκηνοθεσία Χριστίνας Χατζηβασιλείου με τον «Βυσσινόκηπο» του Τσέχοφ, τον οποίο παρουσίασε στην Βίλα Καπαντζή, ένα παλιό σαλονικιώτικο αρχοντικό του 19^ου αιώνα, νυν Πολιτιστικό Κέντρο του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης στην  Θεσσαλονίκη, παράσταση την οποία παρουσίασε πέρσι και επανέλαβε στην αρχή της φετινής σεζόν, ενισχύοντας την αυτοπεποίθησή της μετά την αναγκαστική εγκατάλειψη για λόγους οικονομικούς του θεάτρου «Αμαλία» που ήταν η μόνιμη στέγη της επί πολλά χρόνια, για τη συγκεκριμένη, καινούργια της δουλειά επέλεξε το –κομψότατο και λειτουργικότατο- Δημοτικό Θέατρο της Καλαμαριάς. Το ρόλο-άξονα του έργου, την Κλάρα Ζαχανασιάν (όπως επελέγη να μεταγραφεί στα ελληνικά το όνομα της ηρωίδας), θα ερμηνεύσει η Έφη Σταμούλη και τον Άλφρεντ Ίλ ο Δημήτρης Ναζίρης.

Η κυρία Κλερ Τσαχανασιάν, μια εκκεντρική δισεκατομμυριούχος με σκοτεινό παρελθόν, φτάνει στο Γκούλεν, μικρή, παρακμασμένη πόλη απ’ την οποία κατάγεται, και προσφέρεται να δωρίσει στους άλλοτε συμπολίτες της ένα τεράστιο ποσό που θα ξαναζωντανέψει την πόλη. Αλλά υπό τον όρο να σκοτώσουν τον Άλφρεντ Ιλ, ο οποίος στα δεκαεπτά της την αποπλάνησε, την άφησε έγκυο και την εγκατέλειψε, με αποτέλεσμα να διωχτεί επαίσχυντα απ’ την πατρίδα της. Είναι η εκδίκησή της. Στην αρχή όλοι αρνούνται την προσφορά, σιγά-σιγά, όμως, το συμφέρον τους διαβρώνει… Αυτή συνοπτικά είναι η πλοκή του έργου, μιας αλληγορίας που με την αρχή την οποία θέτει, πως «όλα έχουν την  τιμή τους», γίνεται ιδιαίτερα επίκαιρη σε σχέση με τη σημερική ελληνική πραγματικότητα…

Η τραγικωμωδία του Ντίρενματ έκανε την πρεμιέρα της στην Ζιρίχη το 1956 και έκτοτε γνώρισε τεράστια διεθνή καριέρα. Το 1964 έγινε ταινία απ’ τον Μπέρχαρντ Βίκι με τον τίτλο «Η επίσκεψη» και με πρωταγωνιστές την Ίνγριντ Μπέργμαν και τον Άντονι Κουίν, το 1971 όπερα απ’ τον Γκόντφριντ φον Άινεμ σε λιμπρέτο του συγγραφέα και το 2001 μιούζικαλ, επίσης με τον τίτλο «Η επίσκεψη», σε λιμπρέτο του Τέρενς ΜακΝάλι, με μουσική Τζον Κάντερ και στίχους Φρεντ Εμπ ενώ πάμπολλες είναι οι τηλεοπτικές εκδοχές του έργου.

Στην Ελλάδα, πρωτοπαρουσιάστηκε στην Αθήνα απ’ το Εθνικό Θέατρο τη σεζόν 1960-’61 – επαναλήφθηκε και το χειμώνα του 1964-’65. Σε μια παράσταση την οποία υπέγραφε ο Αλέξης Μινωτής που ερμήνευε και τον Ιλ, με την Κατίνα Παξινού ως -η τότε εκδοχή του ονόματος- Κλαίρη Ζαχανασιάν -ένας απ’ τους ρόλους στους οποίους άφησε εποχή- και με σκηνικά και κοστούμια Γιάννη Τσαρούχη.

Στην Θεσσαλονίκη το έργο παρουσίασε για πρώτη φορά το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος την περίοδο 1978-’79 σε σκηνοθεσία Σπύρου Ευαγγελάτου με την Αντιγόνη Βαλάκου στον κύριο ρόλο και Ιλ τον Ανδρέα Ζησιμάτο.

Το πιο πρόσφατο επαγγελματικό ελληνικό ανέβασμα του έργου έγινε το 2008-2009 απ’ τον Στάθη Λιβαθινό στο θέατρο «Οδού Κεφαλληνίας» για το θίασο «Πράξη» της Μπέττυς Αρβανίτη με την ίδια ως Κλερ Τσαχανασιάν και τον Γιάννη Φέρτη ως Ιλ.

«Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας» ανεβαίνει απ’ την Πειραματική Σκηνή στη μετάφραση του Γιώργου Δεπάστα, με σκηνικά και κοστούμια Όλγας Χατζηιακώβου και Μαρίνας Κελίδου και μουσική επιμέλεια Κώστα Βόμβολου. Στη διανομή, εκτός Έφης Σταμούλη και Δημήτρη Ναζίρη, και Σοφία Βούλγαρη, Κυριάκος Δανιηλίδης, Γιώργος Δημητριάδης, Νάγια Καρακώστα, Μάριος Μεβουλιώτης, Ηλίας Παπαδόπουλος, Παναγιώτης Παπαϊωάννου, Γιώργος Φράγκογλου.