Ίψεν, ο σύγχρονός μας

Το Τέταρτο Κουδούνι / 2 Ιανουαρίου 2014

Και να σκεφτείτε πως πριν από καμιά εικοσαριά-τριανταριά χρόνια θεωρούνταν ξεπερασμένος –ακόμα κάποιοι τον θεωρούν. Για τον Χένρικ -Ερρίκο μας ξέμεινε να τον λέμε- Ίψεν λέω. Και φέτος εν Ελλάδι ν’ ανεβαίνουν -και μάλιστα κι από νέους που πειραματίζονται- μαζεμένες όσες παραστάσεις Ίψεν δεν έχουν ανεβεί ποτέ στην ελληνική σκηνή μέσα σε μια σεζόν! Φανταστείτε πως, πρόσφατα, μια φίλη, μπερδεμένη απ’ τις τόσο πολλές ιψενικές παραστάσεις, με ρωτούσε αν γιορτάζεται κάποια επέτειος Ίψεν φέτος -που δε γιορτάζεται…

Σας έχω ήδη απαριθμήσει στο «Τέταρτο Κουδούνι», στις 21 Νοεμβρίου, τρεις με «Βρικόλακες» -του Στάθη Λιβαθινού στο θέατρο «Οδού Κεφαλληνίας», της Ζωής Ξανθοπούλου στο «Studio Μαυρομιχάλη», της Βαλεντίνης Λουρμπά στο «Εκάτη»- και δυο του «Πέερ Γκιντ» -του Γιάννη Μαργαρίτη στο ΚΘΒΕ, των νεαρών Αντιγόνης Φρυδά, Ελένης Ζαραφίδου και Βαλάντη Φράγκου με τον τίτλο «Peer Gynt, no man’s land», εδώ, στο «Θησείον» -δουλειά με πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία, την είδα.

Έχουμε, όμως, και δυο με τον «Εχθρό του λαού» -απ’ τον Στέφανο Ληναίο στο «Άλφα» -περσινή παράσταση που συνεχίζεται και φέτος- και, προσεχώς, στην Θεσσαλονίκη, στην Αίθουσα Συνεδριάσεων, αν κατάλαβα καλά, του Δημαρχείου, απ’ την Κορίνα Βασιλειάδου και τον Χάρη Πεχλιβανίδη, με τον τίτλο «Ορυχείο Ίψεν: Ένας εχθρός του λαού συναντά τον λαό», μια παράσταση νέων ανθρώπων, που βραβεύτηκε, όπως και το «Peer Gynt, no man’s land», με Υποτροφία Ίψεν απ’ τα νορβηγικά Βραβεία Ίψεν.

Είδαμε, επίσης, δις το «Κουκλόσπιτο» -σ’ επανάληψη στο «104», σε σκηνοθεσία που υπέγραφαν η Μαρία Παπαχρήστου κι η Ραλλού Ρουμελιώτη, αλλά και ως «Νόρα» απ’ την εκ Βελγίου κολεκτίβα «tg STAN» στην Θεσσαλονίκη, στο Δημοτικό Θέατρο «Μελίνα Μερκούρη» της Καλαμαριάς, στα «Δημήτρια»-, διαθέτουμε «Μπόρκμαν» σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή στο «Χορν», θα δούμε και «Αρχιμάστορα Σόλνες» με σκηνοθέτρια την Κατερίνα Μπερδέκα στο «Από Μηχανής».

Παραστάσεις Ίψεν, σύνολον, έντεκα! Και βλέπουμε…
    

                                                             

Είδα στο «Από Μηχανής» και το μονόλογο «Είμαι ένας άλλος» του Σουηδού Μίκαελ Αζάρ. Απ’ τον Γιάννη Στάνκογλου σκηνοθετημένο απ’ την Αλίκη Δανέζη-Κνούτσεν. Μου άφησε την εντύπωση ενός στεγνού και εγκεφαλικού, φλύαρου και χωρίς καμιά θεατρικότητα κειμένου. Αλλά δεν ειν’ αυτό το θέμα μου. Το θέμα μου είναι πως στο μονόλογο αυτό, τον «εμπνευσμένο από τη ζωή και το έργο του ποιητή Αρτίρ Ρεμπό», δεν άκουσα να υπάρχει καμιά, μα καμιά αναφορά στον άλλο ποιητή, τον Πολ Βερλέν, που η σχέση του με τον νεαρό Ρεμπό στοίχειωσε και τους δυο.

Όπως καμιά, μα καμιά αναφορά για τον Βερλέν δε βρήκα ούτε στο πρόγραμμα της παράστασης όταν το διάβασα. Ένα πολύ ευφάνταστα σχεδιασμένο, «χειροποίητο» έντυπο, ομολογουμένως κομψοτέχνημα, που επιμελήθηκε η ίδια η σκηνοθέτρια. Σαράντα σελίδες και τίποτα για τον Βερλέν! Ούτε καν στο βιογραφικό του Ρεμπό! Περιλαμβάνονται μόνον ο γνωστός πίνακας (1872) του Ανρί Φαντέν-Λατούρ «Γωνία τραπεζιού» με την παρέα των ποιητών της εποχής, όπου, μεταξύ τους, πλην Ρεμπό, εικονίζεται και ο Βερλέν, κι ένα σκίτσο του Ρεμπό απ’ τον Βερλέν τ’ όνομα του οποίου αναφέρεται, αντίστοιχα, μόνον στο παράρτημα. Απόρησα. Μα βαθύτατα.

Πάει και τελείωσε: έχουν το μεράκι στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση. Δεν είναι μόνον αυτά που βλέπω κι ακούω μέσα, στις αίθουσες. Είναι πώς μεταμορφώνουν τα φουαγιέ για να γίνουν πιο ζεστά και φιλόξενα και λειτουργικά. Είναι ακόμα και πώς έχουν διαμορφώσει τα κηπάκια τους που τριγυρίζουν το κτίριο -το βλέπεις: ελεύθερα, ανάκατα, καθόλου τυπικά και «κηπουρίστικα», παραδοσιακά, κόντρα στη μοντέρνα, αυστηρή γραμμή του κτίσματος -την μαλακώνουν, την κάνουν πιο άμεση, πιο ανθρώπινη. Ελίτσες, χαρουπιές, αριές, μουριές… Κι από κάτω φυτεμένες λεβάντες, δεντρολίβανα, περόβσκιες, φασκόμηλο… Περνάω κάθε μέρα, γιατί είμαι γείτονας, και χαίρομαι να τα βλέπω και να τα οσμίζομαι -κάνω έτσι μια και τα χαϊδεύω και το χέρι μου αρωματίζεται. Ένα απ’ τα προηγούμενα βράδια που ήμουνα σε κάποια απ’ τις εκδηλώσεις, όταν βγήκα, έπεφτε βροχούλα. Ε, μοσκοβολούσαν. Ο πολιτισμός, τελικά, είναι ΚΑΙ εκεί.

«ΚΤΕΛ» του Νίκου Μουτσινά και της Τζένης Διαγούπη στο θέατρο «Κιβωτός» σε σκηνοθεσία Μουτσινά. «ΚΤΕΛ Πελοποννήσου», μονόλογος του Δημήτρη Λέντζου με την Ελένη Τζαγκαράκη σκηνοθετημένη απ’ τον Κωνσταντίνο Κωνσταντόπουλο, για δεύτερη σεζόν στο «Αργώ».

Στο «Τρένο στο Ρουφ», για τους μεγάλους, «Το τρένο των νεφών» της Ευγενίας Φακίνου σε διασκευή για το θέατρο Ειρήνης Αναγνωστοπούλου και σκηνοθεσία της οικοδέσποινας Τατιάνας Λύγαρη, για τα παιδιά «Τα παιδιά που βλέπουν τα τρένα… να πετούν» της Ίντιθ Νέσμπιτ, επίσης σε θεατροπαιδαγωγική προσαρμογή Ειρήνης Αναγνωστοπούλου και σκηνοθετική επιμέλεια Τατιάνας Λύγαρη. «Το τρένο» του Λένου Χρηστίδη για έφηβους στην «Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών» του Ιδρύματος Ωνάση -σκηνοθεσία Σοφία Βγενοπούλου. Αλλά και «Υπερσιβηρικός (Ταξιδιωτική περιπέτεια)», μια παράσταση βασισμένη στο μυθιστόρημα του Λούτσο Λάμι «H κυρά της αρκούδας», σε διασκευή-θεατρική γραφή Βυζαντίας Πυριόχου Γκυ-Βισμάι-Γιάννη Σάββα και σκηνοθεσία Βίλιας Χατζοπούλου απ’ την ομάδα «Παραμύθια από Μακριά» στο θέατρο της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών.

«Θα σε πάρω να φύγουμε» σε κείμενα Άγγελου Πυριόχου και σκηνοθεσία Φωκά Ευαγγελινού στο «Badminton» μέχρι πρόσφατα. «Έπεα πτερόεντα», σύνθεση του Άρη Ρέτσου στο «Καρέζη». «Débrayage (Ντεμπραγιάζ)» του Ρεμί ντε Βος στην Θεσσαλονίκη, με σκηνοθέτρια την Χριστίνα Χατζηβασιλείου στο ΚΘΒΕ –επίσης μέχρι πρόσφατα.

Ε, μη μου πείτε πως δεν υπάρχει κινητικότητα, φέτος, στο ελληνικό θέατρο…

Στις 3,5 ώρες θα μειωθεί η διάρκεια του ταξιδιού από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη με το σιδηρόδρομο, σε λιγότερο από τρία χρόνια»: ένα ανέκδοτο δι-α-χρο-νι-κό. Σπαρταριστά διαχρονικό. Το ακούμε να επαναλαμβάνεται -πολύ, πολύ σοβαρά, σα να μην έχει ξαναλεχθεί, σαν να ’ναι όντως είδηση-, εν είδει διακηρύξεως, από υπουργούς και υφυπουργούς, προέδρους και διοικητές και διευθύνοντες συμβούλους, χρόονια τώρα –είκοσι; Τριάντα; Και ν’ αναπαράγεται -ναι, ως είδηση!- απ’ τους καθ’ ύλην «αρμόδιους» συντάκτες στις, τρόπος του λέγειν, εφημερίδες. Και σκάμε, πέφτουμε χάμω απ’ τα γέλια. Ειδικά όσοι ταξιδεύουμε συχνά με το τρένο και ξέρουμε…

Όλος ο κόσμος, μια σκηνή…

Σας εύχομαι για την καινούργια χρονιά υγεία και ευτυχία. Και κέρδη (έτσι, για να λέμε και κανένα αστείο, να γελάμε…).