Αυτό κι αν ειν’ ξεζούμισμα!

Το Τέταρτο Κουδούνι / 20 Δεκεμβρίου 2012 

Ένα ταξίδι στις αναμνήσεις. Ένας στρόβιλος αναμνήσεων _ αναμνήσεις τρυφερές, αναμνήσεις οδυνηρές, αναμνήσεις ξεχωριστές…: η απολύτως αυτοβιογραφική τριλογία «Το οικογενειακό μας τσίρκο» _ κυκλοφορεί απ’ τον «Κέδρο» _ του Σερβοούγγρου, εβραϊκής καταγωγής απ’ τον πατέρα του, Ντανίλο Κις. Η τριλογία αυτή μεταποιήθηκε σε έργο θεατρικό. Με άξονα το δεύτερο βιβλίο της «Κήπος, στάχτες», στη μετάφραση της Γκάγκα Ρόσιτς και της Μαρίας Κεσίνη, και με τίτλο «Κήπος, στάχτες – Από το βελούδινο άλμπουμ του 20ου αιώνα».

Είδα την παράσταση. Την έχει κάνει ο ηθοποιός Ηλίας Κουνέλας _ ένας εντελώς ιδιαίτερος, αξιοθαύμαστος άνθρωπος _ που παίζει κιόλας σ’ αυτή, μαζί με την Ζωή Τούντα και τον Κωνσταντίνο Καρβουνιάρη. Την ανέβασε πρόπερσι για το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας και από πέρσι την ξανάστησε _ φέτος επαναλαμβάνεται _ σ’ ένα παλιό, εγκαταλειμμένο νεοκλασικό του Κολωνού. Που τα παιδιά αυτά με τους συνεργάτες τους το έκαναν και πάλι σπίτι μέσα απ’ τα γκρεμίδια _ ένα σπίτι που έρχεται απ’ το παρελθόν, με την ξυλόσομπά του που καίει, με τους τοίχους, τους ξεχειλισμένους από παλιές φωτογραφίες προσώπων άγνωστων που γίνονται οικεία… Ένα σπίτι όπου ξυπνούν οι μνήμες του ήρωα, του Αντρέα, και σαρώνουν.

Μια παράσταση που, όταν τελειώσει και το σπίτι αυτό μείνει και πάλι γυμνό, με άδειους τους τοίχους, πλημμυρισμένος συγκίνηση νοιώθεις ότι μύρισες γάλα με μέλι, όπως αυτό που η μάνα δίνει στον Άντι της να πιει, μύρισες σαπούνι όπως αυτό με το οποίο τον λούζει, μύρισες τις αγριοκαστανιές του δρόμου του, που δεν υπάρχουν πια. 

Μια παράσταση που πρέπει να τη δείτε _ ή μάλλον να τη νοιώσετε.

Ήρθε το δελτίο Τύπου για το εορταστικό πρόγραμμα των θεάτρων της «Ελληνικής Θεαμάτων» _ εννιά παραστάσεις σε επτά θέατρα έχει φέτος, μόνο... Και, ως γνωστόν, κατ’ έθιμο θεατρικό, οι παραστάσεις των θεάτρων αυξάνονται τη θεατρικά «γόνιμη» αυτή περίοδο των δυο εβδομάδων με μετάθεση του ρεπό των ηθοποιών στην «άγονη» περίοδο μετά τις γιορτές. Του ρίχνω μια ματιά του δελτίου και τι βλέπω για το «Άντρες έτοιμοι για όλα» που παίζεται _ και σκίζει στο ταμείο _ στο «Λαμπέτη»; Δέκα παραστάσεις τη βδομάδα των Χριστουγέννων, εννιά τη βδομάδα της Πρωτοχρονιάς! Τέσσερις μέρες με διπλή παράσταση την πρώτη βδομάδα, τρεις τη δεύτερη! Ναι, η παράσταση έχει πολύ κόσμο, ναι, τα ρεπό μετατίθενται προφανώς αλλά σας διαβεβαιώνω, με τίποτα δε θα ’θελα να ’μαι ηθοποιός που παίζει στο «Λαμπέτη»… Ξεζούμισμα! Επιστροφή στη δεκαετία του ’60 μου θυμίζει, όταν τα θέατρα έκαναν δώδεκα παραστάσεις τη βδομάδα κι οι ηθοποιοί αγωνιστικές κινητοποιήσεις για να τις μειώσουν σε όρια ανθρώπινα… 

Κάνω κι ένα τηλεφώνημα στο «Λαμπέτη», να κλείσω θέσεις για κάποιους φίλους εκτός Αθήνας, που θα ’ρθουν εδώ τις μέρες των γιορτών. «Δεν κρατάμε θέσεις απ’ το τηλέφωνο». «Εντάξει». Πώς μου κάνει κλικ και ρωτώ για τις τιμές των εισιτηρίων. «22 και 20 ευρώ. Για την περίοδο των γιορτών» μου λέει η ταμίας _ αντί των 20 και 18 της περιόδου εκτός γιορτών. Λόγω κρίσης, φαίνεται, η «Ελληνική Θεαμάτων» αντί να κατεβάσει τις τιμές, τις ανεβάζει! Είναι κι αυτό μια κάποια πολιτική. Το ξεζούμισμα, που σας έλεγα. Κι εφόσον πρέπει να πας ν’ αγοράσεις τα εισιτήρια απ' το ταμείο, έχοντας υπόψιν σου τις τιμές 20 και 18 που αναγράφονται σε εφημερίδες και περιοδικά, σου κάνουν εκεί, αν δεν έχεις ρωτήσει, και την έκπληξη την εορταστική. Άντε, και του χρόνου! 

«40 Χρόνια Φεστιβάλ Ολύμπου. 1972 – 2012» είναι ο τίτλος του λευκώματος. Το 'χει εκδώσει ο ΟΡ(γανισμός).ΦΕ(στιβάλ).Ο(λύμπου). Με κάλεσαν να μιλήσω για το θέατρο στην περιφέρεια στην παρουσίασή του στο πανέμορφο, κτισμένο πάνω στη θάλασσα _ στον Θερμαϊκό _ ξενοδοχείο «Cavo Οlympo», στην Πλάκα του Λιτόχωρου Πιερίας και ίσως διαβάσατε το κείμενο της ομιλίας αυτής, το ανάρτησα εδώ, στο totetartokoudouni.blogspot.com.
Αλλά θέλω να επανέλθω στο λεύκωμα. Φοβόμουνα μήπως ήταν μια συγκαταβατικά «συμπαθής» επαρχιακή έκδοση. Δεν είναι. Είναι μια έκδοση εξαίρετη, αξιοζήλευτη. Όταν γνώρισα από κοντά τους ανθρώπους που τη φρόντισαν κατάλαβα το γιατί. Ο φιλόλογος – ποιητής Αντώνης Κάλφας που ’χε την επιμέλεια κι έχει γράψει ένα απ’ τα τρία κείμενα του τόμου, ο Σπύρος Τσιλιγκιρίδης που σχεδίασε _ έξοχα _ το λεύκωμα και είχε τη γραφιστική επιμέλεια, ο εκπαιδευτικός - ιστορικός τέχνης Νίκος Γραίκος που ’χει γράψει ένα εξαιρετικά εμπεριστατωμένο και ισορροπημένο κείμενο κι ο πρώην πρόεδρος της Εταιρείας Πιερίδων Μουσών Κλέαρχος Γώττας, ταμένος πρωτεργάτης του Φεστιβάλ Ολύμπου, ο οποίος καταθέτει στο βιβλίο την πολύτιμη μαρτυρία του, είναι άνθρωποι για τους οποίους η Πιερία πρέπει να καμαρώνει. Και δεν είναι οι μόνοι. Γνώρισα κι αρκετούς άλλους ανάλογου επιπέδου.

Έγραφα στο προηγούμενο «Τέταρτο Κουδούνι» για την επερχόμενη _ τότε, επελθούσα πια _, σαν τον λίβα που καίει τα σπαρτά, επάνοδο της αρχιμουσικού κ. Ευγενίας Μανωλίδου απ’ το σούργελο στο πόντιουμ και μετά θυμήθηκα τον Μινωτή. Που, όταν, μετά από έτη και έτη μπουλβάρ και σινεμά και αρκετής σαχλαμπούχλας, οι σιτεμένες πια Βουγιουκλάκη και Καρέζη έκαναν στροφή στην ποιότητα κι αποφάσισαν να κατεβούν στην Επίδαυρο, πώς τις είχε χαρακτηρίσει; Μα, «μετανοούσες Μαγδαληνές».

Πάνω από είκοσι πέντε έργα έχει γράψει. Ο Ίψεν. Κι εδώ, στην Ελλάδα, όλο «Κουκλόσπιτο», και «Βρικόλακες», και «Έντα Γκάμπλερ», άντε και καμιά φορά «Εχθρός του λαού», «Αγριόπαπια», «Ρόσμερσχολμ», «Κυρά της θάλασσας», «Αρχιτέκτονας Σόλνες», «Ο μικρός Έγιολφ» και «Μπόρκμαν». Άντε και δυο – τρία ακόμα. Τα υπόλοιπα σχεδόν δεκαπέντε; Σίγουρα δεν είναι όλα στο επίπεδο των πιο γνωστών του αλλά να μην τα ’χουμε γνωρίσει; Πέρσι μόλις πρωτοανέβηκε στην Ελλάδα «Το ξύπνημα των νεκρών» _ που δεν μακροημέρευσε.
Μη σας πω για τον Στρίντμπεργκ. Πάνω από εξήντα θεατρικά περιλαμβάνει η εργογραφία του. Πόσα έχουν παιχτεί στην ελληνική σκηνή;
Οπότε, χωρίς να ξέρω εκ των προτέρων το αποτέλεσμα _ εκδοχή μιούζικαλ ετοιμάζουν, πολλά γυμνά είδα στις φωτογραφίες και ολίγον ανησυχώ _, η πρωτοβουλία του Γιώργου Λιβανού να παρουσιάσει στο θεατράκι του, το «Studio Κυψέλης», την άπαιχτη στην Ελλάδα «Κωμωδία του έρωτα» του Ίψεν, έργο του 1864, μόνο επαινετή τη θεωρώ.

Μα, «Με προβολή τριών ταινιών – σταθμοί»; «Μιας όπερας – σταθμός»;; «Με ένα ρόλο – σταθμός»;;; «Της δοκιμασίας – ταξίδι»;;;; «Κάνει μια ταινία –σταθμός»;;;;; Μέχρι του σημείου «του επισκέπτη – καταλύτης»;;;;;; 
Ε, όλος ο κόσμος, μια σκηνή…