Στο Φτερό / Κραυγές χωρίς ψίθυρους...

 

«Οθέλος» του Ουίλιαμ Σέξπιρ / Σκηνοθεσία: Αιμίλιος Χειλάκης-Μανώλης Δούνιας. 

 

Ο Μαυριτανός Οθέλος, στρατηγός-ήρωας  του βενετσιάνικου στρατού, ερωτεύεται και παντρεύεται κρυφά στην Βενετία τη νεαρή Δισδεμόνα, η οποία είναι επίσης ερωτευμένη μαζί του, προκαλώντας την οργή του αριστοκράτη πατέρα της Βραβάντιου που τους καταριέται, πριν πεθάνει από τον καημό του, χωρίς να βρει δικαίωση στον Δόγη στον οποίο προσφεύγει, γιατί η Βενετία χρειάζεται τον Οθέλο στην Κύπρο, κτήση των Βενετσιάνων, που απειλείται από τους Τούρκους 

Ο σημαιοφόρος του Ιάγος, τον οποίο ο Οθέλος θεωρεί τίμιο και απολύτως έμπιστό του, θιγμένος από την απόφαση του στρατηγού να κάνει υπασπιστή του τον νεαρό Κάσιο, αποφασίζει να τους εκδικηθεί: αφού έχει προδώσει στον Βραβάντιο τον μυστικό γάμο του Οθέλου, τον ακολουθεί στην Κύπρο όπου βάζει μπρος ένα δόλιο σχέδιο υποκίνησης της

ζήλιας του για την αγνή και πιστή γυναίκα του, με διαβολές και με όργανά του, ερήμην τους, τον Κάσιο που τον φωτογραφίζει στον Οθέλο ως εραστή της Δισδεμόνας, τον ανόητο και άσωτο Ροδρίγο, ερωτευμένο με την Δισδεμόνα, τον οποίο απέρριψε ο πατέρας της όταν ζήτησε το χέρι της και που τους έχει ακολουθήσει στην Κύπρο ελπίζοντας να την κερδίσει, και τη γυναίκα του Εμιλία, καμαριέρα της Δισδεμόνας. Οι δολοπλοκίες του «ευοδώνονται». Ο Οθέλος, ανεξέλεγκτος 

πια, προσβάλλει δημόσια την αθώα γυναίκα του και τη νύχτα τη στραγγαλίζει στη συζυγική παστάδα. Ο Κάσιος έχει πληγωθεί αλλά όχι θανάσιμα από τον Ροδρίγο που επιχειρεί, εν γνώσει του Οθέλου, τη δολοφονία του με υποκίνηση του Ιάγου και που, επειδή αποτυγχάνει στο σχέδιό του, τον

σκοτώνει ο Ιάγος ο οποίος σκοτώνει και τη γυναίκα του, όταν εκείνη αποκαλύπτει την πλεκτάνη του και την αλήθεια για την αθωότητα της Δισδεμόνας και του Κάσιου. Ο Οθέλος πληγώνει το προσωποποιημένο στον Ιάγο κακό, πριν τον συλλάβουν, και αυτοκτονεί. Ο αριστουργηματικά πλεγμένος από τον Ουίλιαμ Σέξπιρ «Οθέλος» («Η τραγωδία του Οθέλου, του Μαυριτανού της Βενετίας», 1604) δεν είναι παρά μία προσαρμογή του από το 

παραμύθι-νουβέλα «Ένας μαυριτανός αρχηγός» του προγενέστερου Ιταλού Τσίντσιο (Τζοβάνι Μπατίστα Τζιράλντι), που περιλαμβάνεται στο, α λα «Δεκαήμερο» του Βοκάκιου, βιβλίο του με εκατό παραμύθια-νουβέλες «Οι Εκατόμυθοι» (1565) και που, πιθανόν, αναφέρεται σε ένα πραγματικό περιστατικό που συνέβη στην Βενετία το 1508 αλλά θυμίζει και μία ιστορία από τις «Χίλιες και μία νύχτες» Πάνω στη μετάφραση του Διονύση Καψάλη 

-ενδιαφέρουσα αλλά όχι ισάξια άλλων του σεξπιρικών-, ο Αιμίλιος Χειλάκης ανέβασε το έργο, μαζί με τον Μανώλη Δούνια που υπογράφει και τη διακριτική διασκευή -έκανε ικανές περικοπές, ώστε η διάρκεια της περιοδεύουσας και χωρίς διάλειμμα παράστασης να μην ξεπερνάει τα 100΄, μείωσε τα πρόσωπα, έκανε κάποιες αλλαγές στο κείμενο και μετέφερε -ενδιαφέρουσα ιδέα- στην αρχή τον τελευταίο μονόλογο του Οθέλου, εν είδει προλόγου,

που προαναγγέλλει, με voice over και με το θίασο σε tableau vivant, όσα θα συμβούν, ώστε το έργο να ακολουθήσει ως flash back. Δυστυχώς, αυτή τη φορά, η συνεργασία Αιμίλιου Χειλάκη και Μανώλη Δούνια δεν ευτυχεί, κατά τη γνώμη μου, όπως στην «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» και στην «Αντιγόνη» που ανέβασαν, σε καλοκαιρινές περιοδείες επίσης, το 2017 και το 2018,

αντίστοιχα. Η παράσταση, αναποφάσιστων μπρεχτικών διαθέσεων, με όλους τους ηθοποιούς επί σκηνής, μακιγιαρισμένους με τρόπο που τα πρόσωπά τους να παραπέμπουν σε μάσκες, και με τα μετακινούμενα από τους ίδιους δύο τροχήλατα, α λα Αριάν Μνουσκίν, πατάρια, 

αποδίδεται θολή και κραυγάζουσα -εκείνη η «ραπαρισμένη» σκηνή του γλεντιού στην Κύπρο...-, με τα φορητά μικρόφωνα να εξογκώνουν και να παραμορφώνουν  τις φωνές των ηθοποιών που ήδη κραυγάζουν -απωθητική, για μένα, η τάση αυτή, των τελευταίων χρόνων, με τους ηθοποιούς να κραυγάζουν και να νοσταλγείς τους ήσσονες τόνους. Στα μείον προσθέτω τα στοιχειώδη σκηνικά (σύλληψη σκηνικού χώρου Αιμίλιος Χειλάκης, διαμόρφωση σκηνικού χώρου Κατερίνα Χάρου) -αυτά τα σκόρπια, άχαρα, μεγάλα γράμματα

του ελληνικού αλφάβητου από φελιζόλ, με τα οποία οι ηθοποιοί σχηματίζουν τα τοπωνύμια του έργου (Βενετία, Κύπρος) ή λέξεις «σημαδιακές» (άλλος, γιατί, ξένος...) με το μεγάλο  Όμικρον εν είδει πύλης (το αρχικό του Οθέλος ή παραπομπή στο αιδοίο που πυροδοτεί το έργο;), τα οποία, άχαρα

φωτισμένα από τον Νίκο Βλασόπουλο, καθόλου δεν βοηθούν, αντίθετα προξενούν σκηνική αμηχανία και καταστρέφουν το ρυθμό. Όσο για τα κοστούμια που υπογράφει το Makis Tselios Atelier δίνουν τη χαριστική βολή: τα φράκα των βενετσιάνων αρχόντων, τα ντυμένα με κόκκινες σατέν φόδρες, δίκην οπερέτας ή μιούζικαλ, το μίζερο «μιλιτέρ» της Εμιλίας, το ημιδιαφανές λευκό της Δισδεμόνας συνδυασμένο με μαύρα μποτάκια, το σκούρο μπλε, με τα κόκκινα ρέλια και τη μισή κάπα, του Οθέλου, με πρωτεύον του Ιάγου, αυτή η 

ασύμμετρη ρεντινγκότα με τα, επίσης, κόκκινα ρέλια και την, επίσης, μισή κάπα στον ένα ώμο, κακοραμμένα επιπλέον, αν και με προθέσεις συμβολικές, τελικά στέφουν το κιτς πρωταγωνιστή της παράστασης. Το διαρκές μουσικό χαλί του διακεκριμένου Δημήτρη Καμαρωτού, πέρα από την καθαυτή αξία του, μοιάζει να είναι γραμμένο για άλλη παράσταση, τόσο δεν δένει με το -μη- ύφος της. Όπως άδετοι μεταξύ τους είναι και οι ηθοποιοί 

-ευθύνη της σκηνοθεσίας. Ο Γιάννης Μπέζος, στον δεύτερο, αν δεν κάνω λάθος, σοβαρό δραματικό ρόλο του -ο πρώτος ήταν ο Κρέων στην «Αντιγόνη» του Ανούιγ(ι)-, μετά από δεκαετίες ευδόκιμης θητείας στην κωμωδία, μοιάζει συγκρατημένος και άτολμος και αβαθής Οθέλος, χωρίς καμία ουσιαστική σύνδεση με την επαρκή αλλά επίπεδη Δισδεμόνα της Μάιρας Γραβάνη. Η καλή Μυρτώ Αλικάκη (Εμιλία) μοιάζει να παίζει σε άλλο έργο. Αδύναμους βρήκα και τους Κώστα Κορωναίο (Βραβάντιος), Αλέξανδρο Βάρθη (Κάσιος), 

Κωνσταντίνο Γαβαλά (Ροδρίγος), Κρις Ραντάνοφ (Μοντάνος), Νίκο Τσιμάρα (Λουδοβίκος), ακόμα πιο αδύναμο τον Μανώλη Δούνια (Δόγης) αλλά με κάπως καλύτερα στοιχεία την Μπιάνκα της Ελευθερίας Κοντογεώργη. Ο Αιμίλιος Χειλάκης, ηθοποιός, πέραν του μοναδικού φωνητικού μετάλλου του, με κύρος, σθένος και βάθος, σαφώς ξεχωρίζει ως Ιάγος. Αλλά είναι αυτό αρκετό για να μη θεωρήσω την παράσταση αποτυχία; Και μία παρατήρηση: βρήκα πολύ παλιό, λανθασμένο έως απαράδεκτο, στον χαιρετισμό, την Δισδεμόνα, πολύ νέα ηθοποιό που, πολύ σωστά μεν, χαιρετάει δεύτερη από τους έντεκα της παράστασης, στο τέλος να μην την καλούν να χαιρετήσει και μαζί με τα τρία «εμπορικά» ονόματα, όταν έχει επιλεγεί για τον πρώτο γυναικείο ρόλο του έργου (Φωτογραφίες: Κώστας Γκιόκας).

 

(Το έντυπο πρόγραμμα της παράστασης αποκλειστικά με ερανισμένα -πολύ ενδιαφέροντα, πάντως, κείμενα-, μέτριο, με εξώφυλλό τους τρεις πρωταγωνιστές-φίρμες χωρίς και πάλι την Δισδεμόνα).

 

«Θέατρο Πέτρας», Πετρούπολη, Διεθνές Φεστιβάλ Πέτρας 2021, «Θεατροχώρος» Ε.Ε. , 21 Ιουνίου 2021.