Ίαν Χολμ: από τον Ρομέο του Κουν στον Λιρ της Θεσσαλονίκης

Το Τέταρτο Κουδούνι / Τέτοιες Μέρες, Τέτοια Λόγια... 13

Στις 19 Ιουνίου μας άφησε χρόνους ο Ίαν Χολμ. Στα 89 του, δοξασμένος και πασίγνωστος, o βρετανός ηθοποιός, γεννημένος στην Αγγλία από σκοτσέζους γονείς, είχε ήδη εγγραφεί στο πάνθεον των κορυφαίων. 

«Πέθανε ο Μπίλμπο Μπάγκινς του ‘Άρχοντα των δαχτυλιδιών’» ήταν, βασικά, οι τίτλοι που συνόδευσαν την είδηση του θανάτου του. Μοιραίο. Έχω δει τον Μεγάλο Ίαν ΜακΚέλεν, που ’χει παίξει τα κέρατά του στο θέατρο -σχεδόν όλον τον Σέξπιρ-, σ’ ένα πολύ καλό ντοκιμαντέρ που του κάνανε, να λέει «θα πεθάνω κι οι τίτλοι θα λένε ‘πέθανε ο Γκάνταλφ του «Άρχοντα των δαχτυλιδιών»’»... Έτσι ακριβώς και με τον Ίαν Χολμ. Ο οποίος δεν έκανε πολύ θέατρο αλλά απ’ το θέατρο ξεκίνησε και με Πίντερ θριάμβευσε, για να τον απορροφήσουν ο κινηματογράφος κι η τηλεόραση μέχρι που επέστρεψε, όμως, στη σκηνή με «Βασιλιά Λιρ», ερμηνεία για την οποία τιμήθηκε με το ύψιστο για το βρετανικό θέατρο Βραβείο Ερμηνείας Πρώτου Ανδρικού Ρόλου «Λόρενς Ολιβιέ»..

Εκείνες που εδώ, πάντως, θέλω να επισημάνω είναι δυο στιγμές του Ίαν Χολμ που τον συνέδεσαν με την Ελλάδα. 1964, με τους «Όρνιθές» τους και 1965 -δυο συνεχόμενες περιόδους- με τους «Όρνιθες», και πάλι, και με τους «Πέρσες» τους, ο Κάρολος Κουν και το «Θέατρο Τέχνης» θριαμβεύουν στο Λονδίνο, στην 1η και 2η «World Season Theatre», το μεγάλο διεθνές φεστιβάλ θεάτρου που διοργάνωνε ο Πίτερ Ντόμπνι στο θέατρο «Όλντουιτς», τη λονδρέζικη έδρα του «Βασιλικού Σεξπιρικού Θιάσου» (RSC), με τη συνεργασία του. Ο Πίτερ Χολ, ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του RSC, θα καλέσει τον Κάρολο Κουν να σκηνοθετήσει, στην κύρια έδρα του Θεάτρου, στο Στράτφορντ-Άπον-Έιβον. «Ρομέο και Ιουλιέτα» του Σέξπιρ.

Ο Κουν θα αποδεχτεί την πρόσκληση -είναι η μόνη φορά που το ’κανε στις πολλές προσκλήσεις που ’χε απ’ το εξωτερικό. Η πρεμιέρα θα γίνει στις 23 Σεπτεμβρίου 1967. Για Ιουλιέτα έχει επιλέξει την 27χρονη Νοτιοαφρικανή Εστέλ Κόλερ και για Ρομέο τον 36χρονο τότε Ίαν Χολμ (στη φωτογραφία με

τον Νόρμαν Ρόντγουέι/Μερκούτιο). Η επιλογή του ηθοποιού που το φιζίκ του, για την εποχή εκείνη, δεν ανταποκρίνεται στο φιζίκ του ρόλου -όχι ιδιαίτερα ευειδής, πολύ κοντός, καθόλου ζεν πρεμιέ...- ξενίζει -«μα δεν του πάει ο ρόλος!». Αλλά ο διορατικός σκηνοθέτης δικαιώνεται: η παράσταση θριαμβεύει.

Επισήμανση: ψάχνοντας στο αρχείο του RSC τη διανομή της παράστασης τι συναντώ; Κλόουν, ο πρόσφατα χαμένος πρωταγωνιστής του Πίτερ Μπρουκ Μπρους Μάιερς, 25άρης τότε. Και στο «μπούγιο» ποια λέτε; Η 22χρονη, το 1967, Χέλεν Μίρεν.

Τη δεύτερη ελληνική «επαφή» με τον Ίαν Χολμ τη χωρίζουν 30 χρόνια απ’ την πρώτη. Είναι κι η μόνη φορά που τον είδαμε, στην Ελλάδα, στη σκηνή: Λιρ στον «Βασιλιά Λιρ», του Σέξπιρ και πάλι, με το «Βασιλικό Εθνικό Θέατρο» που ’φερε την παράσταση, υπογραμμένη απ’ τον Ρίτσαρντ Έιρ, στην Θεσσαλονίκη-Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Πρωτεύουσα, για τέσσερις βραδιές, στη διαμορφωμένη σε θέατρο, με δυο κερκίδες, δεξιά και αριστερά, Αποθήκη 1 του Λιμανιού. 28 έως 31 Μαΐου 1997 και σε μια απ’ τις παραστάσεις ήμουν εκεί -αλλά στις πληροφορίες με βοήθησε η καθ ύλην αρμόδια συνάδελφος και φίλη Βίκυ Χαρισοπούλου που ’χε κάνει και συνέντευξη, για «Τα Νέα», στον Ίαν Χολμ. Γερή η ερμηνεία του, η οποία, στη συνέχεια, τιμήθηκε με το Βραβείο «Ολιβιέ», με τον, 66χρονο πια, Ίαν Χολμ να μη διστάζει να μείνει ολόγυμνος στη σκηνή της Καταιγίδας -δεν ήταν πρώτος ο δικός μας Γιώργος Κιμούλης που το ’κανε στον δικό του, εξαιρετικό ομολογώ, Λιρ, στην πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση του πρόωρα χαμένου Σλοβένου Τομάζ Παντούρ, το 2015, στην «Πειραιώς 260», είχε προηγηθεί ο Ίαν Χολμ αλλά, κατόπιν, κι ο Ίαν ΜακΚέλεν.

Ό,τι, επιπλέον, ξέρουμε «απτά» στην Ελλάδα για τον Ίαν Χολμ είναι απ’ τις πολλές ταινίες του που είδαμε κι απ’ την τηλεόραση -όπου, πάντα, ήταν η σταθερή αξία που διέπρεπε.