Ο στίχος που δεν αντιστοιχείται... ή Απρόσωπος «Μισάνθρωπος»

 

Το Τέταρτο Κουδούνι / Τέτοιες Μέρες, Τέτοια Λόγια... 204

 

Ένας σκηνοθέτης, που ’ρχεται να σκηνοθετήσει ηθοποιούς σε μια γλώσσα που δε γνωρίζει, έχει, σίγουρα, ν’ αντιμετωπίσει ένα σοβαρό πρόβλημα: πώς ν’ «ακούει» τους ηθοποιούς του. Οι ηθοποιοί που καλούνται να ερμηνεύσουν ένα κλασικό έργο σε στίχο, μεταφρασμένο σε στίχο, έχουν, σίγουρα, ν’ αντιμετωπίσουν ένα πρόβλημα: να 

«σπάσουν» το στίχο και να κατεβάσουν στο κοινό τα νοήματα. Αν ο σκηνοθέτης, επιπλέον, δεν ξέρει καν τη γλώσσα τους ΠΏΣ να τους βοηθήσει να «σπάσουν» το στίχο;

Αυτό συνέβη με τον Πέτερ Στάιν, τον κορυφαίο γερμανό σκηνοθέτη που μετακλήθηκε -ως «όνομα», προφανώς προς εντυπωσιασμό- ν’ ανεβάσει τον «Μισάνθρωπο», το αριστούργημα του Μολιέρου, στο Δημοτικό Θέατρο του

Πειραιά. Καταρχάς, ένας σκηνοθέτης, όσο σπουδαίος κι αν είναι, στα 86 του σίγουρα θα ’χει μια κάμψη. Απ’ την άλλη, ο Στάιν, γερνώντας, έχει συντηρητικοποιηθεί όσο δε γίνεται. Βρήκε, λοιπόν, την ευκολία να μεταφέρει, απλώς, την παράσταση που ’κανε στο Παρίσι το 2019. Την είδα: ωραίο σκηνικό, ακόμα ωραιότερα  κοστούμια, πιστά στην εποχή του έργου στην κάθε λεπτομέρειά τους, καλόγουστα -εξαρτάται βέβαια και ΠΏΣ τα «φορούν» οι ηθοποιοί...- που μεταφέρθηκαν απ’ την παράσταση του Παρισιού αλλά ένα παραστασιακό αποτέλεσμα μουσειακό, επίπεδο, εντελώς άρρυθμο.

Δεν είμαι, καθόλου, υπέρ της άκριτης, επιφανειακής «αποδόμησης» αλλά υπέρ του επίμονου σκαψίματος στα κλασικά κείμενα. Εδώ ούτε που σκάλισε καν την επιφάνεια ο Πέτερ Στάιν. Ο κάθε ηθοποιός -ενοχλητικό!- με τους ρυθμούς του, παλεύοντας με το στίχο. Τι να σου κάνει κι η μετάφραση της Λουίζας Μητσάκου, όσο καλή κι αν είναι, όπως ακούγεται...

Κι ο Βασίλης Χαραλαμπόπουλος έξω απ’ τα νερά του ως Αλσέστ: χωρίς ενέργεια, σα να μην έχει πειστεί και σαν, απλώς, να διεκπεραιώνει. Και, πλάι του, θαρρείς από άλλο έργο, μια άπειρη, αβοήθητη Σελιμένη -η Παρασκευή

Δουρουκλάκη. Κάποιοι ηθοποιοί -Όλια Λαζαρίδου, Γιώργος Γλάστρας, Γιωργής Τσαμπουράκης, Γιώργος Ψυχογιός, Νάνσυ Μπούκλη...- προσπαθούν αλλά είναι τόσο άδετο το σύνολο, ο καθένας μοιάζει να πορεύεται ερήμην της παράστασης, σαν ο σώζων εαυτόν σωθήτω. Μια παράσταση χωρίς λόγο (Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Λέπουρης).