Εδώ Μπίτολα! Εδώ Μπίτολα! 1. Κάτι σαν πρόλογος: Το καλό γούστο της Λαμπίνα

Ένα φεστιβάλ κινηματογράφου αφιερωμένο στους διευθυντές φωτογραφίας; Με άξονα τους διευθυντές φωτογραφίας; Με πρόεδρο της Κριτικής Επιτροπής _ ο Ουγγρογερμανός μάγος των ταινιών του Μπέλα Ταρ, Φρεντ Κέλεμεν _ αλλά και δυο μέλη της διευθυντές φωτογραφίας; Με βραβεία που απονέμονται αποκλειστικά για διεύθυνση φωτογραφίας; Και όμως υπάρχει! Και όμως κινείται! Το Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Διευθυντών Φωτογραφίας «Αδελφοί Μανάκη» της Μπίτολα _ κάποτε Μοναστήριον _ της πολύ γειτονικής μας Δημοκρατίας της Μακεδονίας _ ναι, προσωπικά έχω… αναγνωρίσει το όνομα, έστω και αν ως κράτος δεν το έχουμε αναγνωρίσει _ αυτόν ακριβώς τον άξονα έχει. Κι αυτός ο άξονας το κάνει αλλιώτικο από τα άλλα. Πόσω μάλλον όταν το όνομα που φέρει είναι των αδελφών Μανάκη, Γιαννάκη και Μίλτου, των φωτογράφων που έγιναν οι πρώτοι κινηματογραφιστές στα Βαλκάνια (Και των οποίων την εθνικότητα διεκδικούν _ ολόκληρη μάχη γίνεται! _ Έλληνες _ διότι γεννήθηκαν στην τουρκοκρατούμενη ακόμα τότε Αβδέλλα των Γρεβενών, ο πρώτος το 1878, ο δεύτερος το 1882 _, οι Βλάχοι _ διότι οι ρίζες τους σαφώς βλαχικές ήταν _ και οι Μακεδόνες _ το Μοναστήρι ήταν η έδρα του ατελιέ τους, εκεί έκαναν τις πρώτες κινηματογραφήσεις τους με την περίφημη κάμερα Bioscop 300 που αγόρασαν στο Λονδίνο _ τα βραβεία του Φεστιβάλ φέρουν ακριβώς το όνομα «Κάμερα 300» _, εκεί άνοιξαν κινηματογράφο, εκεί δοξάστηκε τις μέρες της τιτοϊκής Γιουγκοσλαβίας ο Μίλτος, εκεί πέθανε το 1964, ενώ ο Γιαννάκης πέθανε το 1954 στην Θεσσαλονίκη όπου ζούσε πια. Πολύ μπερδεμένα πράγματα, όπως και πολλά άλλα στην περιοχή…, οπότε ας τους θεωρήσουμε Βαλκάνιους).

Στο Φεστιβάλ αυτό _ στην 33^η διοργάνωσή του _ βρέθηκα, μια και έχω επισκεφτεί τη χώρα για να δω φίλους, για τρεις μέρες. Θέλοντας να πάρω μια γεύση τι εστί αλλά και για να ξαναδώ την πανέμορφη Μπίτολα με τα πολλά, υπέροχα _ πού είσαι Θόδωρε Αγγελόπουλε, πού είσαι Νίκο Βατόπουλε… _ παλιά αρχοντικά τα οποία σώζονται ακόμα. Έμεινα, τελικά, πέντε μέρες _ είδα 16 ταινίες μεγάλου μήκους ή προγράμματα με ταινίες μικρού μήκους. Το πρόγραμμα είχε  ενδιαφέρον  και υπήρχε Μακεδονικό Πανόραμα μέσα από το οποίο μπορούσε κανείς να ενημερωθεί για τον άγνωστό μας κινηματογράφο της συγκεκριμένης χώρας. Στην Ελλάδα, στους κινηματογράφους, έχει νομίζω προβληθεί μόνο το έξοχο _ Χρυσό Λιοντάρι Καλύτερης Ταινίας στην Βενετία το 1994, υποψηφιότητα για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας το 1995 _ «Πριν από τη βροχή» του Μίλτσο Μάντσεφσκι.

Το 33^ο «Μπράκια Μανάκι» ήταν «φτωχό»: 40 μεγάλου μήκους ταινίες και 33 μικρού μέτρησα στο πρόγραμμα ενώ υπήρχαν και κάποια γουόρκσοπ ή παράλληλες εκδηλώσεις. «Φτωχό» αλλά αξιοπρεπές. Διεξάγεται _ φέτος τουλάχιστον έτσι έγινε _ σε δυο αίθουσες του Πνευματικού Κέντρου της Μπίτολα: την πολύ ευρύχωρη, «ευάερη» αλλά φθαρμένη Μεγάλη και την χωρίς εξαερισμό και με κακές συνθήκες προβολής _ πολύ _ Μικρή. Με κοινό αρκετό _ κυρίως νέους _ όχι όμως συνειδητοποιημένα κινηματογραφόφιλο, που πολλές φορές βαριόταν και αποχωρούσε. Με εισαγωγές που δεν πλατείαζαν από τους υπεύθυνους των προγραμμάτων _ ξεχώρισα την ιδιαίτερα επικοινωνιακή και συμπαθέστατη Γκένα Τεοντοσίεβσκα των Ντοκιμαντέρ _ και με πολύ καλούς μεταφραστές στα αγγλικά στα οποία ήταν υποτιτλισμένο και το συντριπτικό ποσοστό ταινιών. Με ένα περιεκτικό βιβλίο – πρόγραμμα που το διέθεταν όμως μόνο στους διαπιστευμένους και στους καλεσμένους και δεν μπορούσες δυστυχώς να το αγοράσεις και ένα έξυπνα σχεδιασμένο έντυπο με το συνοπτικό πρόγραμμα των προβολών. Με μια πολύ καλά οργανωμένη και ενημερωμένη ιστοσελίδα. Και όλα αυτά υποστηριγμένα από ένα σύνολο ευγενικών στελεχών με καλά αγγλικά τα οποία όμως αγνοούσε παντελώς το προσωπικό στις αίθουσες προβολών.

Διευθύντρια του Φεστιβάλ, η Λαμπίνα Μίτεβσκα, μια νέα _ και ωραία  _ γυναίκα _ και μάλιστα εγκυμονούσα _, η γνωστότερη διεθνώς _ αλλά και εξαιρετικά ταλαντούχα _ ηθοποιός της χώρας της, που έκανε το ντεμπούτο της στην οθόνη στα δεκαεννιά της με ένα πρωταγωνιστικό ρόλο ακριβώς στο «Πριν από τη βροχή» του Μίντσεφσκι και που έχει πια στο ενεργητικό της γύρω στις είκοσι ταινίες _ και πέραν των συνόρων της Μακεδονίας. Και η οποία, εκτός από τις εξαιρετικά προσεγμένες ενδυματολογικές επιλογές της, φαίνεται να έχει επιβάλει το καλό της γούστο και στο Φεστιβάλ. Η λιτή αλλά σφιχτή και κομψή τελετή λήξης _ που την παρακολούθησα στην τηλεόραση _ το αποδείκνυε.

Τιμώμενα πρόσωπα του φετινού Φεστιβάλ, στην εναρκτήρια, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Γκιόργκε Ιβάνοφ, βραδιά, η Κατρίν Ντενέβ _  απαραίτητος ο σταρ - μαϊντανός στα κινηματογραφικά φεστιβάλ για την γκλαμουριά του πράγματος_ αλλά και οι διευθυντές φωτογραφίας Κρίστιαν Μπέργκερ και Λουτσιάνο Τάβολι στην βραδιά της λήξης.

Θα συνεχίσω με τις ταινίες.

*** Το κείμενο αυτό και όσα ακολουθήσουν και που γράφονται εκτός Ελλάδος ας μη θεωρηθούν αντίπραξη στις αγαπημένες μου «Νύχτες Πρεμιέρας» που τρέχουν αυτές τις μέρες στην Αθήνα. Απλώς έτυχε. Εξάλλου, δεν θα γράψουν και πολλοί στην Ελλάδα για το βασικό κινηματογραφικό φεστιβάλ μιας χώρας που πολλοί στην πατρίδα μου δεν θέλουν όχι μόνο να την ακούσουν αλλά δεν θέλουν καν να υπάρχει…

*** Θα ήθελα τα κείμενά μου αυτά κατά κανένα τρόπο να μη χρησιμοποιηθούν με καμία πολιτική σκοπιμότητα από οποιαδήποτε πλευρά.