Το Τέταρτο Κουδούνι / 17 Νοεμβρίου 2011

«Ξεπερ

«Ξεπερασμένος», «ξεπερασμένος»..., αλλά ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, τελικά, μοιάζει ν’ αντέχει στο χρόνο. Έστω και διασκευασμένος. Δεν είναι τυχαίο ότι φέτος, εκτός απ’ τον «Κόκκινο βράχο» του που ’χει ανεβάσει η Ρούλα Πατεράκη _ σε διασκευή την οποία συνυπογράφει με τον Άκι Βλουτή _ και που σκίζει στην Νέα Σκηνή του Εθνικού, στο «Θέατρο Τέχνης» της Φρυνίχου θα παρουσιαστεί τον Φεβρουάριο το άγνωστό μας έργο του «Χαίρε νύμφη» σε διασκευή και σκηνοθεσία Λένας Κιτσοπούλου _ δυο σκηνοθέτριες ιδιαίτερα, μάλιστα, τολμηρές.

Σας τα ’λεγα στο «Τέταρτο Κουδούνι» της προπερασμένης Πέμπτης 3 Νοεμβρίου: πάμε για σεζόν Στρίντμπεργκ, με αφορμή και την επέτειο, το 2012, των εκατό χρόνων απ’ το θάνατό του. Κι εκτός απ’ όσες παραστάσεις Στρίντμπεργκ ανέφερα πως παίζονται η ετοιμάζονται, πρόσθετα πως είμαι σίγουρος ότι κάποιες ακόμα θα υπάρχουν που μου ’χουν διαφύγει ή δεν έχουν ακόμα ανακοινωθεί.
Ιδού η πρώτη: το πολιτικό μανιφέστο (1884) του πάντα ανήσυχου Στρίντμπεργκ «Μικρή κατήχηση για τις κατώτερες τάξεις» μεταμορφώθηκε απ’ τον Κώστα Περούλη _ διασκευή / δραματουργική επεξεργασία _ σε θεατρικό μονόλογο που τον ανεβάζει στο «Bios / Basement» ο Αλέξανδρος Αβρανάς με την Ελένη Ρουσσινού _ τη θυμάμαι θετικά απ’ τη θητεία της στην Πειραματική Σκηνή του Στάθη Λιβαθινού, στο Εθνικό.
Ο αναγεννησιακής πολυμέρειας Λαρισαίος Αβρανάς, εικαστικός, με μια εικαστικότατη ταινία _ το «Without» _, που εισέπραξε το 2008 έξι απ’ τα _ το πάλαι ποτέ _ Κρατικά Βραβεία Ποιότητας, μεταξύ των οποίων το Πρώτο για Ταινία Μυθοπλασίας και του Πρωτοεμφανιζόμενου Σκηνοθέτη, στο ενεργητικό του, δοκιμάζεται για πρώτη, νομίζω, φορά στο θέατρο. Στηριγμένος από καλούς, πάντως, συνεργάτες. Είδωμεν. 

Άσπλαχνος φίλος με παρέπεμψε στο YouTube να δω ένα απόσπασμα απ’ το πρωινάδικό «Τους». Όπου βλέπω το ζευγάρι των παρουσιαστών να καλοδέχεται εξαίρετο κωμικό πρωταγωνιστή μας και να τον παινεύει, μπας και πειστούμε κι εμείς, πόσο σπουδαίος, εκτός από ηθοποιός, και σκηνοθέτης είναι. Και κατόπιν, εντελώς αυθόρμητα, να τον ρωτάνε τι κριτικές πήρε για την καλοκαιρινή παράσταση που σκηνοθέτησε. Και ν’ ανοίγει το στόμα του ο κωμικός πρωταγωνιστής και σκηνοθέτης μας _ που, ως φαίνεται, πολύ βαθύ τραύμα ψυχικό τού ’χει προκληθεί απ’ όσα του ’γραψαν για την παράσταση αυτή και πρέπει να το κοιτάξει τώρα που ’ναι νωρίς _ και να λέει και να λέει… Που κάποιοι δεν τον παραδέχονται ως σκηνοθέτη και πόσο άσχετοι κι ασήμαντοι είναι _ που δεν τον παραδέχονται ως σκηνοθέτη. (Βέβαια, αλλιώς μας τα ’λεγε για τους ίδιους σε συνέντευξη που ’δωσε τον Φεβρουάριο, όταν οι ίδιοι του ’γραφαν καλά για δυο ελληνικές κωμωδίες που ’χε σκηνοθετήσει και τον εξυμνούσαν έως και τον θεοποιούσαν αλλ’ αυτό με την ελληνική θεατρική πραγματικότητα ουδεμία σχέση έχει...).
Κι ύστερα να τον ρωτάνε, αυθόρμητα πάλι, αν αυτοί που γράψανε τα κακά πράματα για τη σκηνοθεσία του τον παραδέχονται ως ηθοποιό. Και ν’ απαντά ο πρωταγωνιστής μας: «Επί προσωπικού δε μπορούν να μιλήσουν. Για το ταλέντο μου σαν ηθοποιού δεν τολμάει κάποιος να πει κάτι _ είναι η αλήθεια. Διότι έρχεται σε σύγκρουση με το από πού ανατέλλει ο ήλιος. Είναι σα να σου λέει ότι ο ήλιος ανατέλλει από την δύση». Ναι, επί λέξει. Τότε έχασα τις αισθήσεις μου. Και δεν είδα τη συνέχεια.
Ήλιε μου, ήλιε μου, βασιλιά μου.
Μωραίνει Κύριος ον βούλεται απολέσαι… 

Πολύ καλή δουλειά γίνεται. Στην νεαρή Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση. Απ’ την αρχή κι απ’ το πρόγραμμα της πρώτης χρονιάς φάνηκε ό,τι κάτι καλό τρέχει εκεί. Φέτος, έτος δεύτερο, η πεποίθησή μου εμπεδώνεται. Χωρίς ιδιαίτερο θόρυβο, διακριτικά, μεθοδικά, με επιλογές τολμηρές, με αίσθηση του μέτρου και της οικονομίας, έχει δημιουργηθεί στο ελκυστικό, υπέροχο τη νύχτα, όταν φωτίζεται, κτίριο της Συγγρού, κάτι σα συνέχεια, από φθινόπωρο μέχρι και την άνοιξη, του Φεστιβάλ Αθηνών. Ίσως επειδή οι υπεύθυνοι του καλλιτεχνικού προγραμματισμού είναι οι κατάλληλοι άνθρωποι στις κατάλληλες θέσεις.
Ειδικά στο θεατρικό κομμάτι, που με ενδιαφέρει περισσότερο και μπορώ και το παρακολουθώ συστηματικά, βλέπω ένα μείγμα ελληνικών και ξένων παραστάσεων ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ενδιαφέρον. Σίγουρα δεν είναι τυχαίο πως την ευθύνη του θεάτρου _ όπως και του χορού _ έχει η Κάτια Αρφαρά. Η οποία σαφώς και Ξέρει.
Για να μην μιλήσω για τα προγράμματα των παραστάσεων. Που δεν είναι πολυτελή, δεν είναι ογκώδη αλλά είναι ουσιώδη.

Παράδειγμα στα παραπάνω, το πρόσφατο ανέβασμα στη σκηνή της Στέγης του μυθιστορήματος του Παπαδιαμάντη «Οι έμποροι των εθνών» απ’ τον Θοδωρή Αμπαζή και την ομάδα του «Opera» _ έξι ηθοποιοί και δυο μουσικοί _ σε συμπαραγωγή με το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας και σε δραματουργική επεξεργασία της Έλσας Ανδριανού.
Ο Θοδωρής Αμπαζής που ’χει ιδρύσει την ομάδα το 2000 κατάφερε να εκφράσει, μέσα απ’ την παράσταση αυτή, για πρώτη φορά τόσο ολοκληρωμένα τις απόψεις του για ένα μουσικό θέατρο που συνενώνει ισότιμα τη μουσική με το θέατρο.
Πλαισιωμένος από άξιους συνεργάτες, όπως η Ελένη Μανωλοπούλου για τα σκηνικά και τα κοστούμια, ο Στάθης Αθανασίου για τα έξοχα βίντεο, ο Αλέκος Αναστασίου για τους φωτισμούς, η Ζωή Χατζηαντωνίου για την κίνηση, οδήγησε τους έξι ηθοποιούς του _ Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Τζωρτζίνα Δαλιάνη, Κώστας Καλλιβρετάκης, Νέστορας Κοψιδάς, Μαρία Παρασύρη, Δανάη Σαριδάκη _ να «διαβάσουν» ανάγλυφα, υποστηριγμένοι απ’ τους μουσικούς Ιάκωβο Παυλόπουλο και Σοφία Ευκλείδου, το παπαδιαμάντειο κείμενο. Μια «ανάγνωση» που ανέδειξε τη μουσικότητά της γλώσσας του _ το πρώτο απ’ τα προσόντα του _ κατεβάζοντας το λόγο στο κοινό με τρόπο συναρπαστικό, καθηλωτικό.
Ελπίζω πως η παράσταση αυτή θα ’χει συνέχεια. 

Έχω δει το «Γάλα» του Βασίλη Κατσικονούρη όπως το ανέβασε η Άννα Βαγενά _ μεγάλη εμπορική επιτυχία, πέντε χρόνια το παίζει και το ξαναπαίζει δώθε - κείθε. Είδα, τώρα, και το «Γάλα» του Βασίλη Κατσικονούρη όπως το μετέφερε ο Γιώργος Σιούγας στον κινηματογράφο. Κι ομολογώ πως κάθε φορά εκτιμώ ακόμα περισσότερο το πρώτο ανέβασμα _ στο Εθνικό. Το 2005 – ’06 απ’ τον Νίκο Μαστοράκη. Ο οποίος, επιμένω, ανέδειξε όλες τις αρετές, όλα τα προτερήματα του κειμένου, απάλυνε, μεταμφίεσε τα ελαττώματά του, στέγνωσε τους μελοδραματισμούς του και το βάθυνε μέχρι την ουσιαστική συγκίνηση. Πράγμα που καμιά άλλη σκηνοθεσία δεν το ’χει κάνει.

Προ 50ετίας
Τα Θεατρικά Νέα

Για το Σάββατο 2 Δεκεμβρίου προσδιωρίσθη η έναρξις παραστάσεων του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος στο «Βασιλικό» Θεσσαλονίκης. Η απόφασις ελήφθη υπό της Επιτροπής Οργανώσεως έπειτα από εισήγησι του γενικού διευθυντού Σωκρ. Καραντινού […]. Ως εναρκτήριο έργο η νέα Κρατική Σκηνή θα παρουσιάση τον «Παπαφλέσσα» του Σπύρου Μελά, που θ’ ανεβασθή με σκηνοθεσία Πέλου Κατσέλη και με τον Ιορδάνη Μαρίνο στον επώνυμο ρόλο. 17 Νοεμβρίου 1961.

Λόγω κοπώσεως της Ξένιας Καλογεροπούλου, τον ρόλο της, στις απογευματινές του «Γαλιλαίου», θα υποδύεται η Λήδα Πρωτοψάλτη. 18 Νοεμβρίου 1961.


«Ένα από τα πρώτα έργα του Ζαν Ανούιγ, το ‘Ταξιδιώτης χωρίς αποσκευές’, διάλεξε ο κ. Δημήτρης Χορν για εναρκτήριο έργο του θιάσου του […]. Η παράσταση […] προσέφερε στον κ. Δημήτρη Χορν, την ευκαιρία μιας έξοχης δημιουργίας. Δεν ήταν μονάχα ο λόγος. Η μάσκα με τις άπειρες μεταλλαγές της, μια χειρονομία, ένα κίνημα, ένα βλέμμα, προσέδιδαν, συχνά απροσμέτρητες διαστάσεις στο εσωτερικό δράμα και την αγωνία του ‘ήρωα’. Όλη η κλίμακα από την αμφιβολία, στην εναγώνια αναζήτηση και τελικά στη γνώση και τη συντριβή, δόθηκε με μοναδική ένταση, ακρίβεια και πειστικότητα. Πρόκειται, το επαναλαμβάνω, για μια λαμπρή δημιουργία, από κείνες που δυστυχώς δεν μας δίνεται συχνά η ευκαιρία να χειροκροτάμε […]». (από κριτική του Βάσου Βαρίκα). 18 Νοεμβρίου 1961.

Δημοσιεύτηκε στα «ΝΕΑ».