Στο Φτερό: Αποκάλυψη τώρα!

 

«Flora Mirabilis» του Σπυρίδωνος Σαμάρα (Αποκατάσταση ενορχήστρωσης - έκδοση: Γιάννης Σαμπροβαλάκης - Κέντρο Ελληνικής Μουσικής). Λιμπρέτο: Φερντινάντο Φοντάνα. Συναυλιακή παρουσίαση. Ορχήστρα Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Μουσική διεύθυνση: Κωνσταντίνος Τερζάκης. Σολίστ: Γιάννης Γιαννίσης, μπασοβαρύτονος, Βασιλική Καραγιάννη, σοπράνο, Διονύσης Σούρμπης, βαρύτονος, Γιάννης Χριστόπουλος, τενόρος. 

Στην Σουιδία του 15ου αιώνα, ο Πρίγκιπας Κριστιάνο του Έρενμπρο έχει αναθρέψει ένα ορφανό αγόρι, τον Βάλντο, που, ενήλικας πια, πολεμάει στο μέτωπο και μία κόρη, την Λίντια, που ο Κριστιάνο ονειρεύεται να παντρέψει με τον Βάλντο, παιδικό της φίλο άλλωστε. Αλλά εκείνη αρνείται τον έρωτα και 

το γάμο, είναι μάλιστα ήδη χρεωμένη με την αυτοκτονία, λόγω της απόρριψής του από την Λίντια, του Βιλφρίντο, γιου του Κόμη του Αντελφιόρ, αυτοκτονία που οδήγησε στη διάλυση των φιλικών σχέσεων του με τον Πρίγκιπα. Όταν ο Βάλντο γυρίζει από τον πόλεμο και ζητάει από την Λίντια να τον παντρευτεί, εκείνη του απαντάει ότι αυτό θα γίνει μόνον αν ο χιονισμένος κάμπος ανθίσει. Ο Κόμης, που επιθυμεί να εκδικηθεί την Λίντια για το θάνατο του γιου του, εμφανίζεται, δήθεν, για να βοηθήσει τον Βάλντο, δίνοντας 

του ένα μαγικό κλωνάρι τριανταφυλλιάς που ό,τι αγγίξει ανθίζει. Όπως και συμβαίνει: ο παγωμένος κάμπος ανθίζει. Η Λίντια ερωτεύεται τον Βάλντο, ανταλλάσσουν όρκους αγάπης αλλά ο Κόμης, πίσω από την κίνησή του, είχε σχέδιο και τους έχει καταραστεί: με την καμπάνα του εσπερινού ο έρωτας του  

Βάλντο παγώνει. Η Λίντια, απελπισμένη, τρελαίνεται και πιστεύει πως είναι γριά: η κατάρα του Κόμη. Ο οποίος, όμως, κατόπιν, μετανοεί. Παίρνει πίσω την κατάρα και, μαζί με τον Πρίγκιπα, προσεύχονται παρακαλώντας την ψυχή του Βιλφρίντο να κάνει να ανθίσει η μαραμένη, από τον πόνο του, τριανταφυλλιά που ο πατέρας του είχε φυτέψει στον τάφο του και που θα άνθιζε μόνον αν η Λίντια ένοιωθε το βάσανο του ανεκπλήρωτου έρωτα. Η προσευχή εισακούεται, η Λίντια που το ένοιωσε, πια, βρίσκει

τα λογικά της και σμίγει με τον Βάλντο που της εξομολογείται και πάλι τον έρωτά του. Είναι η -χρονολογικά δεύτερη (1886) -ιταλόφωνη, όπως όλες οι όπερές του- όπερα -«θρύλο» τη χαρακτηρίζει- του ιταλοθρεμμένου Σπυρίδωνος Φιλίσκου Σαμάρα «Flora Mirabilis» («Η θαυμαστή Ανθώ», κατά την παλαιά μετάφραση του Νικολάου Ποριώτη) σε λιμπρέτο, λυρικό και συμβολικό, του Ιταλού Φερντινάντο Φοντάνα  Μία όπερα που η παρτιτούρα της χάθηκε κατά τους βομβαρδισμούς του Μιλάνου από τις συμμαχικές δυνάμεις, το 1943, και που σώθηκαν μόνο ελάχιστα αποσπάσματά της αλλά και η έκδοση της αναγωγής της για φωνές και πιάνο. Προ δεκαετίας, όμως, ανακαλύφθηκε σημαντικό μέρος του μουσικού υλικού της ορχήστρας. Το συνολικό υλικό παραδόθηκε στο πολύτιμο Κέντρο Ελληνικής

Μουσικής και, μέσω αυτού, ο κλαρινετίστας, μουσικολόγος, καθηγητής και συνθέτης Γιάννης Σαμπροβαλάκης ανέλαβε την αποκατάσταση της ενορχήστρωσης της «Flora Mirabilis» και την επιμέλεια της έκδοσης του έργου. Το αποτέλεσμα παρουσιάστηκε συναυλιακά. Και μας αποκάλυψε ένα υπέροχο έργο, στην παράδοση του βερισμού που άνθιζε τότε, πλημμυρισμένο στις μελωδίες. Με μνήμες Μασκάνι και άλλων βεριστών   

τους οποίους, όμως, ο Σαμάρας καθόλου δεν μιμείται παραδίδοντας ένα έργο αυτόνομο. Η συμβολή του Γιάννη Σαμπροβαλάκη, μέσα από την εξαντλητική δουλειά που έχει κάνει, πιστός στο πνεύμα του Σαμάρα, είναι ανεκτίμητη. Η παρτιτούρα είχε την τύχη να βρεθεί στα χέρια του νεαρού αρχιμουσικού Κωνσταντίνου Τερζάκη που, από το πόντιουμ της Ορχήστρας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και με την άξια συμπαράσταση της Χορωδίας της ΕΛΣ, υπό τη διεύθυνση του Αγαθάγγελου Γεωργακάτου, το ανέδειξε με εξαιρετικό τρόπο: ήχος γεμάτος, ομοιογενής, γλυκόπιοτος, με, ίσως, κάποιες, 

λίγες, εντάσεις που κάλυπταν τις φωνές των σολίστ. Οι οποίοι έκαναν, κατά τις δυνάμεις τους έκαστος, το καλύτερο δυνατό: ο μπασοβαρύτονος Γιάννης Γιαννίσης -λίγο σκληρός-, η σοπράνο Βασιλική Καραγιάννη -η καλύτερη-, ο βαρύτονος Διονύσης Σούρμπης και ο τενόρος Γιάννης Χριστόπουλος. Η συναυλία με κράτησε καθηλωμένο όπως και,γενικά, το κοινό: 

μία αποκάλυψη! Μπράβο στην Λυρική! Ελληνική Όπερα σημαίνει πρώτα ελληνικά -έστω και ιταλόφωνα...- έργα. Εύχομαι και ελπίζω, πρώτο, να βρεθεί ολόκληρη η παρτιτούρα της «Flora Mirabilis και, δεύτερο, να παρουσιαστεί σκηνικά από ένα σκηνοθέτη που να της αξίζει και να την αγκαλιάσει σκηνοθετικά, όπως ο Τερζάκης την αγκάλιασε μουσικά. Ιδιαίτερη μνεία, στη μετάφραση του Νικολάου Ποριώτη που χρησιμοποιήθηκε στους ελληνικούς υπότιτλους: η παλιά της (1938) γλώσσα ταίριαζε απόλυτα στο έργο (Φωτογραφίες: 1,2,3,4,5,6 Γιάννης Αντώνογλου, 7,8,9 Valeria Isaeva).  

(Εξαιρετικό, με πολλές πληροφορίες και ευκολοδιάβαστο το δίγλωσσο -ελληνικά και αγγλικά- έντυπο πρόγραμμα της παράστασης -επιμέλεια έκδοσης Σοφία Κομποτιάτη).

Εθνική Λυρική Σκηνή / Αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος», Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», 27 Σεπτεμβρίου 2025.