Στο Φτερό / Κάνοντας έρωτα με τα πλήκτρα ή Ένας Πολύ-Μεγάλος-Πιανίστας ή Δεύτερο του Ραχμάνινοφ: η αναπαλαίωση

 

Κρατική Ορχήστρα Αθηνών: συναυλία / Μουσική διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός. Σολίστ: Ντανιίλ Τρίφονοφ, πιάνο. 

 

Υπάρχουν πολλοί καλοί πιανίστες στον κόσμο. Υπάρχουν αρκετοί σημαντικοί πιανίστες στον κόσμο. Αλλά οι Μεγάλοι Πιανίστες είναι λίγοι. Είχαμε την τύχη, προχτές, να ακούσουμε έναν της νεότερης γενιάς -για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Έναν Πολύ-Μεγάλο-Πιανίστα, όπως διαπιστώσαμε -και νομίζω πως δεν ισχύει για μένα μόνον αυτό αλλά και για όλο το κοινό που τον άκουσε, όπως προκύπτει από τον ενθουσιασμό του. Τον 

 

Ρόσο Ντανιίλ Τρίφονοφ. Ο Ντανιίλ Τρίφονοφ, τον οποίο κάλεσε η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών να συμπράξει, δεν ερμήνευσε απλώς το ηλικίας 120, πια, ετών (1901) Κοντσέρτο

για Πιάνο και Ορχήστρα αρ. 2 του συμπατριώτη του Σεργκέι Ραχμάνινοφ, ένα έργο χιλιοπαιγμένο, άκρως «δημοφιλές», που το έχει φθείρει η εξαντλητική πολυχρησία -μεταγραφές, soundracks ταινιών, μουσική για κινούμενα σχέδια ακόμα και σε διαφημίσεις...- και που θεωρείται πια «μπανάλ», αν και πρόκειται για ένα άριστα δομημένο, συμπυκνωμένο και ισορροπημένο μεταρομαντικό αριστούργημα από το οποίο ξεχειλίζει η μελωδικότητα. Ο Ντανιίλ Τρίφονοφ, λοιπόν, δεν το ερμήνευσε απλώς, το α-να-πα-λαί-ω-σε. Όχι με μία επιφανειακά μοντέρνα εκτέλεση. Με εκκεντρικότητες, αλλαγή του ύφους του, πειραγμένους ρυθμούς και τερτίπια -που μπορεί, βέβαια, από άλλους και για άλλους να είναι θεμιτά, τίποτα δεν απαγορεύεται. Εκείνο που έκανε ήταν να διατρυπήσει τη

λαμπερή επιφάνειά του και να καταδυθεί στον πυρήνα της μουσικής του Ραχμάνινοφ. Ναι, είναι Μέγας Δεξιοτέχνης ο Τρίφονοφ. Αλλά δεν είναι μόνον αυτό. O ντοστογιεφσκικός Ρόσος, με μία υπερβατική συγκέντρωση, ξεκίνησε δυναμικά αφήνοντας τις ποιητικές διαστάσεις να αναδύονται συγκρατημένα στο πρώτο μέρος -moderato-,

στο δεύτερο -adagio sostenuto-, αντίστροφα, αφέθηκε στην ποίηση,  αλλά με το δυναμισμό να υποβόσκει, και στο τρίτο -allegro scherzando- οδήγησε, με την τελική coda, σε ένα

θριαμβικό φινάλε που μας σήκωσε όρθιους. Ο Τρίφονοφ, ανασκάπτοντας και επεξεργαζόμενος λεπτομέρειες, με εξαιρετικά σταθερά χέρια-φτερούγες χάιδεψε τα πλήκτρα, έκανε έρωτα με τα πλήκτρα, τα έκανε να τραγουδήσουν: ένας σπουδαίος καλλιτέχνης που, προσωπικά, με παρέπεμψε στην

Μεγάλη Μάρτα Αρχερίτς (Άργκεριχ). Η ορχήστρα, με τον καλλιτεχνικό διευθυντή της Λουκά Καρυτινό στο πόντιουμ και με εξάρχοντα τον βιολονίστα Δημήτρη Σέμση, άρθηκε, όπως πάντα συμβαίνει όταν έχει να συνεργαστεί με έναν αναλόγου βεληνεκούς καλλιτέχνη, στο ύψος της περίστασης: συνόδευσε διακριτικά, δυναμικά αλλά και με λυρισμό, αγκάλιασε θα έλεγα τον Ντανιίλ Τρίφονοφ. Ο οποίος, με το ανκόρ που μας πρόσφερε, μας ταξίδεψε από τον ύστερο ρομαντισμό του Ραχμάνινοφ στον εμπρεσιονισμό του Κλοντ Ντεμπισί: μία αιθέρια εκτέλεση του -περίπου της ίδιας εποχής με το κοντσέρτο- κομψοτεχνήματος «Αντανακλάσεις μέσα στο νερό», αρ.1 από τις «Εικόνες»/Σειρά I (1901-1905) του γάλου συνθέτη. Η βραδιά άνοιξε με το «Ισοκράτημα ενός παιδιού» (2010) του δικού μας Γιώργου Κουμεντάκη: ένα 

 

ανάλαφρο «παιδικό» παιχνίδισμα του πιάνου δίνει την αρχική ώθηση σε ένα μουσικό έργο, κάτι σαν συμφωνικό ποίημα, που, με αφετηρία τη βυζαντινή μουσική, αντλεί από την ελληνική παράδοση αλλά και από βαλκανικά ακούσματα, μεταπλάθοντάς τα σε σύγχρονη μουσική, και που χρησιμοποιεί ένα πλήθος ευρήματα, έως και ήχους τους οποίους παράγουν

τα στόματα των μουσικών, για να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον στα 20 περίπου λεπτά της διάρκειάς του -μία αντάξια συνέχεια και εξέλιξη της Εθνικής Μουσικής Σχολής. Η ορχήστρα το απέδωσε με στοργή και αφοσίωση. Τρίτο έργο της βραδιάς, η Συμφωνία αρ. 9 του Ρόσου Ντμίτρι Σοστακόβιτς, ήσσονος, ίσως, σημασίας, σε σύγκριση με τις μεγάλες συμφωνικές συνθέσεις του αλλά, σίγουρα, Σοστακόβιτς..., που πιθανόν επελέγη για το πρόγραμμα της βραδιάς με γνώμονα τη μικρή της διάρκεια -περίπου 25 λεπτά- καθώς, λόγω των μέτρων 

κατά της πανδημίας, δεν προβλεπόταν διάλειμμα. Η ΚΟΑ, υπό τον Λουκά Καρυτινό και με εξάρχοντα, τώρα, τον βιολονίστα Φαίδωνα Μηλιάδη, έδωσε μία αξιοπρεπή εκτέλεση στην οποία διακρίθηκαν τα, με αυξημένο, από το συνθέτη, ρόλο, πνευστά, ειδικά τα χάλκινα. Αλλά μετά τον κεραυνό-Τρίφονοφ τι θα μπορούσε να κινήσει το ενδιαφέρον; (Φωτογραφίες: Θωμάς Δασκαλάκης 1-3. Μαρία Γραμματικού 4-11)

 

(Η συναυλία δεν διέθετε ξεχωριστό έντυπο πρόγραμμα αλλά ούτε πρόγραμμα-βιβλίο του Φεστιβάλ Αθηνών/Επιδαύρου έχει εκδοθεί, μόνον το γνωστό απρόσωπο, χρηστικό βιβλιαράκι με το συνοπτικό πρόγραμμα του 2021, στο οποίο εντόπισα κάποιες αβλεψίες).

 

(Τη συναυλία παρακολούθησα με πρόσκληση που είχε την ευγένεια να μου παραχωρήσει απευθείας η ΚΟΑ μέσω της υπεύθυνης του Γραφείου Τύπου κ. Άντζελας Τσιφτσή την οποία και ευχαριστώ).

 

Ωδείο Ηρώδη του Αττικού, Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου,  24 Ιουνίου 2021.