Στο Φτερό / Όταν τα κινούμενα σχέδια κινούν τη βαθιά συγκίνηση ή Ένα διαμάντι

 

«Γιοσέπ» / Σκηνοθεσία: Ορέλ

 

Φεβρουάριος του 1939. Ο Ισπανικός Εμφύλιος βρίσκεται κοντά στη λήξη του. Οι Δημοκρατικοί ηττώνται κατά κράτος, η Δεύτερη Ισπανική Δημοκρατία καταρρέει, οι Εθνικιστές του

 

Φράνκο, με την υποστήριξη της νατσιστικής Γερμανίας του Χίτλερ, της φασιστικής Ιταλίας του Μουσολίνι και της εθνικιστικής Πορτογαλίας του δικτάτορα Σαλαζάρ, βρίσκονται ένα βήμα πριν αρπάξουν την εξουσία. 500.000 Δημοκρατικοί 

-αριστεροί, σοσιαλιστές, κομμουνιστές, αναρχικοί...-, κυρίως Καταλανοί, καταφεύγουν πρόσφυγες στη γειτονική Γαλία -η λεγόμενη Retirada (Υποχώρηση). Η Γαλία της κυβέρνησης 

Νταλαντιέ καθόλου στοργική δεν θα σταθεί μαζί τους -η ιστορία, πάντα, επαναλαμβάνεται... Είναι ανεπιθύμητοι από αρχές και πολίτες -το Γαλικό Κράτος του Βισί δεν θα αργήσει... Τους κλείνουν σε στρατόπεδα -στρατόπεδα συγκέντρωσης. Άθλιες οι συνθήκες. Αποδεκατίζονται από το κρύο, τις αρρώστιες, την πείνα, τη δίψα... Προσπαθούν να τους στείλουν από ’κει που ’ρθαν. Ανάμεσά τους, ο καταλανός σκιτσογράφος Ζουζέπ Μπαρτολί, ιδρυτής της Ένωσης

Σκιτσογράφων και μέλος μαρξιστικού κόμματος. Όταν η ήττα φάνηκε στον ορίζοντα έβαλε στο τρένο την έγκυο

αρραβωνιαστικιά του για να τη φυγαδεύσει στο Παρίσι. Μέσα στο χάος που ακολούθησε, την έχει χάσει. Στο στρατόπεδο θα συναντήσει τον χωροφύλακα Λεόν,

διαφορετικό από τους αποκτηνωμένους συναδέλφους του. Θα του προμηθεύσει κρυφά χαρτί και μολύβι να σκιτσάρει -και σκιτσάρει συνέχεια σκηνές από το στρατόπεδο ο Ζουζέπ. Θα συνδεθούν με βαθιά φιλία. Και θα προσπαθήσει, ο Λεόν, να 

βρει τη χαμένη αρραβωνιαστικιά του Ζουζέπ. Δεν θα τη βρει. Αργότερα θα μάθουν πως το τρένο της φυγής της βομβαρδίστηκε από γερμανικά αεροπλάνα και, προφανώς, το κορίτσι σκοτώθηκε. Ο Ζουζέπ θα το σκάσει από το στρατόπεδο και, εν μέσω γερμανικής Κατοχής, θα καταφέρει να φτάσει στο Μεξικό, καταφύγιο πολλών από τους ηττημένους του Ισπανικού

Εμφύλιου -όπου θα τον ακολουθήσει και ο Λεόν. Εκεί θα γνωριστεί με τη ζωγράφο Φρίντα Κάλο και η σχέση τους θα εξελιχθεί σε έρωτα σφοδρό -εραστές παθιασμένοι. Ο Μπαρτολί, τελικά, θα καταλήξει στην Νέα Ιόρκη και θα κάνει καριέρα επιτυχημένη ως σκιτσογράφος, ζωγράφος και δημιουργός κολάζ. Την πραγματική ιστορία του σκιτσογράφου/ζωγράφου Ζουζέπ Μπαρτολί ι Γκίου

(1910-1995)-που κατάφερε να ξαναδεί τη χώρα του μόνο μετά το θάνατο του Φράνκο το 1975- επέλεξε να αφηγηθεί, στην πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους «Γιοσέπ» («Josep, 2020), συμπαραγωγή Γαλίας, Ισπανίας και Βελγίου, ο γάλος

σκιτσογράφος Ορέλ (Ορελιάν Φρομάν). Και επέλεξε το κινούμενο σχέδιο. Πατώντας πάνω στο εξαιρετικό σενάριο του Ζαν-Λουί Μιλεζί που μπλέκει την πραγματική ιστορία του Καταλανού με το φανταστικό πρόσωπο του χωροφύλακα Λεόν, ο οποίος, γέροντας ετοιμοθάνατος πια, την αφηγείται στον εγγονό 

του, ο Ορέλ αναμειγνύει διάφορες τεχνικές με κυρίαρχη το στοπ καρέ δίνοντας έμφαση στα συγκλονιστικά σκίτσα του Ζουζέπ (η φωνή του Σέρτζι Λοπέθ), σε μία ταινία με απόλυτα προσωπικό ύφος. Μία ταινία υποδειγματικών ρυθμών, ουσιαστικά πολιτική, που δεν φείδεται καταγγελιών για το γαλικό κατεστημένο της εποχής και τις άγνωστες- σε μένα τουλάχιστον- αντιδράσεις του προς τους πρόσφυγες

 

-το πλάνο με το liberté, égalité, fraternité (ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη) της Γαλικής Επανάστασης, αναρτημένο εν μέσω των εξαθλιωμένων Ισπανών, εύγλωττο στο σαρκασμό του...-

αλλά και βαθιά συγκινητική με τρόπο λιτό -υπέροχο το φινάλε της μεταθανάτιας δικαίωσης, με το χαμένο σκίτσο του Ζουζέπ, που ο παππούς Λεόν χαρίζει στον έφηβο και εκείνος πάει στην γκαλερί όπου γίνεται αναδρομική έκθεση του Μπαρτολί και το κολλάει στον τοίχο. Δείτε οπωσδήποτε την ταινία αυτή!

Πρόκειται για ένα διαμάντι. Ελπίζω οι προβολές της να συνεχιστούν, είναι κρίμα να πάει στράφι.

 

Κινηματογράφος «Ιντεάλ», 26 Οκτωβρίου 2020.