«Ηλέκτρα» άχρωμη, άοσμη, άγευστη

Το έργο. Η γυναίκα του, η Κλυταιμνήστρα, και ο εραστής της, ο Αίγισθος, που έχουν δολοφονήσει τον βασιλέα του Άργους Αγαμέμνονα μόλις επέστρεψε από τον Τρωικό πόλεμο, βασιλεύουν πια στο Άργος. Ο γέροντας Παιδαγωγός του Αγαμέμνονα είχε φυγαδεύσει στην Φωκίδα τον μικρό γιο του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας, τον Ορέστη, για να τον γλυτώσει από τα χέρια του Αίγισθου που συνεχίζει να φοβάται την εκδίκησή του και τον έχει προκηρύξει ενώ την κόρη τους, την Ηλέκτρα, που ο φόβος του Αίγισθου ήταν μη και παντρευτεί άντρα από αριστοκρατική γενιά και γεννήσει παιδιά που θα γινόταν εκδικητές του Αγαμέμνονα, για να την εκμηδενίσει και να την ακυρώσει και να αποκτήσει η Ηλέκτρα παιδιά ράτσας παρακατιανής, την έχει δώσει γυναίκα σε έναν, ευγενικής αλλά ξεπεσμένης γενιάς, ταπεινό Γεωργό. Ο οποίος, όμως -γεγονός που η Κλυταιμνήστρα και ο Αίγισθος αγνοούν-, την έχει σεβαστεί και δεν την έχει αγγίξει -δεν του το επέτρεψε το ήθος του.

Σε ένα ερημικό φτωχοκάλυβο, μακριά από την πόλη, η Ηλέκτρα δεν ζει παρά για την εκδίκηση -εμμονικά: να επιστρέψει ο αδελφός της ο Ορέστης και να πάρει πίσω το αίμα του πατέρα τους. Και ο Ορέστης γυρίζει. Μαζί με τον αδελφικό του φίλο, τον Πυλάδη. Και με χρησμό του Απόλλωνα που τον προτρέπει να σκοτώσει τους φονιάδες του πατέρα του. Καθώς η Ηλέκτρα δεν τον αναγνωρίζει -έχουν πια περάσει πολλά χρόνια- κρύβει την ταυτότητά του και της λέει μόνον πως είναι φίλος του Ορέστη και πως ο Ορέστης ζει. Τον αναγνωρίζει, όμως, ο Παιδαγωγός: είναι το παιδί που κάποτε ο ίδιος το είχε σώσει.

Παιδαγωγός και Ηλέκτρα βάζουν μπρος τη μηχανή της εκδίκησης. Στέλνουν τον Ορέστη να σκοτώσει τον Αίγισθο που βρίσκεται στα βοσκοτόπια και εκείνος, όντως, γυρίζει με το κομμένο κεφάλι του. Και η Ηλέκτρα καλεί στο καλύβι της την Κλυταιμνήστρα με την πρόφαση ότι γέννησε. Η βασίλισσα πέφτει στην παγίδα και ο Ορέστης, που η αδελφή του τον πιέζει και τον εμψυχώνει, ενώ εκείνος διστάζει να γίνει και μητροκτόνος, σφάζει μαζί της τη μάνα τους. Αλλά, αμέσως μετά, οι τύψεις τούς κατακλύζουν. Οι από μηχανής Διόσκουροι, ο Κάστωρ και ο Πολυδεύκης, αδέλφια της Κλυταιμνήστρας και «αναπληρωτές θεοί», εμφανίζονται και προλέγουν τα μέλλοντα: ο Ορέστης, κυνηγημένος από τις Ερινύες, θα καταφύγει στην Αθήνα όπου θα δικαστεί αλλά με την ψήφο του Απόλλωνα, τελικά, θα αθωωθεί ενώ η Ηλέκτρα θα γίνει γυναίκα του Πυλάδη που θα την πάρει μαζί του στην Φωκίδα μαζί με τον Γεωργό που τη σεβάστηκε. Τα δύο αδέλφια, που μόλις έσμιξαν, και πάλι θα χωριστούνε.

Ο Ευριπίδης, με τη δική του «Ηλέκτρα» (413 π.Χ.), δίνει μία πιο σύγχρονη εκδοχή του μύθου και ρυμουλκεί το θέατρο προς το μέλλον χαράζοντας πιο αδρά τους χαρακτήρες και δημιουργώντας μία ελκυστική τραγωδία- ένα πρώιμο θρίλερ.

Η παράσταση. Τη σκηνοθεσία έχει αναλάβει ο Σπύρος Ευαγγελάτος. Δεν θα περίμενε κανείς κάποια ρηξικέλευθη παράσταση. Αλλά θα περίμενε μία παράσταση με περισσότερη ενέργεια και με καλύτερους ρυθμούς -ιδιαίτερα στο πρώτο μισό της. Ο σκηνοθέτης, πάνω στην ταιριαστή με το πιο άμεσο, πιο απλό ύφος του Ευριπίδης, λαγαρή, πολύ καλή αλλά κάπως πεπαλαιωμένη μετάφραση του Κ. Χ. Μύρη, την οποία έχει προσαρμόσει δραματουργικά, απλώς έχει διεκπεραιώσει τη δουλειά του. Το αποτέλεσμα μοιάζει ανόρεχτο, ανέμπνευστο και επίπεδο.

Ανόρεχτη, χωρίς ιδιαίτερη έμπνευση και déjà vue μοιάζει και η δουλειά του Γιώργου Πάτσα που είχε συνεργάτιδά του την Τότα Πρίτσα. Τα αφαιρετικά «ακόντια» του σκηνικού του μεταφέρουν μία ενδιαφέρουσα άνυδρη, ψυχρή, φονική αίσθηση αλλά είχα την εντύπωση ότι κάπου τα είχα ξαναδεί. Και είναι οι φωτισμοί του Λευτέρη Παυλόπουλου, κυρίως, που τα αναδεικνύουν. Το «καλύβι», όμως, μου φάνηκε κακότεχνο.

Τα κοστούμια του, πάλι, είναι καλόγουστα αλλά ανομοιογενή. Δεν μου άρεσαν τα λευκά παλτά του Χορού κι ας είναι ενδιαφέρον το εύρημα όταν τα πετούν οι γυναίκες να μένουν με τα μαύρα φουστάνια που φορούν από κάτω, μέσα από τα οποία διακρίνεται λίγο κόκκινο -σαν να βουτούν στο πένθος. Εντυπωσιακό το κοστούμι της Κλυταιμνήστρας αλλά ευθέως με παρέπεμπε στην Ηρωδιάδα από την «Σαλώμη» του Ρίχαρντ Στράους. Όσο για το δαντελωτό κοστούμι της Ηλέκτρας μού κλώτσαγε κάθε φορά που στο κείμενο γινόταν λόγος -και γίνεται συχνά…- για τα κουρέλια που φοράει.

Εξυπηρετικές αλλά χωρίς ιδιαίτερη προσωπικότητα, οι μουσικές του Νίκου Αναστασόπουλου ενώ οι χορογραφίες της Αντιγόνης Γύρα είναι ενδιαφέρουσες αλλά σαν για άλλο έργο.

Οι ερμηνείες. Η παράσταση διαθέτει μία πολύ καλή διανομή φοβάμαι, όμως, πως η σκηνοθεσία δεν κατάφερε να εμπνεύσει τους ηθοποιούς και να τους βοηθήσει να προβάλουν τα προσόντα τους -μοιάζουν να παλεύουν μόνοι τους, χωρίς κανείς τους να ξεπερνάει τα όριά του.

Ο Άγγελος Μπούρας και ο Κωνσταντίνος Ελματζίογλου εξυπηρετούν, χωρίς εξάρσεις, τη σκηνή των Διόσκουρων που ο σκηνοθέτης τη θέλησε πιο ειρωνικά τονισμένη. Πολύ καλή η σκηνική παρουσία και η κίνηση του Πυλάδη (Νίκου Ιωαννίδη). Ο Γιώργος Ψυχογιός, ηθοποιός με τάλαντο και σκηνικό κύρος, δίνει έναν σωστό Γεωργό, βρήκα, όμως υπερβολικό, και ζορισμένο τον Άγγελο του συνήθως καλού Θοδωρή Κατσαφάδου.

Ο Θανάσης Κουρλαμπάς είναι ένας σταθερός, σίγουρος ηθοποιός, με εσωτερικότητα και μέγεθος και πατάει καλά το σανίδι. Αλλά από τον Ορέστη του λείπει, νομίζω, η λάμψη, το «κάτι περισσότερο». Ιδανικός Παιδαγωγός, ο ακατάβλητος Γιάννης Βόγλης απλώς είναι σωστός.

Η ξεχωριστή Ρένη Πιττακή, που διαθέτει μέγεθος ηγεμονικό, πείθει ως Κλυταιμνήστρα αλλά σίγουρα την έχω δει και σε καλύτερες ερμηνείες.

Αποδεδειγμένα ταλαντούχο πλάσμα, η Μαρίνα Ασλάνογλου με την Ηλέκτρα της αποδεικνύει πως μπορεί να σηκώσει και ρόλο τραγωδίας. Έχει τεχνική, δίνεται ολόψυχα και έχει στιγμές που σε αγγίζουν. Αλλά δείχνει να χρειαζόταν σκηνοθετική βοήθεια ώστε να μιλήσουμε για ερμηνεία.

Πολύ καλά επιλεγμένα, με τσαγανό, τα μέλη του -δεκαπενταμελούς!- Χορού. Να χαιρετήσω την επιστροφή στη σκηνή της για αρκετά χρόνια απούσας Γιάννας Μαλακατέ, ηθοποιού με γερή στόφα.
Το συμπέρασμα. Μία ευπρεπώς στημένη αλλά άχρωμη, άνευρη, συμβατική και διεκπεραιωτική παράσταση που καμία στιγμή δεν απογειώνεται -μία παράσταση περιττή. Κρίμα διότι πρόκειται για απλόχερη παραγωγή.

Θέατρο «Badminton, 15 Ιουλίου 2015.