Από την ύπνωση στον παροξυσμό. Ένα σκοτσέζικο ντους στο 21ο Διεθνές Φεστιβάλ Καλαμάτας

«Το φεστιβάλ της μαργαρίτας» το είχε βαφτίσει φέτος η Κυρά του -η Βίκυ Μαραγκοπούλου. Ήτανε που ήτανε στραβό το κλήμα -η οικονομική κρίση από το 2010 και εντεύθεν- το ’φαγε κι ο γάιδαρος -τα capital controls και το κλείσιμο των τραπεζών τις παραμονές της έναρξής του- κι απόγινε... Μέχρι την τελευταία στιγμή τη μαδούσαν τη μαργαρίτα: «Θα γίνει, δεν θα γίνει, θα γίνει, δεν θα γίνει…». Τελικά, βγήκε «θα γίνει». Και -ναι!- το πρώτο της δεύτερης εικοσαετίας, το 21ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, έγινε -ακόμα γίνεται, 17 με 24 Ιουλίου. Τα κατάφεραν!

Με αίμα, δάκρυα κι ιδρώτα, που λέει ο λόγος... Και με αβαρίες, με πρόγραμμα που τα τελευταία χρόνια- από το 2010- έχει συρρικνωθεί από το δεκαήμερο στο οκταήμερο, χωρίς τα μπάνερ που κάποτε, κρεμασμένα ανάμεσα στους φοίνικες της παραλιακής 

Ναυαρίνου, έκαναν αισθητή την παρουσία του Φεστιβάλ στην πόλη, με σημαντικότερη, φετινή αυτή -και ελπίζω προσωρινή-, απώλεια την απουσία από τους χώρους του Φεστιβάλ του θεάτρου στο εμβληματικό Κάστρο ακριβώς λόγω υψηλού κόστους λειτουργίας… Αλλά με το ίδιο μεράκι, με την ίδια εμμονή στο ωραίο, το (ουσιαστικά) μεγάλο και τ’ αληθινό, με την ίδια φροντίδα -και εξυπνάδα- της Κυρίας Μαραγκοπούλου στην επιλογή του προγράμματος και στην ποικιλία του μέσα από την παρουσίαση διαφορετικών τάσεων του σύγχρονου χορού, με την ίδια ισορροπία ανάμεσα στους ξένους και στους έλληνες καλεσμένους -τρία ξένα και τρία ελληνικά σχήματα-, με ένα και πάλι έξοχα σχεδιασμένο έντυπο πρόγραμμα και μία καρτολίνα, όπου μία ερεθιστική φωτογραφία από το «Relic» του Ευριπίδη Λασκαρίδη, που συμμετέχει στο Φεστιβάλ, έγινε το φετινό «έμβλημά» του, με τις παράλληλες εκδηλώσεις -προβολές κλπ- και τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες -σεμινάριο, εργαστήρι- να μη λείπουν και φέτος. Όλα κάπως «μαζεμένα», ολιγοπρόσωπα αλλά παρόντα και έξυπνα νοικοκυρεμένα.

Η κρίση δεν έπληξε μόνο το Φεστιβάλ, μας έπληξε και τους περισσότερους προσωπικά… Πέρσι κατεβήκαμε όλο το οκταήμερό του στην Καλαμάτα, φέτος μόνο για ένα μισερό σαρανταοκτάωρο μπορέσαμε να πάμε και σε μία μόνο παραγωγική του μέρα, το Σάββατο, καταφέραμε να είμαστε εκεί. Αλλά χαλάλι. Φιλοξενούμενοι από φίλους ανοιχτόκαρδους και ευγενικούς, χαρήκαμε, όσο προλάβαμε, με την παρέα μου, την Καλαμάτα, κάναμε την απαραίτητη επίσκεψη μετά εκλεκτού φαγητού στην «Μυλόπετρα» της παλιάς πόλης, κάναμε και δύο μπανάκια υπό την σκέπη του επιβλητικού Καλαθιού, τηρήσαμε την απαραίτητη δίαιτα της… Φρυγανιάς στον Αθανασίου με τα ξεμυαλιστικά ζαχαροπλαστεία του και -το βασικό, ο σκοπός μας- είδαμε δύο παραστάσεις που δικαίωσαν για άλλη μια φορά το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.

Οκτώ η ώρα η έναρξη της πρώτης παράστασης και το παίρνουμε ποδαράτα -η άσκηση της ημέρας, δεν θα είναι πέντε χιλιόμετρα από το σπίτι που μας φιλοξενεί;- μέχρι το Μέγαρο Χορού που κοσμεί πια την πόλη -και ας είναι ακόμα η αυλή του αλώνι περιφραγμένο με κοτετσόσυρμα περιμένοντας το ΕΣΠΑ για να σουλουπωθεί. Η υγρή ζέστη της Καλαμάτας πάντα αποπνικτική αλλά η βόλτα από την παραλία και τη φαρδιά, άνετη Φαρών σε δροσίζει. Στο Μέγαρο συναντούμε και πάλι με χαρά πρόσωπα γνωστά και ιδιαίτερα συμπαθή -την αξιέπαινη, ακούραστη μικρή ομάδα των συνεργατών του Φεστιβάλ.

Στο δροσερό -και κατάμεστο- «Στούντιο» η Κινέζα -Ταϊβανέζα για να είμαι πολιτικά ορθός- Γουέν-Τσι Σου μας περιμένει διπλωμένη σαν ένα υπέροχο γλυπτό στο σκηνικό: δύο επίπεδα κεκλιμένα, ένα «δάπεδο» και «μία οροφή», σαν από ελαφρό αλουμίνιο, που συναντώνται σε οξεία γωνία. Στο δάπεδο προβάλλονται κυματισμοί νερού αφήνοντας μία αίσθηση «επί των υδάτων»: μία γυναίκα πάνω στο νερό, μία γυναίκα που καθρεφτίζεται μέσα του, μία γυναίκα στο πουθενά, εκτός χάρτη -«Off the Map» είναι άλλωστε ο τίτλος της χορογραφίας/περφόρμανς. Η χορογράφος και ερμηνεύτρια, με κίνηση τόσο αργή που μοιάζει ανύπαρκτη, μετακινείται σαν ένα ρευστό μέσα σε ένα εξωπραγματικό, απόκοσμο, αφοπλιστικό φωτιστικό και ηχητικό περιβάλλον ενώ από μία ζεστή γυναικεία φωνή, ακούγεται -voice over- ψιθυριστά, με διαρκείς διακυμάνσεις, όπως η επιφάνεια του «νερού», στα μανδαρινικά κινέζικα, χωρίς υπότιτλους, ένα κείμενο που, έστω και αν δεν το καταλαβαίνεις, σου υποβάλλει την αίσθηση μιας βαθιάς ποιητικότητας. Το σώμα της Γουέν-Τσι Σου μετακινείται αργά, αργά, αργά, αργά, έρποντας μέχρι να ορθωθεί -σαν ένα υπαρξιακό αδιέξοδο που κάποια στιγμή βλέπει μία αχτίδα φωτός- ενώ στο φόντο της «οροφής» διαγράφονται, μέσα από προβολές, αχνοί ορίζοντες. Ένα κινησιολογικό-οπτικοακουστικό ποίημα 60 λεπτών που σε μαγεύει και σε καθηλώνει -σαν να σε υπνωτίζει. Και μία συναρπαστική εμπειρία.

Στην έξοδο μας μοιράζουν έναν στενόμακρο φάκελο. Σε ωραίο χαρτί, τυπωμένο το κείμενο που ακούγαμε -στη μία πλευρά το πρωτότυπο, στα κινέζικα, στην άλλη μεταφρασμένο στα αγγλικά. Ο τίτλος του ελυγλωττος: η λατινική έκφραση «Horror Vacui» -«Η φρίκη του κενού».

Στο ενδιάμεσο πεταγόμαστε στον Αθανασίου για να ανεφοδιαστούμε -βλέπε «Φρυγανιά»…

Στις 10, επιστροφή ολοταχώς στο Μέγαρο. Και από την ύπνωση περνάμε στον παροξυσμό: στην Κεντρική Αίθουσα η «Carmen» της Ντάντα Μασιλό -την έχω πρωτογνωρίσει τον Νοέμβριο του 2012 στην «Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών», στο «Refuse the Hour» του Γουίλιαμ Κέντριτζ, να χορογραφεί και να χορεύει και να σε μαγνητίζει και κατόπιν, πέρσι, το καλοκαίρι, την είδαμε πάλι στην «ανδρική», δική της «Λίμνη των κύκνων», στο Φεστιβάλ Αθηνών-, από το «The Dance Factory» που έρχεται από την Νότια Αφρική -το Νιουτάουν του Τζοχάνεσμπουργκ. 
Γκραντ πρεμιέρα με τους πολιτικούς -υπουργοί, γενικοί γραμματείς, ντόπιοι βουλευτές, από την Περιφέρεια, δήμαρχοι νυν (ή εκπρόσωποί τους) και πρώην- να υπερτερούν συντριπτικά: Νίκος Βούτσης, Αριστείδης Μπαλτάς, Νίκος Ξυδάκης, Πέτρος Τατούλης, Σταύρος Μπένος, Ελένη Αλειφέρη, Γιώτα Κοζομπόλη, Πέτρος Κωνσταντινέας, Θανάσης Πετράκος, Έλενα Ψαρρέα, Νίκος Κωνσταντόπουλος, Γιώργος Τσώνης, Δημήτρης Καφαντάρης, Σπύρος Πέγκας, Λενιώ Μυριβήλη, Γιώργος Κουτσούλης, Χρήστος Μαλαπάνης, Δημήτρης Χασάπης, Αλέξης Χαρίτσης αλλά και ο αρχαιολόγος Πέτρος Θέμελης και ο πρόεδρος του Μανιατάκειου Ιδρύματος Δημήτρης Μανιατάκης. Και στην είσοδο να τους υποδέχεται ο δήμαρχος Καλαμάτας Παναγιώτης Νίκας ενώ ολόγυρα σκορπισμένοι εθελοντές να μοιράζουν υλικό για την υποψηφιότητα της πόλης -μέγα λάθος κατά τη γνώμη μου…- ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης το 2021 και να μας ζητούν να υπογράψουμε υπέρ.

Στην τεράστια, έξοχη σκηνή, που έχει μία πολύ καλή σχέση με το -κατάμεστο και πάλι- αμφιθέατρο, η Ντάντα Μασιλό, ακουμπώντας βασικά στη «Σουίτα Κάρμεν» των Μπιζέ/Σεντρίν -μεταγραφή/μετάπλαση για έγχορδα και κρουστά από τον Ρώσο Ροντιόν Σεντρίν, σύζυγο της Μάγια Πλισέτσκαγια για την οποία και γράφτηκε, θεμάτων του Μπιζέ αλλά και στην πρωτότυπη «Χαμπανέρα» του με τη φωνή της Κάλλας και σε κάποιες μουσικές του Άρβο Παρτ, αφηγείται με τη σειρά της, παραλλάζοντάς την, την ιστορία της ηρωίδας του Μεριμέ. Μόνο που εδώ το φλαμένκο ανακατεύεται με μαύρο αίμα: η δική της Κάρμεν είναι μαύρη, όλος ο περίγυρός της μαύροι και μόνον ο Δον Χοσέ, που δεν είναι αξιωματικός, είναι -καθόλου τυχαίο…- λευκός. Ένας λευκός που η μαύρη Κάρμεν -μία «αλήτισσα»- τον προκαλεί, τον τσιγκλάει και στο τέλος τον οδηγεί στην έκρηξη: θα τη βιάσει. Και μετά εκείνος θα βρεθεί στην αρένα, απέναντι στον ταυρομάχο Εσκαμίγιο, στη θέση του ταύρου. Σε μία μονομαχία μέχρι θανάτου. Και θα έχει, αυτός, ο Δον Χοσέ, την τύχη του ταύρου -η τιμωρία του.

Η χορογραφία θα μπορούσα να πω -όπως και κάποιοι άλλοι την κατηγόρησαν- πως ήταν «εμπορική» και «εύκολη» παραπέμποντας σε μιούζικαλ, με νατουραλισμούς -κραυγές, τσιρίδες…- και «φτήνιες» -«fuck», προσπάθεια «να βγάλει γέλιο»…- και τα σχετικά. Αλλά ήταν τόσο, μα τόσο συνεπής! Και η ηφαιστειώδης ενέργεια του άψογα συντονισμένου συνόλου -ένας παροξυσμός, και σ’ αυτό βοηθούσε η ανάλογη μουσική του Σεντρίν που πολύ σωστά είχε επιλεχθεί- και η Κάρμεν, ή ίδια η Ντάντα Μασιλό, μία Κάρμεν με ξυρισμένο κρανίο, επιθετική, σεξουαλική, μία δύναμη εκρηκτική της Μαύρης Αφρικής, μία χορεύτρια εκπληκτική, ένας δαίμονας, τη μεταμόρφωναν σε ένα ασπαίρον κομμάτι που σε ξεσήκωνε. Το χειροκρότημα, ανάλογο: θριαμβευτικό!

Η επιστροφή ποδαράτα και πάλι -θα κατηφορίσουμε τη γοητευτική νυχτερινή Αριστομένους και το Πάρκο Σιδηροδρόμων.

Κυριακή απόγευμα γυρίζουμε στην μπλοκαρισμένη από κυκλοφοριακή συμφόρηση Αθήνα της απαισιοδοξίας με μία είδηση αισιόδοξη -δροσερό αεράκι μέσα στον καύσωνα των Μνημονίων: πως υπάρχουν πολλές πια πιθανότητες το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας να ενταχθεί και πάλι για μία τριετία σε ΕΣΠΑ ώστε να μπορέσει να επιβιώσει αξιοπρεπώς. Μακάρι! Γιατί το αξίζει.

Μέγαρο Χορού Καλαμάτας/«Στούντιο» και Κεντρική Αίθουσα, Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, 18 Ιουνίου 2015. 

Ένα λείψανο ξεκαρδιστικό 

Μία αλλόκοτη, γυμνή γυναικεία φιγούρα σαν βγαλμένη από καρικατούρα, σαν πελεκημένη στο ξύλο. Ανάβει ανεμιστήρες να δροσιστεί, ντύνεται με ένα «αέρινο« ιβουάρ φόρεμα, βάζει μία ξανθιά «καλοχτενισμένη» περούκα, βάζει τακούνια, περνάει και δύο σειρές πέρλες στο λαιμό -μία «αληθινή κυρία»-, μας μιλάει στο μικρόφωνο, σαν να δίνει διάλεξη, σε μία γλώσσα ακαταλαβίστικη, επιχειρεί ένα-δύο γκραν ζετέ, «κατουράει» πάνω σε μία προτομή που επέχει θέση λεκάνης τουαλέτας, αλλάζει φάτσα -περούκα μαύρη πια, «ηρωική», μάσκα ανδρική με μουστακάκι αλλά πάνω στο γυναικείο, πάντα, σώμα…

Ο πολυτάλαντος Ευριπίδης Λασκαρίδης (Ομάδα «Όσμωσις) με την περφόρμανς «Relic/Απολίθωμα» (που θα μπορούσε να μεταφραστεί και «λείψανο»), στην οποία υπογράφει ο ίδιος και τη σκηνοθεσία και τη χορογραφία, δίνει μία σπαρταριστή, μία ξεκαρδιστική φιγούρα που αποθεώνει το σουρεαλισμό και με τις κινήσεις και τις αντιδράσεις της και με τα αλλεπάλληλα γκαγκ σε λιγώνει από το γέλιο. Αστείος έως θανάτου -διότι το ’χει το κωμικό μέσα του και πηγάζει το κωμικό αυθόρμητα-, με μία τρέλα απογειωτική, ο Ευριπίδης Λασκαρίδης δίνει ένα κομμάτι που μπορεί να πάσχει δραματουργικά -του λείπει ένας γερός άξονας- αλλά η ερμηνεία το κάνει αξέχαστο.

Ειδική μνεία για το κοστούμι-γλυπτό του Άγγελου Μέντη. Είναι η μισή επιτυχία της παράστασης. Ένα κοστούμι που πρέπει οπωσδήποτε να διατηρηθεί ως κομμάτι μουσειακό. Ανεπανάληπτο! (Οι φωτογραφίες, της Εύης Φυλακτού).

(Την παράσταση την είδα στην Αθήνα, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Αλλά την ενέταξα στο κομμάτι αυτό επειδή αύριο, Πέμπτη 23 Ιουνίου, παίζεται και στην Καλαμάτα,

στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού. Αν μένετε ή αν βρίσκεστε στην Καλαμάτα, μην τη χάσετε -είναι απολαυστική).

«Πειραιώς 260»/Χώρος Ε, Φεστιβάλ Αθηνών, 16 Ιουνίου 2015.