«Ανεμοδαρμένα Ύψη» από Σίμο Κακάλα σε διασκευή Έλενας Μαυρίδου

Το Τέταρτο Κουδούνι / Είδηση  

Τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη», το μυθιστόρημα της Έμιλι Μπροντέ, διασκευασμένο για το θέατρο -για έξι ηθοποιούς «που θα ενσαρκώσουν όλους τους χαρακτήρες κι όλες τις πιθανότητες»- απ’ την Έλενα Μαυρίδου, ανεβάζει ο Σίμος Κακάλας, στις 9 Φεβρουάριου, με την Εταιρεία Θεάτρου «Χώρος» στο ομώνυμο θέατρό τους του Βοτανικού. Στο ρόλο της Κάθριν, η Δήμητρα Κούζα και στη διανομή, που δεν έχει ακόμα συμπληρωθεί, επίσης, ο Κωνσταντίνος Μωραΐτης κι ο Μιχάλης Βαλάσογλου. Τα σκηνικά και τα κοστούμια θα υπογράφει η Ράνια Εμμανουηλίδου. 

Στα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» («Wuthering Heights»), το γκόθικ μυθιστόρημα της Έμιλι Μπροντέ, απ’ τα κλασικά της βικτοριανής περιόδου της αγγλικής λογοτεχνίας, η ιστορία πλέκεται σε δυο γειτονικές επαύλεις της κομητείας του Γιόρκσάρ σε διάστημα 30 χρόνων.

Ο κύριος Έρνσο μαζεύει απ’ τους δρόμους του Λίβερπουλ έναν μικρό τσιγγάνο και τον φέρνει στην έπαυλή του «Ανεμοδαρμένα Ύψη». Τον υιοθετεί, του δίνει τ’ όνομα Χίθκλιφ και τον μεγαλώνει μαζί με τα παιδιά του, τον Χίντλι -που ζηλεύει κι αντιμετωπίζει εχθρικά τον Χίθκλιφ, γι αυτό κι ο πατέρας του τον απομακρύνει στέλνοντάς τον σε κολέγιο- και την Κάθριν.

Η Κάθριν κι ο Χίθκλιφ -στον οποίο, ο Χίντλι που ’χει γυρίσει στο σπίτι του, ύστερα από τρία χρόνια, μετά το θάνατο του πατέρα του, παντρεμένος με την Φράνσις, κύριος πια της έπαυλης, φέρεται σαν σε υπηρέτη- ερωτεύονται. Με πάθος. Η Κάθριν, όμως, τελικά, παντρεύεται τον Έντγκαρ Λίντον, ιδιοκτήτη της γειτονικής έπαυλης «Θράσκρος Γκρέιντζ» -ένας γάμος με τον Χίθκλιφ θα ’ταν ανάρμοστος… Ο Χίθκλιφ ορκίζεται να τους εκδικηθεί όλους, φεύγει απ’ το σπίτι κι εξαφανίζεται.

Εμφανίζεται και πάλι, μετά το γάμο, κι ενώ η Φράνσις έχει πεθάνει πάνω στη γέννα του γιου της Έρτον κι ο Χίντλι έχει γίνει αλκοολικός. Ο Χίθκλιφ που ’χει πια χρήματα -ο Χίντλι του χρωστάει ακόμα και την έπαυλη «Ανεμοδαρμένα Ύψη»- ξελογιάζει την ερωτευμένη μαζί του Ιζαμπέλα, αδερφή του Έντγκαρ, για να τον εκδικηθεί, και την παντρεύεται χωρίς να την αγαπάει.

Στο «Θράσκρος Γκρέιντζ» η Κάθριν πεθαίνει πάνω στη γέννα της κόρης της, της Κάθι. Η Ιζαμπέλα, καθώς ο Χίθκλιφ την κακομεταχειρίζεται, τον εγκαταλείπει λίγο πριν γεννήσει το γιο τους Λίντον. Όταν ο Χίντλι πεθαίνει, τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» περνούν στην κυριότητα του Χίθκλιφ που φέρεται στον Έρτον, όπως φερόταν ο πατέρας του, ο Χίντλι, στον ίδιο: σαν υπηρέτη.

Ύστερα από δώδεκα χρόνια, μετά το θάνατο της Ιζαμπέλα, ο Χίθκλιφ παίρνει κοντά του τον ασθενικό και κακομαθημένο γιο τους, τον Λίντον, και καταστρώνει σχέδιο: τον εξαναγκάζει να παντρευτεί την Κάθι, την κόρη της Κάθριν και του Έντγκαρ. Όταν ο Έντγκαρ πεθαίνει, το «Θράσκρος Γκρέιντζ» περιέρχεται, κατά το κληρονομικό δίκαιο της εποχής, στον παντρεμένο με την κόρη του, γιο του Χίθκλιφ, τον Λίντον. Και, μετά και τον δικό του θάνατο, στον πατέρα του, τον Χίθκλιφ. Η Κάθι μένει χήρα και, βασικά, αιχμάλωτή του.

Σιγά-σιγά, όμως, ένας έρωτας φουντώνει ανάμεσά στην Κάθι και στον Έρτον, το γιο του Χίντλι και της Φράνσις, ανάλογος αυτού μεταξύ του Χίθκλιφ και της μητέρας της, της Κάθριν. Με το θάνατο του Χίθκλιφ και την ένωση των δυο νέων που θα μείνουν πια στο «Θράσκρος Γκρέιντζ» κλείνει ο κύκλος του μίσους και της εκδίκησης. Και τα «Ανεμοδαρμένα ύψη» εγκαταλείπονται.

Το μυθιστόρημα, που η Έμιλι Μπροντέ, η μεσαία απ’ τις τρεις αγγλίδες συγγραφείς αδελφές Μπροντέ -η Σάρλοτ ήταν η πρώτη, η Αν η τρίτη- που και οι τρεις πέθαναν νέες, εξέδωσε, αρχικά με το ψευδώνυμο Έλις Μπελ, το 1847, ένα χρόνο πριν απ’ τον πρόωρο θάνατό της, από φυματίωση, στα τριάντα της χρόνια -και που, μετά το θάνατό της, το επεξεργάστηκε και το επανεξέδωσε, πλήρες, η αδερφή της Σάρλοτ αποκαθιστώντας το πραγματικό όνομα της συγγραφέα-, στη διάρκεια των 170 χρόνων που ’χουν μεσολαβήσει, έχει μεταφερθεί στο θέατρο, έχει γίνει όπερα κι όχι μόνο μια φορά -την πρώτη απ’ τον Μπέρναρντ Χέρμαν-, έχει γίνει μιούζικαλ, έχει γίνει μπαλέτο, έχει μεταφερθεί αρκετές φορές στον κινηματογράφο -διασημότερες είναι οι ταινίες του Γουίλιαμ  Γουάιλερ  (1939)  με 
Χίθκλιφ τον Λόρενς Ολίβιε και Κάθριν την Μερλ Όμπερον, του Ρόμπερτ Φουστ (1970) με τον Τίμοθι Ντάλτον και την Άννα Κάλντερ-Μάρσαλ, του Πίτερ Κοσμίνσκι (1992) με τον Ρέιφ Φάινς και την Ζουλιέτ Μπινός και -η πιο πρόσφατη-, της Άντρια Άρνολντ (2011) με τον Τζέιμς Χάουσον και την Κάια Σκοντελάριο-, έχει μεταφερθεί στην τηλεόραση, έχει ηχογραφηθεί για το ραδιόφωνο...

Στην Ελλάδα, όπου έχουν κυκλοφορήσει πολλές εκδόσεις -και σε πολλές διαφορετικές μεταφράσεις- του μυθιστορήματος, καταγράφονται τρεις μεταφορές του στο θέατρο. Στις δυο πρώτες η διασκευή ήταν του Κωστή Λειβαδέα κι είχε τον τίτλο «Ο πύργος των καταιγίδων». Την πρώτη παράσταση ανέβασε ο ίδιος το 1961 -δεν εντόπισα άλλα στοιχεία. Η δεύτερη παρουσιάστηκε, σε περιοδεία, τη σεζόν 1962/1963, απ’ το θίασο της Χριστίνας Σύλβα και σε σκηνοθεσία Γιώργου Γιαννίση -διανομή δεν αναφέρεται, προφανώς η Χριστίνα Σύλβα θα ’παιζε την Κάθριν (Κατερίνα στη διασκευή). Η διασκευή Λειβαδέα, σε ραδιοσκηνοθεσία του, ηχογραφήθηκε και για την εκπομπή «Το Θέατρο της Εβδομάδος» του τότε ΕΙΡ με την Ελένη Χατζηαργύρη και τον Ανδρέα Μπάρκουλη ενώ, αργότερα, το έργο ηχογραφήθηκε, και πάλι για το ΕΙΡ, για την εκπομπή «Το Θέατρο της Τετάρτης», σε διασκευή και ραδιοσκηνοθεσία Γιώργου Γιαννίση, με τον Κώστα Καστανά και την Βέρα Ζαβιτσιάνου.

Την περσινή σεζόν το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος παρουσίασε στο θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, και με τον τίτλο «Ανεμοδαρμένα ύψη», μια καινούργια εκδοχή του μυθιστορήματος για το θέατρο, σε διασκευή και σκηνοθεσία Γιάννη Καλαβριανού, με Χίθκλιφ τον Γιώργο Γλάστρα και Κάθριν την Μαριάνθη Παντελοπούλου.

Για την καινούργια -απ’ την Έλενα Μαυρίδου- διασκευή, σημειώνεται: «Μια δημιουργία-γυναικεία κατάθεση πάνω σε ζητήματα της ανθρώπινης ψυχής, τοποθετημένη σ’ ένα επιβλητικό και ερημικό περιβάλλον, όπου ο άνθρωπος βρίσκεται σε διαρκή αναφορά με το περιβάλλον του. Μια ταξική όσο και φυλετική σύγκρουση που συμπαρασύρει στην καταστροφή όσους αγγίζει. Το ξένο στοιχείο έρχεται να καταστρέψει κι όχι να μπολιάσει».

Και για τη σκηνοθεσία του Σίμου Κακάλα: «Με έντονη εικονοποιητική διάθεση, χάρη στην εικαστική μελέτη της Ράνιας Εμμανουηλίδου, θα επιχειρηθεί η δημιουργία και η απεικόνιση της σκοτεινής ενστικτώδους πλευράς των χαρακτήρων και του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο κινούνται».

Η σεζόν στον «Χώρο» θ’ ανοίξει στις 3 Νοεμβρίου με την αμφιλεγόμενη παράσταση «Greek Freak/All Star Game» που ο Σίμος Κακάλας ανέβασε, το καλοκαίρι, για το Φεστιβάλ Αθηνών, στο «Ολύμπια», και την οποία επαναφέρει ξαναδουλεμένη και πιο 

προκλητική με, κατά το ήμισυ, καινούργιο τίτλο: «Greek Freak/Fire and Fury!».

Αξίζει να σημειωθεί πως από 26 Οκτωβρίου και μέχρι τις αρχές Ιανουαρίου, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος
επαναλαμβάνει, στο θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, τη δική του εκδοχή.

Επομένως τα «Ανεμοδαρμένα ύψη» της Έμιλι Μπροντέ, τη φετινή σεζόν θα ’χουν δυο εκδοχές για το θέατρο στην ελληνική σκηνή (Φωτογραφίες 1, 2, 6: Γιώργος Καπλανίδης.  Φωτογραφία 9: Τάσος Θώμογλου).