Πληρότητα, αυτή η ξεχασμένη…

Το Τέταρτο Κουδούνι / 10 Οκτω(μ)βρίου 2017 

Φυσικά, αφιερωμένο στην Λούλα Αναγνωστάκη, το σημερινό «Τέταρτο Κουδούνι». Θα ’χα πάρα πολλά να πω. Προτιμώ να μην πω τίποτα. Τα έργα της είναι και παραμένουν βαθιά μέσα στην ψυχή μου.

Πάντα αιθαιροβάμων, θα περίμενα, πάντως -8 Οκτωβρίου έφυγε απ’ τη ζωή, αρχή της θεατρικής σεζόν-, τα κρατικά Θέατρα, τα ΔΗΠΕΘΕ, το «Θέατρο Τέχνης» -η κοιτίδα της-, το Θέατρο «Οδού Κυκλάδων/Λευτέρης Βογιατζής» -όλα τα Θέατρα με κύρος- να τροποποιούσαν, χωρίς να υπολογίσουν την αναστάτωση, το φετινό ρεπερτόριό τους και ν’ ανέβαζαν Λούλα Αναγνωστάκη -με τις καλύτερες προϋποθέσεις. Θα περίμενα το ελληνικό Θέατρο να κηρύξει Εθνικό Πένθος και να την τιμήσει. Το άξιζε.

Η «Παρέλασή» της, ήδη, παίζεται για δεύτερη σεζόν στην Β΄ Σκηνή του θεάτρου «Οδού Κεφαλληνίας», σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μάρκελλου κι Ελένης Στεργίου, απ’ την ομάδα «This Famous Tiny Circus», σε συνεργασία με το ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων και σε μια πολύ καλή, μάλιστα, παράσταση (φωτογραφία: Χάρης Καλαμπόκης/dvArt), όπως σας έγραφα εδώ, χτες, και για τον Μάιο, ο Μάνος Καρατζογιάννης έχει προγραμματίσει, στον «Σταθμό» του, σε σκηνοθεσία του και με την Νένα Μεντή, το μονόλογό της «Ο ουρανός κατακόκκινος», μαζί με το μονόλογο «Αυτός και το παντελόνι του» του Ιάκωβου Καμπανέλλη, με τον Ηλία Λογοθέτη, σε δίπτυχο με τον τίτλο «Ο ουρανός... και το παντελόνι του», όπως, επίσης, σας έγραψα στο totetartokoudouni.blogspot.com στις 5 Σεπτεμβρίου. Αλλά ειν’ αυτά αρκετά; 

Την κωμωδία του φλορεντινού αναγεννησιακού -θεμελιωτή της πολιτικής επιστήμης και συγγραφέα του κομβικού «Ηγεμόνα»- Νικολό Μακιαβέλι «Ο μανδραγόρας», διασκευασμένη σε indie μιούζικαλ δωματίου, με λιμπρέτο -πάνω σε μετάφραση Τάκη Κονδύλη- του Ανδρέα Τρούσσα και σε μουσική του, ανεβάζει, απ’ τις 25 Νοεμβρίου, στο θεατράκι «Μπιπ» της Χριστίνας Χριστοφή, στην Κυψέλη, σε διασκευή του, ο Δημήτρης Κομνηνός, εναρκτήρια παραγωγή της νεοσύστατης θεατρικής ομάδας «Μαύρο Γάλα» της οποίας ηγείται, κάνοντας μια καινούργια αρχή, μετά το θέατρο «Βικτώρια» που τις τύχες του διαχειρίστηκε επί αρκετά χρόνια, ομάδας της οποίας η ταυτότητα είναι το μουσικό θέατρο.

Στο έργο, που, γραμμένο τη δεκαετία του 1510, πρωτοεκδόθηκε το 1524 και πρωτοπαίχτηκε το 1526, ο συγγραφέας του «επικρίνει τη βλακεία, την ανεπάρκεια αλλά και την υποκρισία των αστών, την προσαρμογή των ανθρώπων της Εκκλησίας στο κλίμα του ‘πάρε – δώσε’, την επιρροή του κλήρου στην κοινωνία και τους θεσμούς, την πονηριά, την επικράτηση των σχεδίων των δολοπλόκων».

Ο «Μανδραγόρας» έχει γίνει ήδη όπερα τρεις φορές -κι απ’ τον Μάριο Καστελνουόβο-Τεντέσκο-, έχει γίνει μιούζικαλ ενώ έχουν γυριστεί και ταινίες βασισμένες στο έργο -και απ’ τον Αλμπέρτο Λατουάντα.

Στην παράσταση του Δημήτρη Κομνηνού τα σκηνικά θα ’ναι της Χριστίνας Κωστέα, τα κοστούμια της Σοφίας Δαμιανίδου, οι χορογραφίες της Κικής Μπάκα, οι φωτισμοί του Ανδρέα Μπέλλη, οι ενορχηστρώσεις του Κώστα Μανίκα κι η μουσική διδασκαλία των Νένης Ζάππα και Βασιλικής Ρόρρη. Στη διανομή, Κωνσταντίνα Αργυροπούλου, Πωλ Ζαχαριάδης, Ιάκωβος Νικηφόρος, Διονύσης Στραβοράβδης, Παναγιώτης Τσουκάτος, Αλέξανδρος Χούντας. Στο πιάνο, η Δήμητρα Αθηναΐδου. 

Στην Ελλάδα ο «Μανδραγόρας» του Μακιαβέλι πρωτοπαρουσιάστηκε τη θεατρική περίοδο 1971/1972, απ’ τη νεοϊδρυμένη, τότε, απ’ την Ελένη Καρπέτα και τον Θανάση Παπαγεωργίου, «Στοά», στο ομώνυμο θέατρο του Ζωγράφου -ήταν η δεύτερη, μόλις, παράστασή τους-, σε σκηνοθεσία του δεύτερου.

Το τελευταίο, μέχρι τώρα, ελληνικό επαγγελματικό ανέβασμα του έργου έγινε το καλοκαίρι του 2012, απ’ τον Παντελή Παπαδόπουλο για το ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων. Καταγράφεται και πιο πρόσφατο, στο τέλος της σεζόν 2015/2016, αλλά ερασιτεχνικό: απ’ την Θεατρική Ομάδα Φαρμακοποιών Αθήνας-Πειραιά «Ψυχής Ίαµα», σε σκηνοθεσία Τόνιας Μάνεση, στο θέατρο «Κάτω απ’ τη Γέφυρα». 

Πρέπει να ξεκινήσω να σας υπενθυμίζω τις περσινές -ή και παλαιότερες- παραστάσεις που επαναλαμβάνονται φέτος και που θ’ άξιζε τον κόπο να τις δείτε -έως και που επιβάλλεται να τις δείτε. Γιατί είναι πολλές κι ο χρόνος λίγος.

Ν’ αρχίσω απ’ το έργο του Πολονού Ταντέους Σλομποτζιάνεκ «Η τάξη μας» που παίζεται στο Εθνικό -στην Κεντρική Σκηνή. Με δυο λόγια: είναι συγκλονιστικό. Ο αντισημιτισμός στην προπολεμική Πολονία, που κατέληξε το 1941 σ’ ένα πογκρόμ στο οποίο βασικοί θύτες δεν ήταν οι κατακτητές Ναζί αλλά πολονοί καθολικοί, είναι ένα θέμα που μας αφορά. Άμεσα. Κι η παράσταση 

του Τάκη Τζαμαργιά είναι καθηλωτική. Σας τα ’γραφα εδώ, σε tip, ήδη απ’ τις 28 του περασμένου Μαΐου. Σπεύσατε!

Έκανε και φέτος τον απολογισμό του για τα Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος που ’χει την καλλιτεχνική διεύθυνσή τους. Ευχαριστημένος -με θετικό πρόσημο» κλπ-,  κι αυτός κι οι συνεργάτες του, απ’ τα αποτελέσματα -τα καλλιτεχνικά και τα ταμειακά. Μίλησαν μάλιστα και για μικρό πλεόνασμα που θα υπάρχει φέτος. Κι έδωσε και αριθμούς ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος: σύνολο θεατών 203.211, πωλήσεις εισιτηρίων 167.932, συνολικές εισπράξεις 3.602.534,30 ευρω -και για τα δυο Φεστιβάλ. Αύξηση, λέει.

Καθόλου καλά δεν τα πάω με τους αριθμούς. Ενθυμούμενος, ως παλαιός των ημερών, εκείνο το του Γεωργίου Παπανδρέου -αυτού που τον αποκαλούσαν (τη δεκαετία του ’60, βέβαια, όχι παλαιότερα…) «Γέρο της Δημοκρατίας»- «όταν οι αριθμοί ευημερούν, οι άνθρωποι δυστυχούν», εκ πείρας γνωρίζω πως ο καθένας μπορεί να τους μαγειρέψει όπως θέλει -απ’ τον κρατικό προϋπολογισμό μέχρι το λογαριασμό του μπακάλη της γειτονιάς. Κι άντε να κάνεις, εσύ, συγκρίσεις σε ανόμοια. Όταν άλλοι κι άλλης χωρητικότητας ήταν οι χώροι του Φεστιβάλ Αθηνών φέτος, όταν οι φετινές εκδηλώσεις ήταν 34 περισσότερες απ’ τον μέσο όρο των τελευταίων χρόνων…

Αλλά σε κάτι που μου ’κανε εντύπωση θα σταθώ. Σε κάτι που υπογράμμισε στον περσινό απολογισμό του ο καλλιτεχνικός διευθυντής δίνοντας, τότε, τον αριθμό των εισιτηρίων και τις εισπράξεις -και των προηγούμενων τελευταίων Φεστιβάλ, προς σύγκριση- αλλά και την πληρότητα. «Η πληρότητα είναι ο σημαντικότερος δείκτης, καθώς είναι το ποσοστό θέσεων που καλύφθηκαν από τις διαθέσιμες προς πώληση» είπε. Αφού, λοιπόν, τη θεωρεί «τον σημαντικότερο δείκτη», γιατί φέτος παρέλειψε να τη δώσει;

Πάντως θετικότατο θεωρώ ότι παραδέχτηκε αυτό που όλοι επισημάναμε: το πήξιμο του προγράμματος. Και δήλωσε πως για το επόμενο καλοκαίρι θα το αραιώσει. Αμήν, διότι κι εμείς είχαμε πήξει. Όχι μόνον οι δημοσιογράφοι του πολιτιστικού κι οι κριτικοί. Οι φεστιβαλόφιλοι γενικώς.

Το ’χε όνειρο, το ’χε μεράκι, το ’χε σχέδιο ο Στάθης Λιβαθινός: τη σχολή σκηνοθεσίας. Έκανε το πρώτο βήμα, όταν ανέλαβε, επί καλλιτεχνικής διεύθυνσης Νίκου Κούρκουλου, την Πειραματική Σκηνή του Εθνικού, ιδρύοντας, στο πλαίσιό της, το Εργαστήρι Υποκριτικής και Σκηνοθεσίας. Τώρα, ως καλλιτεχνικός διευθυντής του, μετά απ’ τις τρικλοποδιές που του ’χε βάλει το προηγούμενο Διοικητικό Συμβούλιο, υλοποιεί, επιτέλους, τ’ όνειρό του -επίσημα πια: το Τμήμα Σκηνοθεσίας Θεάτρου, η πρώτη επίσημη κρατική

σχολή σκηνοθεσίας στη χώρα μας, ανοίγει πανιά απ’ το έτος 2018/2019, στο πλαίσιο της Δραματικής Σχολής του Εθνικού, η οποία εγκαθίσταται πια στο «Σχολείον της Αθήνας-Ειρήνη Παπά», στην Πειραιώς. 

Το ανάγγειλε ο Στάθης Λιβαθινός, μαζί μ’ ένα πλούσιο ρεπερτόριο για τη φετινή χρονιά κι ένα χορταστικό πλαίσιο διαφόρων άλλων δράσεων, σχεδίων κι έργων υποδομής. Είθε όλα να ευοδωθούν.

Γολγοθάς ο αριθμός των παραστάσεων, σας τα γράφω και σας τα ξαναγράφω, ακόμα πιο Γολγοθάς φέτος, σας τα ’γραφα και στο «Τέταρτο Κουδούνι» την 1 Οκτω(μ)βρίου. Το δελτίο Τύπου για το καινούργιο -Δημήτρης Μυλωνάς και Άννα Ελεφάντη, καλορίζικοι!- «Από Μηχανής», η χαριστική (;) βολή: 24 (είκοσι τέσσερις) παραστάσεις για φέτος συν οκτώ της Θεατρικής Πλατφόρμας που θεσμοθετούν με την καλλιτεχνική διεύθυνση του Αντώνη Κούφαλη = 32 (τριάντα δυο) παραστάσεις!

Ο Θεός να μας λυπηθεί.

Όσο για τους πρώην του «Από Μηχανής», τους «Συν Επί» (Άκις Βλουτής, Νίκος Αναγνωστόπουλος) που ’γιναν, πια, «οι απέναντι», καθώς μετακόμισαν στο «Μεταξουργείο» της Άννας Βαγενά, βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι, μετά την επανάληψη του «Ποιος φοβάται την Βιρτζίνια Γουλφ;» του Άλμπι -ΤΟ αριστούργημα του αμερικάνικου θεάτρου του 20ου αιώνα- θ’ ανεβάσουν τον «Χορό του θανάτου» του Στρίντμπεργκ, το αριστουργηματικό έργο του 19ου αιώνα, απ’ το οποίο, σε ευθεία γραμμή, κατάγεται το «Ποιος φοβάται την Βιρτζίνια Γουλφ;». Και, μάλιστα, με τον ίδιο σκηνοθέτη -τον Γιώργο Κιμούλη- και με το ίδιο πρωταγωνιστικό ζευγάρι -Άκις Βλουτής και Δήμητρα Χατούπη. Θεατρολογική μελέτη!

Γοητεύτηκα -γοητευτήκαμε- απ’ την Ντινάρα Αλίεβα, την υπέροχη αζέρα δραματική σοπράνο που τραγούδησε στο γκαλά «La Diva. 40 χρόνια» το οποίο οργάνωσε το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με το «Athenaeum» για την 40η επέτειο απ’ το θάνατο της Μαρίας Κάλλας. Και ιδού που η φίλη Χαρά Πετρούνια με τροφοδότησε με φωτογραφία του 2007 -δέκα χρόνια πριν- για να μου θυμίσει το δεύτερο βραβείο (εδώ της το απονέμει ο τότε Δήμαρχος Αθηναίων Νικήτας Κακλαμάνης) που η Αλίεβα κέρδισε στο διεθνούς βεληνεκούς Grand Prix «Μαρία Κάλλας» το οποίο οργανώνει το ακούραστο «Athenaeum». Δεύτερο βραβείο πριν από δέκα χρόνια, στην πρώτη γραμμή σήμερα!

«Θυμίζω πως η αγγλικανική εκδοχή του χριστιανισμού (τυπικό καθολικό, δόγμα προτεσταντικό) είναι εφεύρημα του Ερρίκου Η', που, αφού είχε δολοφονήσει πολλές πρώην συζύγους, μην μπορώντας να δολοφονήσει τη σύζυγό του πριγκίπισσα της Γαλλίας διακινδυνεύοντας πόλεμο, την έδιωξε για να παντρευτεί την Άννα Μπολέιν (μητέρα της αργότερα μεγάλης Ελισάβετ που θεωρούνταν από το Βατικανό νόθη - αλλά και την Μπολέιν τη δολοφόνησε) και για να το πετύχει έφυγε από τη σκέπη του Πάπα και του Βατικανού» διάβασα σε κριτική έγκυρου κριτικού θεάτρου.

Αλλά ας βάλουμε την ιστορία στη θέση της. Η γυναίκα για την οποία δημιουργήθηκε το θέμα -η πρώτη απ’ τις έξι συζύγους του Ερρίκου Η΄ της Αγγλίας- δεν ήταν «πριγκίπισσα της Γαλλίας» αλλά η Αικατερίνη της Αραγόνας, χήρα του πρωτότοκου αδελφού του, του Αρθούρου, που πέθανε πριν απ’ τον πατέρα τους Ερρίκο Ζ΄, μ’ αποτέλεσμα να χριστεί διάδοχος ο Ερρίκος, ο οποίος την παντρεύτηκε για πολιτικούς λόγους. Και για να τη χωρίσει και να παντρευτεί τη νεαρή Άνα Μπόλεϊν -όχι Μπολέιν- την οποία ερωτεύτηκε, πραξικοπηματικά αποφάσισε, επειδή ο Πάπας δε δεχόταν την ακύρωση του γάμου του,  την απόσχιση της αγγλικής Εκκλησίας απ’ την Καθολική, μ’ αρχηγό της τον ίδιο το βασιλιά. Όντως, τρία χρόνια μετά, δίκασε κι εκτέλεσε την Μπόλεϊν αλλά και μια ακόμη -όχι «πολλές»- απ’ τις επόμενες -κι όχι «προηγούμενες», γιατί προηγούμενες της Αικατερίνης δεν υπήρχαν- συζύγους του, την, πέμπτη στη σειρά, Αικατερίνη Χάουαρντ. 

«Νέα πρωτοβουλία είναι διατεθειμένος να αναλάβει ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης, με στόχο να συνδράμει τη θετική έκβαση της υπόθεσης ‘Αττικόν-Απόλλων’», διαβάζω.

Με τρομάζει αυτό.

Όλος ο κόσμος, μια σκηνή…