(Αυστριακή) «Πλατεία Ηρώων»: επειγόντως ανάκληση…

Το Τέταρτο Κουδούνι / 18 Οκτω(μ)βρίου 2017 

Αποτελέσματα προεδρικών εκλογών, αποτελέσματα βουλευτικών… Με τίποτα δεν κρατιούνται οι Αυστριακοί -θελ’ η πουτάνα να κρυφτεί κι η χαρά δεν την αφήνει. Εκδηλώθηκαν κι οι γείτονες, οι Γερμανοί… Μωρέ, μήπως το Άνσλους Νο 2 έχει μπει στην κατσαρόλα και σιγοψήνεται; Μωρέ, μήπως στις 15 του ερχόμενου Μαρτίου -του 2018-, που ’ναι κι η στρογγυλή η επέτειος των 80 χρόνων του πρώτου, είναι μια ευκαιρία να κάνει «πρεμιέρα» το sequel; Ή έστω ένα rebout; Μωρέ, μήπως κάτι περισσότερο ήξερε ο Τόμας Μπέρνχαρντ κι άδικα χολερικό τον ανεβάζω, χολερικό τον κατεβάζω; Μωρέ, μήπως η διά 

θαυματουργών χειρών Δημήτρη Καραντζά «Πλατεία Ηρώων» του πρέπει να ανακληθεί στη σκηνή του «Οδού Κυκλάδων/Λευτέρης Βογιατζής»; Κοχλάζει το θέμα... (Φωτογραφία 2: Γκέλυ Καλαμπάκα). 

Τους «Ελεύθερους πολιορκημένους» του Διονυσίου Σολωμού θα παρουσιάσει από 16 Νοεμβρίου στο «Main» -την Κεντρική Σκηνή- του «Bios», με τη μορφή μονολόγου, η θεατρική ομάδα «Ασίπκα», σε δραματουργική επεξεργασία της Ειρήνης Δράκου που θα τον ερμηνεύσει και του Δημήτρη Μπίτου

που υπογράφει τη σκηνοθεσία -οι δυο τους έχουν ιδρύσει την «Ασίπκα» το 2007 και στα δέκα αυτά χρόνια έχουν στο ενεργητικό τους πάνω από 13 παραστάσεις και περφόρμανς τις οποίες έχουν παρουσιάσει σε χώρους τόσο θεατρικούς όσο και μη συμβατικούς (εγκαταλειμμένα κτίρια, δημόσιους χώρους, μνημεία…) καθώς και τέσσερις κινηματογραφικές παραγωγές (τρεις ταινίες μικρού μήκους και μια μεγάλου, που συμμετείχε, μάλιστα, πρόσφατα, σε διεθνή φεστιβάλ). 
Στην παράσταση, που φιλοδοξεί «να μας ταξιδέψει στον επίκαιρο όσο ποτέ λόγο του εθνικού μας ποιητή και στο άχρονο και σπαραχτικό βάθος της ποίησης του», τα σκηνικά και τα κοστούμια θα ’ναι της Νόρας Δεληδήμου, η διαγραφική ηχητική εγκατάσταση του Λάμπρου Κουκούλη κι οι φωτισμοί του Νύσσου Βασιλόπουλου. 

Ο ηρωικός αγώνας των Μεσολογγιτών κατά τη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου (1825-1826) ήταν που ενέπνευσε τον Διονύσιο Σολωμό να γράψει ένα απ’ τα κορυφαία ποιήματα στην ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας: έναν ύμνο στην ανθρώπινη ελευθερία, σε μια σειρά από συγκλονιστικές εικόνες, εντός και εκτός των τειχών του Μεσολογγίου, που εξιστορούν τον άνισο αγώνα του ανθρώπου ο οποίος δεν μπορεί να πάψει να διεκδικεί και να ονειρεύεται.
Απ’ τα σημαντικότερα ποιητικά έργα του Σολωμού, οι «Ελεύθεροι πολιορκημένοι» ήταν ένα έργο ζωής, που το δούλευε πάνω από είκοσι χρόνια, χωρίς ποτέ να το ολοκληρώσει. Σώζονται τρία διαφορετικά σχεδιάσματά του ενώ το ποίημα εμφανίζεται με τέσσερις διαφορετικούς τίτλους -«Το Μεσολόγγι», «Οι αδερφοποιτοί», «Το χρέος» και «Ελεύθεροι πολιορκημένοι» με τον οποίο και καθιερώθηκε, Στα τρία απ’ τα σχεδιάσματα προτάχθηκαν οι «Στοχασμοί» του ποιητή, γραμμένοι στα ιταλικά.

«Η πληρότητα είναι ο σημαντικότερος δείκτης, καθώς είναι το ποσοστό θέσεων που καλύφθηκαν από τις διαθέσιμες προς πώληση»: όντως το ’πε, στην περσινή απολογιστική συνέντευξή του για τα Φεστιβάλ Αθηνών κι Επιδαύρου, ο καλλιτεχνικός διευθυντής τους Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος. Και δημοσιοποίησε το ποσοστό πληρότητας. Στην απορία μου, που εξέφρασα στο προηγούμενο «Τέταρτο Κουδούνι», στις 10 Οκτωβρίου, γιατί, τότε, δεν το δημοσιοποίησε και φέτος το ποσοστό πληρότητας, με πληροφορεί ότι μελέτησε το θέμα κι είδε πως με τη μέση πληρότητα, όπου συμψηφίζονται τα εισιτήρια της Επιδαύρου των 10.000 θέσεων με τα εισιτήρια αιθουσών χωρητικότητας 50 θέσεων, δίνεται τελικά λανθασμένη εικόνα. Η οποία, αν πρόσθετε τους, πιθανόν, χιλιάδες, που είδαν τις 32 δωρεάν αποκεντρωμένες εκδηλώσεις του Φεστιβάλ ή την υπαίθρια έκθεση του Γουίλιαμ Κέντριτζ, θα ’ταν εντελώς πλασματική. Δίκιο, προφανώς, έχει.
Στην ερώτησή μου γιατί δε δημοσιοποιούνται τα εισιτήρια κι οι πληρότητες ανά εκδήλωση, όπως γινόταν στο παλιό Φεστιβάλ, μου ’πε πως θα ’ταν εντελώς άδικο να συγκρίνονται παραστάσεις ή συναυλίες μεγάλης απήχησης με τη δουλειά πειραματικών σχημάτων μέσα απ’ τα οποία ακριβώς προσπαθεί να ενισχύσει το σύγχρονο προφίλ των δυο Φεστιβάλ. Και πάλι δε θα μπορούσα να διαφωνήσω -θυμάμαι πως παρόμοιο ήταν το επιχείρημα και του προκατόχου του, του Γιώργου Λούκου, ο οποίος, επίσης, δεν έδινε τα εισιτήρια της κάθε εκδήλωσης χωριστά (Φωτογραφία: Εύη Φυλακτού). 

Καλά, εξαρχής τ’ ονόμασαν ΚΠΙΣΝ. Ήτοι Κέντρο Πολιτισμού / Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Σωστά, αφού το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» είναι που μας το πλήρωσε, μας το ’χτισε και μας το χάρισε. Άντε, «Σταύρος Νιάρχος» να ονομάσουν -όπως κι έπραξαν- και το πέριξ -υπέροχο ομολογώ- πάρκο. Αλλά και την Κεντρική Σκηνή της Λυρικής, στην οποία πρόσφεραν το κτίσμα, Αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος» να τη βαφτίσουν; Πάλι; Καλά, ντε, το εμπεδώσαμε. Χάθηκε να της δώσουν ένα όνομα που να σχετίζεται με την ελληνική λυρική 

τέχνη; Τι πιο κορυφαίο απ’ τ’ όνομα «Μαρία Κάλλας», ας πούμε; «Σταύρος Νιάρχος»;...
Εντάξει έδωσαν, μετά θάνατον, τ’ όνομα του Χρήστου Λαμπράκη στην, έως τότε, Αίθουσα «Φίλων της Μουσικής» του Μεγάρου Μουσικής. Αλλά δικαίως. Γιατί ήταν εκ των εμπνευστών του, γιατί, επί χρόνια, εκείνος το κίνησε. Αλλά ούτε στο συνολικό Μέγαρο το ’δωσαν ενώ στις άλλες αίθουσές του τα ονόματα της Αλεξάνδρας Τριάντη, του Δημήτρη Μητρόπουλου, του Νίκου Σκαλκώτα έχουν δώσει. Ονόματα που σχετίζονται με τη μουσική.

O «Τζον Γκάμπριελ Μπόρκμαν», έργο ωριμότητας (1896) -το προτελευταίο του- του Χένρικ Ίψεν επανέρχεται στην ελληνική σκηνή: το ανεβάζει ο Κωστής Καπελώνης για το θίασο «Συν-Θήκη», τέλος Ιανουαρίου, στο θέατρο «Studio Μαυρομιχάλη» όπου θα παίζεται τα Δευτερότριτα. 

Ο «Μπόρκμαν» -το ένατο έργο το οποίο θα παρουσιάσει η «Συν-Θήκη» απ’ το 2005 που ιδρύθηκε- ανεβαίνει σε μετάφραση απ’ τα 

νορβηγικά Ερατώς Τριανταφυλλίδη, με σκηνικά και κοστούμια Ανδρέα Σαραντόπουλου και βοηθό σκηνοθέτη την Κλεοπάτρα Ροντήρη. Τον επώνυμο ρόλο έχει επωμιστεί ο Γιώργος Κροντήρης και τους υπόλοιπους οι Δέσποινα Πόγκα (Ελα Ρέντχαϊμ), Μαρία Μακρή (Γκούνχιλντ Μπόρκμαν), Χρήστος Συριώτης (Βίλχελμ Φόλνταλ), Πέτρος Πέτρου (Έρχαρτ Μπόρκμαν), Φίλια Δενδρινού (Φάνι Βίλτον), Βέρα 
Χατζηϊακώβου (Μαλένα), Αγγελική Δέλλα (Φρίντα Φόλνταλ) -η οποία, επαγγελματίας μουσικός άλλωστε, επιμελείται και τη μουσική της παράστασης.  
Στο έργο, ο τραπεζίτης Μπόρκμαν, ένας τύπος υπεράνθρωπου, που συνέλαβε στα νιάτα του τη μεγαλόπνοη ιδέα να υποτάξει στην εξουσία του τις κρυμμένες δυνάμεις της γης -μεταλλεία, νερά, θάλασσες…- για να εξασφαλίσει την ευημερία στους συνανθρώπους του, ήρωας τραγικός, προμηθεϊκός καθώς μάχεται με δυνάμεις ανώτερές του, προσπαθώντας να πραγματώσει το όραμά του ξεπερνάει το μέτρο και φτάνει στην Ύβρι για να συντριβεί, τελικά. Αφού φυλακίστηκε 
για κατάχρηση, που σκοπός της ήταν να εξασφαλίσει τα οικονομικά μέσα για να πραγματοποιήσει τα μεγαλεπήβολα σχέδιά του, αποφυλακίζεται κι επιστρέφει στο σπίτι του αποφασισμένος να μείνει κλεισμένος εκεί μέχρι το θάνατό του. Η γυναίκα του, η Γκούνχιλντ, η δίδυμη αδελφή της, η Ελα, παλιός του έρωτας, ο γιος του, ο Ερχαρτ ζωντανεύουν όλο το παρελθόν και μέσα σε μια νύχτα λύνεται ο γόρδιος δεσμός μιας ολόκληρης ζωής.
Ας σημειωθεί πώς είναι το τρίτο έργο του Ίψεν, μετά «To σπίτι της κούκλας» και το «Ρόσμερσχολμ», που παρουσιάζει ο θίασος, όλα σε σκηνοθεσία Κωστή Καπελώνη, βασικού σκηνοθέτη της ομάδας.
Τον «Μπόρκμαν» ανέβασε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, τη σεζόν 1927/1928, ο Φώτος Πολίτης, με τους μαθητές της Επαγγελματικής Σχολής Θεάτρου στην οποία δίδασκε. Μπόρκμαν ήταν ο Πάρις Χατζηπέτρος, Έλα η Κατίνα Γρατιάνου -ψευδώνυμο, τότε ακόμη, της Κατερίνας (Ανδρεάδη), όπως πληροφορούμαι απ’ τη μνημειώδη μελέτη «Ο Ίψεν στην ελληνική Σκηνή» του Γιάννη Μόσχου- και Γκούνχιλντ η Νίνα Κωνσταντίνου. Η τελευταία φορά που το έργο του κορυφαίου νορβηγού συγγραφέα παρουσιάστηκε εν Ελλάδι ήταν τη σεζόν 2013/2014, όταν το ανέβασε, στο θέατρο «Χορν», ο Σταμάτης Φασουλής, με τον Γιώργο Κιμούλη στον πρωταγωνιστικό ρόλο, την Πέμη Ζούνη ως Ελα και την Σμαράγδα Σμυρναίου ως Γκούνχιλντ (Φωτογραφία: Στέφανος Καστρινάκης).

Ήταν μια δίκαιη κίνηση. Ήταν μια κίνηση επιβεβλημένη. Να δοθεί στην Κεντρική Σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά τ’ όνομα του Δημήτρη Ροντήρη. Του σπουδαίου σκηνοθέτη και Δάσκαλου που με το «Πειραϊκό Θέατρό» του -Πειραιώτης ήταν, εξάλλου- μετέφερε και διέδωσε, μέσα απ’ τ’ όνομα του Πειραιά -το Δημοτικό Θέατρο του οποίου ήταν όχι για πολύ, δεν τον άφησαν για μεγάλο διάστημα…, η έδρα του-, τα νάματα της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Μπράβο σ’ αυτόν που το σκέφτηκε! 
Χρόνια περίμενα αυτή την κίνηση να την κάνει το Εθνικό Θέατρο που με την παρουσία του σ’ αυτό, ως καλλιτεχνικός διευθυντής και σκηνοθέτης, ο Δημήτρης Ροντήρης το σημάδεψε σημαδεύοντας και τη θεατρική μας ιστορία. Αλλά εις μάτην. Κι εκφράζω, γενικότερα, γι άλλη μια φορά, την απορία: μόνο του Νίκου Κούρκουλου τ’ όνομα θεωρήθηκε κατάλληλο να δοθεί σ’ αίθουσα του Εθνικού -την Νέα Σκηνή του- μετά τις προϋπάρχουσες «Μαρίκα Κοτοπούλη» και «Κατίνα Παξινού» στο «Rex»; Φώτος Πολίτης, Δημήτρης Ροντήρης, Αλέξης Μινωτής, Αιμίλιος Βεάκης, Ελένη Παπαδάκη, Αιμίλιος Χουρμούζιος… -πρόχειρα σταχυολογώ- δεν άξιζαν ανάλογη τιμή; Να μην είχε πολλές αίθουσες και φουαγιέ το Εθνικό να πω…

Συνεχίζω να σας θυμίζω και να σας προτρέπω να δείτε παραστάσεις που φέτος επαναλαμβάνονται και που πιστεύω πως αξίζει να τις δείτε:

«Σουήνυ Τοντ, ο δαιμόνιος κουρέας της οδού Φλητ» (όπως δίνει τον τίτλο το Μέγαρο) ή «Σουίνι Τοντ, ο δαιμόνιος κουρέας της οδού Φλιτ» (όπως θα τον έδινα εγώ). Το είδατε στο Ηρώδειο; Όχι; Να το δείτε στο Μέγαρο Μουσικής -τρεις παραστάσεις, 27, 29 Οκτωβρίου και 2 Νοεμβρίου)-, όπου το μιούζικαλ (μιούζικαλ απλώς;…) του Στίβεν Σόντχάιμ επαναλαμβάνουν «Οι Μουσικοί της Καμεράτας» -ή όπως, τέλος πάντων, αλλιώς λέγεται αυτό το ταλαιπωρημένο, εκκρεμές εξαίρετο μουσικό σύνολο. Ορχήστρα, μουσική διεύθυνση του Γιώργου Πέτρου -στο Μέγαρο θα διευθύνει ο Στάθης Σούλης-, σκηνοθεσία του Γιώργου Πέτρου, επίσης, σκηνικά του Πάρι Μέξη, η δουλειά των λοιπών συντελεστών κι η εξαίρετη διανομή δένουν -σας τα ’γραφα στο totetartokoudouni.blogspot.com στις 11 Σεπτεμβρίου- σ’ ένα αποτέλεσμα που πιστεύω πως δεν πρέπει να το χάσετε.

Στο «Τέταρτο Κουδούνι», στις 28 Ιανουαρίου 2016, είχα γράψει για την παράσταση αυτή: «Είμαι σίγουρος ότι θα επανέρχεται και θα επανέρχεται για πολλά χρόνια στη σκηνή. Ειν’ η μοίρα της». Επιβεβαιώνομαι. Η «Κατερίνα», αυτή η ευτυχής συγκυρία κειμένου -το συγκλονιστικό πεζό του Αύγουστου Κορτώ-, διασκευής για τη σκηνή σε μονόλογο και σκηνοθεσίας -του Γιώργου Νανούρη-, ζωντανής μουσικής -του Λόλεκ- και, πάνω απ’ όλα, ερμηνείας -η συγκλονιστική της Λένας Παπαληγούρα- έχει ήδη εισέλθει στην τέταρτη χρονιά παρουσίασής της. Στο «Νέο Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου», και πάλι φέτος. Δε χρειάζεται να προσθέσω τίποτα. Ο απόηχος σας έχει σίγουρα φτάσει (Φωτογραφία: Ιωάννα Χατζηανδρέου).

«Το ψέμα» του Φλοριάν Ζελέρ, που παίζεται στο «Μικρό Παλλάς», είναι το flipside -που λέγαμε, κάποτε, για το τραγούδι της δεύτερης πλευράς στα 45άρια βινίλια- του «Μου λες αλήθεια;» του ίδιου γάλου συγγραφέα, που πήγε τρεις χειμώνες στο «Κάππα» απ’ τον Σπύρο Παπαδόπουλο, σε σκηνοθεσία του -εξαίρετη παράσταση. Το ίδιο θέμα -η συζυγική απιστία- σε παραλλαγή: το ίδιο «γαλική» -με την…καλή έννοια-, το ίδιο έξυπνη, μ’ ανάλογο -πολύ καλού επιπέδου- χιούμορ και με μια ανεπαίσθητη πίκρα να υποβόσκει. Μια γραφή νεο-μπουλβάρ θεατρικότατη, ανάλαφρη, πανέξυπνη, καθόλου εύκολη και φτηνή -ένα θέατρο λαϊκό αλλά με κάτι περισσότερο. Θέατρο καλό.
Η παράσταση του Θοδωρή Αθερίδη τη σέβεται αυτή τη γραμμή και τα δυο ζευγάρια του έργου βρίσκουν καλούς ενσαρκωτές στον ίδιο, την Σμαράγδα Καρύδη, την Μυρτώ Αλικάκη και τον Κωνσταντίνο Κάππα. Μια βραδιά για την οποία, μετά, δε θα ντρέπεστε.

Με χαρά διαπιστώνω πως ταξιτζήδες κι Εκκλησία συνεχίζουν ν’ αποτελούν, διαχρονικά, τα δυο βασικά, ριζιμιά target groups στα οποία ακουμπούν οι ελληνικές κυβερνήσεις όλης της γκάμας. Είναι κάποιες αξίες που παραμένουν αναλλοίωτες στο χρόνο. Εικόνα σου είμαι, κοινωνία, και σου μοιάζω…
Όλος ο κόσμος, μια σκηνή… 

Υπέροχο! Σαγηνευτικό! Το φετινό βιβλίο της «Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών» του Ιδρύματος Ωνάση με το πρόγραμμα της σεζόν 2017/2018. Βουτηγμένο στα χαρούμενα χρώματα, με τολμηρά παιχνίδια στην επιλογή των στοιχείων και στους συνδυασμούς τους, ζωντανό, τραγανό, σπαρταριστό, καλοσχεδιασμένο, ελκυστικό, με αυτοκόλλητους «οδηγούς»… -σου ανοίγει την καρδιά, σου φτιάχνει το κέφι, να μην το χορταίνεις, συλλεκτικό! Το καλύτερο ever, που λέμε πια, στην οκτάχρονη λειτουργία της Στέγης, Κι, επιπλέον, μοιράζεται δωρεάν. Δεν είναι μόνο τι καλό θα βρείτε μέσα να διαλέξετε απ’ τα -πάρα πολλά- καλά που μας ετοιμάζει η «Στέγη». Είναι και το «περιτύλιγμα» που σε προδιαθέτει θετικά. Το ξεφυλλίζεις και θες να πας σ’ όλα.
Στους beetroot.gr, οι οφειλόμενοι έπαινοι για το σχεδιασμό, στην Χριστίνα Κοσμόγλου για την επιμέλεια της έκδοσης, στην Αντιγόνη Νικολαΐδη για το συντονισμό της έκδοσης, στον Βασίλη Δουβίτσα για την επιμέλεια των κειμένων.

Τι περιμένω; Ε, έχω κι εγώ τις εμμονές μου. Από τρεις ηθοποιούς μας -για τους άντρες μιλάω, αυτούς που βρίσκονται στην ακμή και στην ωριμότητά τους- είναι που περιμένω, μετά κι απ’ το καλοκαίρι που πέρασε και τους ρόλους που ’παιξαν,  να 
κάνουν τους Μεγάλους Ρόλους στην αρχαία τραγωδία -ήδη έχουν κάνει κάποιους: απ’ τον Δημήτρη Λιγνάδη, απ’ τον Αιμίλιο Χειλάκη, απ’ τον Χρήστο Λούλη. Αλλά με Σκηνοθέτες. Και να 
πάψουμε να μισμιρίζουμε: «Πού ’ναι ο Μινωτής και πού ’ναι ο Κατράκης;». Εδώ είναι. Απλώς ειν’ «αλλιώς». Γιατί κι οι καιροί είναι «αλλιώς» -διαφορετικοί (Φωτογραφίες: 1.Πάτροκλος Σκαφίδας, 2.Νικόλας Κομίνης, 3.Βάσια Αναγνωστοπούλου).