September 19, 2016

Οι άλλοι τη λένε Μακεδονία… / 37ο Φεστιβάλ «Αδελφοί Μανάκη» της Μπίτολα. 1


Τα 37 του χρόνια έκλεισε το Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Διευθυντών Φωτογραφίας «Αδελφοί Μανάκη» της Μπίτολα -το παλιό Μοναστήρι-, στη γείτονα χώρα που ακόμα ονομάζουμε πουΓουΔουΜου ενώ οι πάντες αποκαλούν με τ’ όνομά της, Μακεδονία…-το 1979 έκανε τα πρώτα του βήματα, το 1991, μετά την ανεξαρτητοποίηση της χώρας, διεθνοποιήθηκε. Το πρώτο φεστιβάλ στον κόσμο, που έχει αφιερωθεί αποκλειστικά στους κινηματογραφιστές.
Με μότο φέτος το «Feel the Light/Movie On!», με καινούργιο διευθυντή τον -χαλαρό, άνετο, εμφατικό- Μπλάγκοϊα Κούνοφσκι-Ντορέ- και καλλιτεχνική διευθύντρια την Γκένα Τεοντοσίεβσκα -συμπαθέστατη, πανέξυπνη, καλλιεργημένη, αεικίνητη-
οι οποίοι είναι και αυτοί που επιλέγουν τις ταινίες, το Φεστιβάλ που φέρει το όνομα των αδελφών Μανάκη -Γιαννάκη και Μίλτον-, των φωτογράφων οι οποίοι εξελίχθηκαν, στις αρχές του 20ου αιώνα, στους πρώτους κινηματογραφιστές των Βαλκανίων με μια κάμερα «Urban Bioskope» με σειριακό αριθμό 300 στα χέρια τους -εξ ου και τα τρία βραβεία του, για τα οποία διαγωνίζονται μόνον οι κινηματογραφιστές των προβαλλόμενων στο επίσημο πρόγραμμα ταινιών, όπως και τα τιμητικά, φέρουν το όνομα «Camera 300»-,
κύλησε απρόσκοπτα από τις 10 μέχρι τις 17 Σεπτεμβρίου στην ήμερη, με τη γοητευτική, παλιακή ατμόσφαιρα ωραιότερη πόλη της Μακεδονίας (πουΓουΔουΜου αν προτιμάτε...).
Το Φεστιβάλ «Αδελφοί Μανάκη», το οποίο διεξάγεται σε μία χώρα που η Ελλάδα καθόλου δεν την τιμά…, τίμησε, αντιθέτως, φέτος την Ελλάδα -η οποία, άλλωστε, πάντα είναι παρούσα στο Φεστιβάλ- και με το παραπάνω.
Η φετινή Χρυσή «Κάμερα 300 για Εξαιρετική Συνεισφορά στην Παγκόσμια Τέχνη του Κινηματογράφου» πήγε στον σπουδαίο δικό μας, διεθνή κινηματογραφιστή -και σκηνοθέτη πια- Φαίδωνα Παπαμιχαήλ. Που, με τη συγκλονιστική δουλειά του στο ασπρόμαυρο «Νεμπράσκα» του Αλεξάντερ Πέιν, έχει αγγίξει τα «Όσκαρ« και ο οποίος -μειλίχιος, ευγενέστατος, προσγειωμένος, προσηνής, με χιούμορ- ήταν και ο πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής. Μεγάλη τιμή! «Μπορείτε, από το όνομά μου, να πείτε ότι είμαι από τα Βαλκάνια και αυτό σημαίνει ότι μοιραζόμαστε μία κοινή Ιστορία» είπε με νόημα, συγκινημένος, στην απονομή.
Ήταν η κορυφαία αλλά όχι και η μόνη ελληνική παρουσία στην Μπίτολα. Ο δικός μας διευθυντής φωτογραφίας Χρήστος Καραμάνης -ο οποίος τον Μάρτιο τιμήθηκε απ’ την Ένωση Ελλήνων Κινηματογραφιστών (GSC) για τη φωτογραφία του στην ταινία «Τετάρτη 04:45» του Αλέξη Αλεξίου- διαγωνιζόταν για την «Κάμερα 300», υπογράφοντας τη φωτογραφία στην ταινία «Soy Nero» («Είμαι ο Νέρο») του Ράφι Πιτς, συμπαραγωγή Γερμανίας, Γαλίας και Μεξικού, της οποίας ο παραγωγός είναι επίσης Έλληνας, ο Θανάσης Καραθάνος.
Στο Τμήμα Ντοκιμαντέρ προβλήθηκε, επίσης, η ταινία του Απόστολου Καρακάση «Επόμενος σταθμός: Ουτοπία» ενώ στη διανομή της ταινίας «History’s Future» («Το μέλλον της ιστορίας») της Φιόνα Ταν, παραγωγή Ολανδίας, Γερμανίας και Ιρλανδίας, εντόπισα τον δικό μας Χρήστο Πασσαλή.
Αφήστε που μόλις φτάσαμε δύο από τα προθυμότατα και ευγενέστατα παιδιά του Φεστιβάλ, ο Ντανίλο -ο Ντάντι, από μακεδόνα πατέρα και ελληνίδα μητέρα, ο οποίος σπουδάζει στην Θεσσαλονίκη- και μία κοπελίτσα, εθελόντρια, που μελετάει τη γλώσσα μας, μας υποδέχτηκαν με άψογα ελληνικά, αφήστε που στα ελληνικά βρεθήκαμε να μιλάμε, στα ταμεία του Φεστιβάλ, και με μία κυρία που εργαζόταν εκεί και η οποία, επίσης, τα έχει σπουδάσει.
Άριστα, διπλωματικότατα έπραξε, λοιπόν, ο πρόξενος της Ελλάδας στην Μπίτολα Νίκος Καραλέκας -τέτοιες κινήσεις μπορούν, ίσως, να μαλακώσουν την οξύτητα…- και παρέθεσε αφενός γεύμα στους βασικούς συντελεστές και καλεσμένους του Φεστιβάλ, με παρόντες όλους τους Έλληνες, λίγο έξω από την πόλη, στο εστιατόριο «Aražok», με… έλληνα (!) ιδιοκτήτη, εξαίσια ελληνική κουζίνα και μία εξίσου έξοχη ντόπια τραγουδίστρια που, διακριτικά, συνοδευόμενη από έναν καλό μουσικό στα πλήκτρα, τραγουδούσε τραγούδια της πατρίδας της -ανάμεσά τους και το εμβληματικό της πόλης, διάσημο «Bitola Μoj Roden Kraj» («Μπίτολα, γενέτειρά μου»)- αλλά και πολλά παλιότερα ελληνικά -τεράστια επιτυχία η «Μαρία με τα κίτρινα» του Βασίλη Δημητρίου, απ’ την εποχή της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας!- αφετέρου, τρεις μέρες μετά, παρέθεσε και κοκτέιλ στην αυλή του προξενείου.
Να επανέλθω σ’ αυτούς που τιμήθηκαν από το «Αδελφοί Μανάκη». Χρυσή «Κάμερα 300 για Επιτεύγματα Ζωής» απονεμήθηκε στον -απόντα λόγω σοβαρότατης ασθένειας- σπουδαίο Ολανδό (βασικό συνεργάτη του Βιμ Βέντερς αλλά και του Τζιμ Τζάρμους, του Λαρς φον Τρίερ, του Στιβ ΜακΚουίν…) Ρόμπι Μίλερ
και στον Αυστραλό των μεγάλων χολιγουντιανών παραγωγών Τζον Σέιλ (Όσκαρ 1999 για τον «Άγγλο ασθενή») -επίσης άμεσος και συμπαθέστατος- και το Βραβείο «Μεγάλο Αστέρι του Μακεδονικού Κινηματογράφου» -το μόνο του Φεστιβάλ, που προορίζεται για διακεκριμένο άνθρωπο του κινηματογράφου εκτός των κινηματογραφιστών- στον άγγλο παραγωγό Σάιμον Πέρι, παραγωγό της μεγαλύτερης επιτυχίας του μακεδονικού κινηματογράφου «Πριν από τη βροχή» του Μίλτσο Μάντσεφσκι -«Χρυσό Λιοντάρι» στο Φεστιβάλ Βενετίας το 1994, υποψήφια για «Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας» το 1995.
Βρέθηκα για τρίτη φορά στην Μπίτολα, μετά από ευγενική πρόσκληση, και παρακολούθησα το 37ο Φεστιβάλ «Αδελφοί Μανάκη» για τέσσερις μέρες. Διαπιστώνοντας ότι ο διευθυντής του και η καλλιτεχνική διευθύντριά του ξέρουν να κάνουν καλές επιλογές, να οργανώνουν καλά το Φεστιβάλ, να του δίνουν ευρύτατη δημοσιότητα και να το πλαισιώνουν έξυπνα με παράλληλες εκδηλώσεις προσελκύοντας και παιδάκια των σχολείων τα πρωινά.
Αλλά και ότι το Φεστιβάλ, δυστυχώς, δεν έχει το αντίκρισμα που θα έπρεπε στον κόσμο της Μπίτολα, ο οποίος, παρά τις προσπάθειες που γίνονται και παρά τα κίνητρα που δίνονται, προτιμάει, έστω κι αν υπάρχουν οι εξαιρέσεις, να παρατάσσεται, να κουβεντιάζει και να χαλαρώνει στα καφέ του Σιρόκ σοκάκ, του εμβληματικού πεζόδρομου της πόλης, παρά να κλείνεται στις δύο Αίθουσες του Πoλιτιστικού Κέντρου, τη Μεγάλη και τη Μικρή, όπου φιλοξενούνται οι προβολές.
Η εναρκτήρια βραδιά, πάντως, είχε επιτυχία: κατάμεστη η Μεγάλη Αίθουσα, τουαλέτες -όχι πάντα λεπτού γούστου…-, κάμερες, μικρόφωνα, παρόντες ο πρόεδρος της Δημοκρατίας της Μακεδονίας Γκιόργκε Ίβανοφ με τη σύζυγό του, η υπουργός Πολιτισμού Ελιζαμπέτα Κάντσεσκα-Μίλεφσκα, άνθρωποι του σινεμά και μία πολύ επιτυχημένη, σφιχτή, σφριγηλή, καλόγουστη τελετή έναρξης, με
προβολή αποσπασμάτων από τις ταινίες τεκμηρίωσης των Μανάκηδων, που έχουν διασωθεί, υπό τους επιβλητικούς ήχους ενός συνόλου τυμπάνων, με πολύ κόκκινο και με μία χορευτική ομάδα με επικεφαλής έναν ολόγυμνο -ενώπιον του προέδρου! Κανείς, πάντως δεν έδειξε να σοκάρεται…- χορευτή σε μία δυναμική χορογραφία. Τελετή που είχε σκηνοθετήσει ο ντόπιος αλλά με δράση σε όλα τα Βαλκάνια Μάρτιν Κότσοφσκι. Και την οποία ακολούθησε, χωρίς φλυαρίες, η απονομή στον Ρόμπι Μίλερ -που τον εκπροσώπησε η συμπατριώτισσά του, κινηματογραφίστρια και σκηνοθέτρια, μέλος επίσης της κριτικής Επιτροπής, Κλερ Πίμαν της οποίας υπήρξε μέντορας και η οποία ετοιμάζει ένα ντοκιμαντέρ γι’ αυτόν αλλά και επιμελήθηκε μία μεγάλη έκθεση για τον Μίλερ που διοργανώθηκε το καλοκαίρι στο Κινηματογραφικό Μουσείο «Eye» του Άμστερνταμ- και στον Τζον Σέιλ -από τον Πρόεδρο- των τιμητικών «Καμερών» τους.
Μία -δεύτερη- επίσκεψη στα ερείπια της γειτονικής αρχαίας Ηράκλειας Λυγκιστίδος -που μου θυμίζει Φιλίππους- ήταν η γοητευτική παρένθεση στο Φεστιβάλ. Κτισμένη από τον Φίλιππο Β΄ της Μακεδονίας στα μέσα του 4ου π.Χ. αιώνα, συνέχισε την πορεία της στην ελληνιστική περίοδο, άντεξε και μάλιστα, λόγω της γειτνίασης με την Εγνατία Οδό, άκμασε επί Ρωμαίων, 

οπότε και απέκτησε το -αναστηλωμένο σήμερα- αμφιθέατρό της, 2000 περίπου θέσεων -ΚΘΒΕ που γειτονεύεις, μήπως είναι μία ιδέα να παίξεις εκεί;-, και στους πρώτους αιώνες του Βυζαντίου, οπότε έγινε και έδρα επισκόπου, δηώθηκε δύο φορές προς το τέλος του 5ου μ.Χ. αιώνα από τους Οστρογότθους του Θεοδώριχου αλλά ανοικοδομήθηκε και επέζησε μέχρι τον πρώιμο 6ο αιώνα οπότε, με τις αλλεπάλληλες σλαβικές επιδρομές, εγκαταλείφθηκε.
Αφημένος ο αρχαιολογικός χώρος, αν και οι ανασκαφές φαίνεται να συνεχίζονται, κλειστό το μουσείο αλλά τα πολλά υπέροχα ψηφιδωτά και το θέατρο με τη θέα στον κάμπο μάς αποζημίωσαν.
Υπήρχαν όμως και οι ταινίες -οι ταινίες είναι το Φεστιβάλ! Για τις οποίες θα επανέλθω στο προσεχές.


Υ.Γ. Ο -γλυκύτατος- Φινλανδός Γιάνι-Πέτερ (Τζέι-Πι για συντομία) Πάσι αναδείχθηκε ο νικητής που παρέλαβε -είχα πια φύγει όταν απονεμήθηκαν τα βραβεία του Διαγωνιστικού- την Χρυσή «Κάμερα 300» για τη φωτογραφία του στην ταινία του Γιούχο Κουόσμανεν «Η ευτυχέστερη μέρα στη ζωή του Όλι Μάκι» η οποία τον Μάιο απέσπασε και το Βραβείο στο Τμήμα «Ένα Κάποιο Βλέμμα» στο Φεστιβάλ των Κανών και που δεν μπόρεσα να δω αλλά άκουσα τα καλύτερα γι αυτήν.
Με την Αργυρή «Κάμερα 300» τιμήθηκε ο Βέλγος Ρούμπεν Ίμπενς για την ταινία «Belgika» του Φέλιξ φαν Χρόνινγκεν και με την ορειχάλκινη ο Δανός Ματίας Τρόελστροπ για την ταινία «Μπανγκ γκανγκ (Μία μοντέρνα ιστορία αγάπης)» της Εβά Ουσόν ενώ την «Μικρή Κάμερα 300», για ταινία μικρού μήκους του Διαγωνιστικού Προγράμματος, πήρε ο Ιταλός Λούκα Κοασίν για την ταινία «Το πάρκο» της Ράντα Μαρουφί.

Πολιτιστικό Κέντρο της Μπίτολα / 37ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Διευθυντών Φωτογραφίας «Αδελφοί Μανάκη» της Μπίτολα, 10, 11, 12, 13 Σεπτεμβρίου 2016.

No comments:

Post a Comment