Στο Φτερό / Πατροκτονία: εικοσιμία πιρουνιές στο λαιμό ή Πώς «κατασκευάζεται» ένα θεατρικό έργο

 

«Μια άλλη Θήβα» του Σέρχιο Μπλάνκο / Σκηνοθεσία; Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος 

 

Ο συγγραφέας Σ ξεκινάει να γράψει ένα θεατρικό έργο με θέμα την πατροκτονία. Και να το βασίσει σε υλικό από την πατροκτονία που διέπραξε ένας έφηβος, ο Μαρτίν Σάντος, καταδικασμένος πια. Παίρνει άδεια από το υπουργείο Δικαιοσύνης να τον συναντάει δύο φορές την εβδομάδα στη

φυλακή όπου βρίσκεται -είναι ακόμη στα 21 του χρόνια- και να κουβεντιάζουν πάνω στην ιστορία του. Πρόθεσή του είναι να υποδυθεί το ίδιο το παιδί τον εαυτό του στη σκηνή. Δεν θα δοθεί άδεια γι αυτό. Ούτε, έστω, να παρακολουθεί κάθε μέρα, την παράσταση με το κοινό. Το μόνο που του επιτρέπουν είναι να δει μία από τις γενικές δοκιμές χωρίς κοινό. Η πρώτη συνάντηση του Μαρτίν, που ασκείται για να μη σκουριάσει, με τον Σ, η οποία γίνεται στο μικρό

περιφραγμένο γήπεδο μπάσκετ της φυλακής του, με κάμερες να τους παρακολουθούν, ευοδώνεται -κτίζεται μεταξύ τους εμπιστοσύνη. Εκεί θα συναντιούνται. Ένα μικρό περιφραγμένο γήπεδο μπάσκετ θα είναι και το σκηνικό για την παράσταση του έργου που θα προκύψει. Ο Μαρτίν, σιγά-σιγά, ξανοίγεται, μιλάει στον Σ για το παρελθόν, για την κακοποίηση που υφίστατο και ο ίδιος και η μητέρα του, μέχρι το θάνατό της, από τον πατέρα του, για τις χυδαίες προσβολές και την απαξίωση, για την καταφυγή του στην πορνεία, μέχρι την έκρηξή του και τον τρόπο που σκότωσε τον πατέρα του 

καρφώνοντάς τον εικοσιμία φορές στο λαιμό με ένα πιρούνι. Παράλληλα θα γίνονται οι δοκιμές του έργου που γράφεται, με πρωταγωνιστή, τελικά, τον Φέδε -Φεδερίκο-, τον ηθοποιό που ο Σ επέλεξε να παίξει τον Μαρτίν -και οι δύο ρόλοι ερμηνεύονται από τον ίδιο ηθοποιό. Στο κείμενο και στην παράσταση αφθονούν οι 

αναφορές στον «Οιδίποδα τύραννο» του Σοφοκλή και στην -εν αγνοία, όμως, του δολοφόνου ότι πρόκειται για τον πατέρα του- πατροκτονία του Λάιου από τον Οιδίποδα αλλά και στον βίο του Αγίου Μαρτίνου της Τουρ που ο πατέρας του, ρομέος στρατιωτικός, όπως και ο ίδιος, τον εμπόδιζε να εκχριστιανιστεί -δεν είναι τυχαίο ότι το όνομα του ήρωα είναι Μαρτίν ούτε ότι

το Θέατρο που έχει παραγγείλει το έργο στον Σ είναι το Θέατρο «Σαν Μαρτίν» του Μπουένος Άιρες. Ο κατάδικος ζητάει από το συγγραφέα να μεσολαβήσει για να επισκεφθεί τον τάφο του πατέρα που σκότωσε. Ο διευθυντής της φυλακής του αντιπροτείνει να διαλέξει: ή στον τάφο ή στη γενική πρόβα, δεν μπορεί να κάνει δύο εξόδους. Το αγόρι θα διαλέξει να πάει στον τάφο. Έτσι, ποτέ δεν θα δει το έργο που βασίζεται στη ζωή του. Το «Μια άλλη Θήβα» κλείνει, όταν το κείμενο έχει γραφτεί και η παράσταση πια παίζεται, με τον

αποχαιρετισμό Μαρτίν -που χάρισε στο συγγραφέα ένα ροζάριο της μητέρας του το οποίο φορούσε πάντα- και Σ που φεύγει στο Παρίσι, αφού κάνει δώρο στον Μαρτίν ένα λάπτοπ το οποίο περιέχει, σε ηλεκτρονική μορφή, πολλά βιβλία -ανάμεσά τους και η τραγωδία του Σοφοκλή. Και με τον ομοφυλοφιλικό ερωτισμό, που διατρέχει υποδόρια και απολύτως διακριτικά το έργο, να έρχεται στην επιφάνεια: ο Μαρτίν εξομολογείται χωρίς ενοχές στον Σ ότι του αρέσει και ότι θα μπορούσε να κάνει σεξ μαζί του ενώ ο Σ, με ενοχές, θα απωθήσει τον

ανομολόγητο έρωτα που, προφανώς, έχει νοιώσει για τον πατροκτόνο κατάδικο. Η τελευταία σκηνή είναι πολύ δυνατή και άκρως συγκινητική. Ο Ουρουγουανός -που ζει στο Παρίσι- Σέρχιο Μπλάνκο- στο έργο του «Μια άλλη Θήβα» (2013), ακολουθώντας τη γραμμή της αυτομυθοπλασίας -εισάγοντας, δηλαδή, προσωπικά, αυτοβιογραφικά του στοιχεία σε μία ιστορία που επινόησε-,

χωρίς να έχει ένα θέμα απολύτως πρωτότυπο, έγραψε ένα έργο-ύμνο στο θέατρο δείχνοντας μας την «κατασκευή» του μέσα από μία ιδιαιτέρως συγκινητική ιστορία. Και το δείχνει με μεγάλη δεξιοτεχνία -προσέξτε πώς πλέκει τις σκηνές στη φυλακή με τις σκηνές των δοκιμών χωρίς ανάσα, χωρίς καπιαμέντα -διακοπές και αλλαγές, δηλαδή- αλλά, ταυτόχρονα, και με μοναδική απλότητα, εισάγοντας έντεχνα τα διάφορα επίπεδα. Και η αφήγηση που

χρησιμοποιεί -ο συγγραφέας Σ (που είναι ο ίδιος ο Σέρχιο Μπλάνκο), σε μεγάλο μέρος του έργου, είναι και ο αφηγητής-, η οποία θα μπορούσε να θεωρηθεί αδυναμία, αντιθέτως αυξάνει τη θεατρικότητα. Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος πήρε τη μετάφραση που έκανε η ξεσκολισμένη Μαρία

Χατζηεμμανουήλ η οποία ξέρει να μεταφράζει για θέατρο -ξέρει, δηλαδή, να γράφει κείμενα που μιλιούνται-, συνέλαβε 

άριστα όλο αυτό το υπο-κείμενο, εκμεταλλεύτηκε την εμπλοκή της πραγματικότητας με το θέατρο, ένωσε τα νήματα, βρήκε τους ρυθμούς του έργου, υλοποίησε με απόλυτη πειστικότητα τα αυτόματα περάσματα από σκηνή σε σκηνή και οργάνωσε μία από τις καλύτερες παραστάσεις του: μία παράσταση με μέτρο, 

καθόλου κραυγαλέα, ουσιαστική και συγκινητική, που η συγκίνησή της αναβλύζει και δεν επιβάλλεται. Το σκηνικό του Κώστα Πολίτη, τα κοστούμια της Κλαιρ Μπρέισγουελ, ο σχεδιασμός των φωτισμών και τα βίντεο του Αποστόλη Κουτσιανικούλη και, κυρίως, οι υπόγειες, υπαινικτικές μουσικές

του Σταύρου Γασπαράτου εξυπηρετούν και υποστηρίζουν σθεναρά τη σκηνοθετική γραμμή. Επιπλέον, η παράσταση υπηρετείται από δύο εξαιρετικούς ηθοποιούς. Ο Θάνος Λέκκας παίζει τον Σ με επάρκεια, αμεσότητα και άψογη εκφορά του λόγου -από τα προαπαιτούμενα του ρόλου- στα μέρη της αφήγησης. Αλλά ο Δημήτρης Καπουράνης ΕΙΝΑΙ ο Μαρτίν. Αξιέπαινα  περνώντας στον Φεδερίκο, καθώς πηγαινοέρχεται συνεχώς 

ανάμεσα στους δύο  ρόλους. Με υποδειγματική απλότητα, φυσικότητα και αμεσότητα. Από τις ερμηνείες της χρονιάς. Ένα έργο και μία παράσταση που δεν πρέπει να χάσετε (Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας).

 

(Ένα δωρεάν καλόγουστο τρίπτυχο, με τα στοιχεία της παράστασης και με μία συνέντευξη του συγγραφέα, είναι το έντυπο πρόγραμμα της παράστασης. Από τις Εκδόσεις «Κάππα» κυκλοφορεί, τυπωμένο με προσοχή και με τον τίτλο

«Μια Θήβα», το πλήρες κείμενο του έργου στη μετάφραση της Μαρίας Χατζηεμμανουήλ, με πρόλογο την εμπεριστατωμένη εισήγησή της «Τραγικοί ήρωες στα έργα αυτομυθοπλασίας του Σέρχιο Μπλάνκο» σε διεθνές θεατρολογικό συνέδριο με τίτλο «Η (δια)χωροχρονικότητα των αξιών του ελληνικού θεάτρου: Πολιτιστική κληρονομιά και μνήμη» που διοργάνωσε το Πανεπιστήμιο Αθηνών).

 

Θέατρο «Νέου Κόσμου», 30 Νοεμβρίου 2022.