Στο Φτερό / Τα παιδιά είναι πάντα κάτω στον κάμπο...

«The Martlet’s Tale»-«Sweet Movie» του Μάνου Χατζιδάκι / Μουσική διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός.

Ποτέ δε με συνεπήραν οι συναυλίες με μουσικές γραμμένες για τον κινηματογράφο. Μουσικές που λάτρεψα, ακούγοντάς τες στερημένες απ’ την εικόνα τους -απ’ τα πλάνα, απ’ τα πρόσωπα, απ’ τους χώρους της ταινίας- μου φαίνονται λίγες, μου φαίνονται ορφανές, μου φαίνονται βίαια αποκομμένες απ’ το έτερόν τους ήμισυ. Αλλά οι μουσικές του Μάνου Χατζιδάκι είναι Μάνος Χατζιδάκις. Κι όλο και κάτι μένει. Η έβδομη συναυλία του Κύκλου «Μάνος Χατζιδάκις» της Λυρικής Σκηνής -τέταρτη και τελευταία για φέτος, δεύτερη σεζόν απ’ τις τρεις που είναι προγραμματισμένο 

ν’ απλωθεί ο εξαιρετικά ενδιαφέρων και πολύ καλά σχεδιασμένος Κύκλος που την καλλιτεχνική επιμέλειά του έχει ο Γιώργος Χατζιδάκις- στον Μάνο Χατζιδάκι του κινηματογράφου ήταν αφιερωμένη -ένας τομέας στον οποίο ανέπτυξε κι εξέλιξε το τάλαντό του και μέσα απ’ τον οποίο προωθήθηκε η καριέρα του, ειδικά μετά το Όσκαρ Καλύτερου Τραγουδιού το οποίο κέρδισε το 1961 για το «Never on Sunday»/«Τα παιδιά του Πειραιά» που ’χε γράψει για την ταινία «Ποτέ την Κυριακή» του Ζιλ Ντασέν: δυο σουίτες απ’ τη μουσική την οποία έχει συνθέσει για δυο ταινίες. Η πρώτη, αποτυχημένη, προφανώς, και ξεχασμένη: «The Martlet’s Tale» του Τζον Κράουδερ, ιταλική παραγωγή του 1970, στην οποία πρωταγωνιστούσε -ή απλώς έπαιζε;- η Κατίνα Παξινού -η τελευταία ταινία στη φιλμογραφία της-, ταινία της οποίας κανένα στοιχείο για το θέμα, την πλοκή ή την εποχή που διαδραματίζεται δεν κατάφερα να εντοπίσω και που, κατά πάσα πιθανότητα, ποτέ δεν έχει προβληθεί στην Ελλάδα. Οπότε η μουσική της -δεκαπέντε 

κομμάτια- παίχτηκε γυμνή από συνειρμούς με εικόνες. Ο Λουκάς Καρυτινός διηύθυνε την Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, με γνώση και μέτρο, σε μουσικές ενδιαφέρουσες χωρίς, όμως, κανέναν ιδιαίτερο χαρακτήρα. Αλλά, ενδιάμεσα, με μια έκπληξη: το ομότιτλο με την ταινία, σύμφωνα με τα μέρη της σουίτας, όπως αναφέρονται στο πρόγραμμα, τραγούδι, οι -αγγλικοί- στίχοι του οποίου είναι του Σον Φίλιπς που και το τραγούδησε σε τρεις παραλλαγές για το soundtrack. Τίτλος του, σύμφωνα μ’ άλλη εκδοχή σε σημείωμα στο πρόγραμμα, «The Ballad of Senses and Illusions» και δεν είναι παρά «Η μπαλάντα των αισθήσεων και των παραισθήσεων» που, με στίχους, πια, Άρη Δαβαράκη, εντάχτηκε στην «Πορνογραφία», ένα είδος επιθεώρησης, την οποία ο Μάνος Χατζιδάκις ανέβασε στο θέατρο το 1982 -χωρίς επιτυχία, σ’ αντίθεση με τον ομώνυμο δίσκο με τη μουσική και τα τραγούδια του έργου που θριάμβευσε.

Ο Αλκίνοος Ιωαννίδης κλήθηκε να ερμηνεύσει το υπέροχο αυτό τραγούδι στις δυο απ’ τις τρεις παραλλαγές που περιέχει το sountrack -η δεύτερη, στην αναφορά στα μέρη της σουίτας στο πρόγραμμα, χαρακτηρίζεται απλώς ως «Μπαλάντα», τρίτη εκδοχή του τίτλου. Με μια έμφυτη ευαισθησία, με μια γνώση του ύφους Χατζιδάκι αλλά και με μια φωνή που πατάει γερά, ώριμη όσο ποτέ, ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, «κλασικότερος» στην πρώτη παραλλαγή, πιο «ροκ» στη 

δεύτερη που τη συνόδευε και με την κιθάρα του, στοργικά περιστοιχισμένος απ’ την ορχήστρα, έδωσε δυο υπέροχες εκτελέσεις. Η δεύτερη ταινία, που ακούσαμε τη γραμμένη απ’ τον Μάνο Χατζιδάκι μουσική της, ήταν το «Sweet Movie» (1974), διεθνής παραγωγή του Σέρβου Ντούσαν Μακαβέεβ -απ’ το γιουγκοσλάβικο κινηματογραφικό κίνημα «Μαύρο Κύμα» των δεκαετιών του ’60 και του ’70-, μια ταινία αποσπασματική, ανατρεπτική, άναρχη, σουρεαλιστική, προκλητική, μια πολιτική/κοινωνική σάτιρα που ’κανε θόρυβο στην εποχή της κι απαγορεύτηκε ή ψαλιδίστηκε απ’ τη λογοκρισία, για να πάρει, συν τω χρόνω, καλτ διαστάσεις. Ο Μάνος Χατζιδάκις φαίνεται ότι βρήκε πρόσφορο έδαφος -έδαφος που του πήγαινε- κι η δική του άναρχη φύση ταίριαξε με τις εικόνες του Μακαβέεβ -ο οποίος έφυγε απ’ τη ζωή μόλις στις 25 του περασμένου Ιανουαρίου και που η συναυλία στη μνήμη του ήταν αφιερωμένη. Έτσι, έχει αφήσει μια μουσική ποικιλόμορφη που έτυχε μιας προσεγμένης εκτέλεσης -στην οθόνη, το εμβληματικό χίπικο πλοίο «Survival» της ταινίας, με το γλυπτό 

κεφάλι του Μαρξ στην πρώρα του, σ’ ένα κανάλι του Άμστερνταμ και, προς το τέλος, το πορτρέτο του Μακαβέεβ, πρώτα, του Μάνου Χατζιδάκι κατόπιν. Αν κι οι -καλές- φωνές της Δήμητρας Σελεμίδου και της Ιουλίας Σπανού δεν απέδωσαν, νομίζω, τα μέγιστα στο «Is the Life on the Earth» (στίχοι του σκηνοθέτη και της Αν Λόνμπεργκ). Αστέρι της δεκατετραμερούς σουίτας, το

«Τα  παιδιά κάτω στον κάμπο» που περιλαμβάνεται σε τρεις παραλλαγές. Η μια -οι στίχοι του Μάνου Χατζιδάκι- για παιδική χορωδία -άλλη μια εμβληματική στιγμή του Χατζιδάκι-, με την εξαιρετική Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ που διευθύνει η Κωνσταντίνα Πιτσιάκου, κέρδισε τις εντυπώσεις. Και δεν ήταν τυχαίο ότι ήταν και το μπις της συναυλίας (Φωτογραφίες: Δημήτρης Σακαλάκης).

(Το -κοινό- για τον Κύκλο «Μάνος Χατζιδάκις» έντυπο πρόγραμμα -επιμέλεια ύλης Σοφία Κομποτιάτη-, μ’ ένθετο για τα στοιχεία της

συγκεκριμένης συναυλίας, απολύτως διαφωτιστικό. Να επισημάνω, μόνον, ότι στο κείμενο του Γιάννη Κοκκώνη «Μάνου Xατζιδάκι, The Martlet’s Tale/Sweet Movie) αναφέρεται, για το «The Martlet’s Tale», ότι «το σάουντρακ της ταινίας δεν κυκλοφόρησε ποτέ». Έχω την ασφαλή πληροφορία ότι έχει κυκλοφορήσει κι ότι ένα αντίτυπο βρίσκεται στα χέρια του σπουδαίου συλλέκτη της Θεσσαλονίκης Νίκου Γκροσδάνη, συγγραφέα και δημοσιογράφου).

Εθνική Λυρική Σκηνή / Αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος», Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», Κύκλος «Μάνος Χατζιδάκις», 1 Μαρτίου 2018.