Στο Φτερό / Στην Αθήνα! Στην Αθήνα! Στην Αθήνα!...

«Γαμήλιο εμβατήριο» του Άγγελου Τερζάκη / Σκηνοθεσία: Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη. 

Δεκαετία του ’30, σε μια απομονωμένη επαρχιακή κωμόπολη η οποία πρόκειται να συνδεθεί με την Αθήνα, όταν ολοκληρωθεί ο δρόμος -τον στρώνει ένα συνεργείο που εργάζεται εκεί. Σ’ ένα σπίτι που κάποτε ήταν εύπορο ζουν οι πέντε γυναίκες της ξεπεσμένης οικογένειας Μαρκογιάννη: η μάνα, η Διαλεχτή, εξηντάρα, κι οι τέσσερις κόρες, ανύπαντρες όλες, που περιμένουν 

-ή δεν περιμένουν...- το γάμο ως σωτηρία: η Λεμονιά, στα 45 της, η Ροζαλία στα 40 της -γεροντοκόρες, πια, με τα μέτρα της εποχής-, η Μαρίνα, στα 25, κι η Ανθούλα, 20άρα. Υποταγμένες στις 

κοινωνικές συμβάσεις και στην ανδροκρατία της εποχής, με την αυστηρή, σκληρή Λεμονιά να κρατάει επιτακτικά τα ηνία και την Ροζαλία, φευγάτη, να ονειροπολεί, να απαγγέλει και να τραγουδάει περιμένοντας τον νυμφίο, έχουν πέσει ή θα πέσουν θύματα των ανδρών: ο σύζυγος και πατέρας Μαρκογιάννης, που δε ζει πια, έφαγε τα λεφτά της οικογένειας στην πολιτική -εκλεγμένος δήμαρχος και βουλευτής. Ο γιος κι αδελφός τους, ο Κλεάνθης, ζει στην Αθήνα. Έχουν να τον δουν εφτά χρόνια. Τον περιμένουν ως

Μεσία. Θα ’ρθει. Αλλά ως χρεοκοπημένος και καταχραστής που θέλει να ξεκοκαλίσει ό,τι έχει απομείνει απ’ την πατρική περιουσία -ειδικά να πουλήσει ένα μεγάλο χωράφι που ανήκει και στις αδελφές του- για να τη βγάλει καθαρή. Θα το κάνει αφήνοντάς τες 

άπορες. Και θα φύγει με υποσχέσεις ότι θα γυρίσει. Θα φτάσει, όμως, μόνο ένα γράμμα του με το οποίο τις πληροφορεί ότι παντρεύτηκε, άρα να μην περιμένουν τίποτα απ’ αυτόν. Είναι το μόνο γαμήλιο εμβατήριο του έργου -αλλά που ηχεί ειρωνικά, ως εμβατήριο πένθιμο. Ο αδελφός της Διαλεχτής, φαρμακοποιός, 

φιλάργυρος, με πολιτικές βλέψεις κι αυτός, φέρνει παράταιρα προξενιά στα κορίτσια, -που τ’ απορρίπτουν-, με στόχο μόνο και μόνο να χρησιμοποιήσει ψηφοθηρικά, τους γαμπρούς. Ο Σάββας Χρηστούδης, ο μηχανικός στο συνεργείο οδοποιίας που εργάζεται στην κωμόπολη, πολιορκεί το σπίτι και ειδικά την Μαρίνα. Φιλόδοξη, ασυμβίβαστη, πιο μπροστά απ’ την εποχή της, με φεμινιστικά πιστεύω, πεισματάρα, που ήθελε να σπουδάσει στο πανεπιστήμιο αλλά δεν τα κατάφερε και τώρα μελετάει μόνη της γραφομηχανή και βιβλία, με καρφωμένη τη σκέψη να ξεφύγει απ’ την επαρχία της και μ’ όνειρό της την Αθήνα όπου θέλει να γίνει γραμματέας, εκείνη υποκύπτει και πέφτει στα νύχια του. Γιατί της έχει υποσχεθεί ότι θα την πάρει μαζί του στην Αθήνα. Μαζεύει ό,τι έχει και δεν έχει, ξεπουλάει ό,τι έχει και δεν έχει αλλά εκείνος την αφήνει στα κρύα του λουτρού, έγκυο. Η Μαρίνα αυτοκτονεί με το περίστροφο του αδελφού της κι η Λεμονιά, πρόμαχος και θεματοφύλακας των παραδόσεων της

οικογένειας, που μπορεί να την εμποδίσει και να την προλάβει, δεν το κάνει: το θεωρεί λύτρωση όλων. Οι τύψεις της θα την οδηγήσουν στην τρέλα. Στις παρυφές της τρέλας κινείται πια κι η Ροζαλία. Υπάρχουν, βέβαια, κι άλλοι δυο άντρες στον περίγυρο -διαφορετικοί απ’ τους άλλους. Αλλά τίποτα δεν μπορούν να διασώσουν. Ο Κοσμάς Λεφούσης, ο δάσκαλος, δειλός κι ανασφαλής, που αγαπούσε την Μαρίνα αλλά εκείνη δεν  

τον καταδέχτηκε και προτίμησε τον Χρηστούδη, κι ο φίλος του, ο Αδριανός, φοιτητής που τον έχουν αποβάλει απ’ το πανεπιστήμιο και που θέλει την Ανθούλα αλλά ποτέ δε θα της το πει. Οι τέσσερις πια γυναίκες θ’ απομείνουν έρημες στο πουθενά. Το «Γαμήλιο εμβατήριο» του Άγγελου Τερζάκη, γραμμένο το 1936, πρωτοπαιγμένο το 1937 κι αναθεωρημένο αργότερα, άπτεται της ηθογραφίας αλλά δεν είναι ηθογραφία: πρόκειται για μια ελληνική εκδοχή των «Τριών αδελφών», δημιουργικά επηρεασμένη -αλλά όχι αντιγραφή- απ’ τον Αντόν Τσέχοφ, γραμμένη από ένα λάτρη και μελετητή του αλλά και ικανότατο συγγραφέα, γνώστη της σκηνικής οικονομίας, της δημιουργίας χαρακτήρων και της χάραξης πειστικών διαλόγων. Δε λείπει ο πυροβολισμός του «Γλάρου», ο δάσκαλος Λεφούσης παραπέμπει στο δάσκαλο

Μεντβεντένκο του «Γλάρου», ο Αδριανός στον Τροφίμοφ του «Βυσσινόκηπου» αλλά οι «Τρεις αδελφές» είναι που κυριαρχούν στο «Γαμήλιο εμβατήριο» -το δικό τους «Στην Μόσχα! Στην 

Μόσχα! Στην Μόσχα!...», εδώ, μεταποιείται, κατά κάποιο τρόπο, σε «Στην Αθήνα! Στην Αθήνα! Στην Αθήνα!...». Και μ’ έκπληξη, αυτή τη φορά, διαπίστωσα τις εντυπωσιακές εκλεκτικές συγγένειες του έργου με «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» του Φεδερίκο Γαρθία Λόρκα, έργο που ’χει γραφτεί επίσης το 1936 και που πρωτοπαίχτηκε, μετά την άνανδρη εκτέλεση του συγγραφέα την ίδια χρονιά, μόλις το 1945, στην Αργεντινή. Και το οποίο, επομένως, ο Τερζάκης αγνοούσε. Η Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη δούλεψε πάνω σε μια καλοφτιαγμένη -μόνον η τέταρτη πράξη λίγο, νομίζω, μπουρδουκλώθηκε- δραματουργική επεξεργασία του έργου απ’ τον Κωνσταντίνο Κυριακού, με την άποψη ότι η θέση της γυναίκας 

έναντι του Άνδρα -με τη ευρεία έννοια-, ουσιαστικά, δεν έχει αλλάξει απ’ τη δεκαετία του ’30 του έργου, γι αυτό κι όλοι οι ανδρικοί ρόλοι να παιχτούν απ’ τον ίδιο ηθοποιό, οπότε κι η δραματουργική επεξεργασία σ’ αυτό επικεντρώθηκε. Πιστεύω ότι εκείνο που πρυτάνευσε -και κατόπιν έγινε άποψη- ήταν η εξοικονόμηση τεσσάρων ηθοποιών. Πέραν αυτού, είδα μια παράσταση συμπαθητική που δεν ξεπερνούσε, όμως, το μέσο επίπεδο μιας παράστασης ΔΗΠΕΘΕ. Μ’ ένα απλώς εξυπηρετικό σκηνικό της Δήμητρας Λιάκουρα, φωτισμένο απ’ τον Αντώνη Παναγιωτόπουλο, μ’ ενδιαφέρουσα τη μουσική που ’γραψε ο Στάθης Δρογώσης, με διεκπεραιωτική επιμέλεια κίνησης της Ειρήνης Ερωφίλης Κλέπκου και με τραγικό φάουλ τα κοστούμια της Μαρίας Παπαδοπούλου -είχα καιρό να δω τόσο

προχειροφτιαγμένη κι αντιαισθητική ενδυματολογική δουλειά. Η διανομή είχε συγκεντρώσει μερικές πολύ ταλαντούχες μονάδες αλλά δεν πιστεύω πως οδηγήθηκαν στα καλύτερα αποτελέσματα. Έχω δει σε καλύτερες στιγμές και την Μαίρη Χήναρη (Διαλεχτή) και την Κωνσταντίνα Μιχαήλ (Λεμονιά) ενώ βρήκα άχρωμη την Γιώτα Τσιότσκα (Ροζαλία). Νομίζω ότι τα καλύτερα αποτελέσματα έφερε η Κατερίνα Μπιλάλη (Μαρίνα) ενώ ο Κωνσταντίνος Κάππας τα κατάφερε να διαφοροποιηθεί επιτυχώς στους πέντε ρόλους του (Κλεάνθης -λιγότερο-, Χρηστούδης, Τρέκλας, Κοσμάς, Αδριανός), έστω κι αν δεν εκτινασσόταν σε κανέναν. Η Πέτρα Μαυρίδη, πολύ 

ενδιαφέρουσα φιγούρα, εκφραστική και με πολύ καλή κίνηση  αλλά άπειρη ακόμα -πρέπει να δουλέψει τη φωνή της-, έδωσε μια ικανοποιητική Ανθούλα (Φωτογραφίες: Δομινίκη Μητροπούλου).

(Έντυπο πρόγραμμα, δυστυχώς, δεν υπήρχε, μόνον ένα φλάιερ με τα απολύτως βασικά και χωρίς τη διανομή -μόνον τα ονόματα συγγραφέα, σκηνοθέτριας και ηθοποιών). 

«Σύγχρονο Θέατρο», Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Ρούμελης και Ομάδα «Anima», 13 Μαρτίου 2019.