Το Φεστιβάλ και τα μπαϊράκια ή Φρέσκο αεράκι στο Εθνικό ή Πλην Λακεδαιμονίων…

Το Τέταρτο Κουδούνι / 16 Ιουνίου 2016  

Λευκός! Ο ένας απ’ τους -έξι- αιθίοπες αιχμαλώτους στην «Αΐντα» της «Λυρικής Σκηνής» και του σκηνοθέτη Eνρίκο Καστιλιόνε - αν διαβάζατε, πριν απ’ την παράσταση στο Ηρώδειο, τι είχε γράψει στο «σημείωμα του σκηνοθέτη» για το πρόγραμμα θα παίρνατε μια ιδέα τι θα βλέπατε… Ναι, λευκός!! Απ’ τους έξι Αιθίοπες, οι τέσσερις να ’ναι μαυρούληδες φυσικοί, ο ένας βαμμένος μαύρος κι ένας άσπρος. Σαν τα γάλατα. Ακόμα δεν το ’χω χωνέψει. Κοίταγα με τα κιάλια, μήγαρις και δε βλέπω καλά, μήγαρις και λάθεψα, μπα, άσπρος ήτανε.

Ε, απωθημένο θα μου μείνει! Σκηνοθετική άποψη ήντουνα; Η μπογιά δεν έφτασε; Άργησε να ’ρθει ο κομπάρσος και δεν προκάνανε να τον βάψουν; Αλλεργία του προέκυψε κι έφερε χαρτί απ’ το γιατρό «μην τον βάψετε, αφήστε τον στο φυσικό του»;

Να, αυτά είναι. Επί δεκαετίες τα ’γραφα και τα γράφω, τίποτα δεν άλλαξε. Ούτε επί Γιώργου Λούκου -στον τομέα αυτό. Φεστιβάλ Αθηνών σου λέει. Έναρξη 10 Ιουνίου με την «Αΐντα» του Βέρντι απ’ την Λυρική Σκηνή. Έτσι, de facto. Είχε έγκαιρα ιδέα το Φεστιβάλ Αθηνών για την «Αΐντα» αυτή; Ότι θα ’ναι στο πρόγραμμά του; Και πώς (…) θα ’ναι η «Αΐντα» αυτή -αφού είχε ήδη παιχτεί στην Ταορμίνα; Όχι. Καμία. Απ’ τις εφημερίδες το ’μαθε. Ξεχωριστό μπαϊράκι η Λυρική: αναγγέλλει ένα χρόνο πριν ότι το 2016 θ’ ανεβάσει στο Φεστιβάλ «Αΐντα» και «Κάρμεν» και τα σκυλιά δεμένα. Το Φεστιβάλ απλώς το αποδέχεται. Ως μοιραίο.

Φεστιβάλ Επιδαύρου και το Εθνικό Θέατρο αναγγέλλει, μήνες πριν, ότι θ’ ανεβάσει τρεις παραστάσεις -«Αντιγόνη», «Λυσιστράτη» και «Οιδίποδα τύραννο». Είχε ιδέα το Φεστιβάλ Επιδαύρου για τις παραστάσεις αυτές; Όχι. Καμία. Απ’ τις εφημερίδες το ’μαθε . Το ίδιο και για τους «Επτά επί Θήβας» του ΚΘΒΕ. Ξεχωριστά μπαϊράκια, τα κρατικά Θέατρα. 

Και δε μιλώ για φέτος μόνο, διότι θα μου πείτε «ατυχές το παράδειγμα, το ‘Ελληνικό Φεστιβάλ’ φέτος παρέμενε ακέφαλο μέχρι την τελευταία στιγμή, με ποιον να συνεννοηθούνε;». Ούτε μιλώ για ποιότητες -μπορεί τα κρατικά Θέατρα να κάνουν τις καλύτερες επιλογές. Μιλώ για την εδραιωμένη εδώ και δεκάδες χρόνια «φιλοσοφία» του Φεστιβάλ -και πού να τη βρείτε… Μιλώ για ανέκαθεν νοοτροπία, όποιος κι αν ήταν πρόεδρος, διευθυντής κλπ. Τα τρία κρατικά Θέατρα -κι οι κρατικές Ορχήστρες- μόνα τους αποφασίζουν τι θα παρουσιάσουν, δικά τους λεφτά βάζουν, ξεχωριστό ταμείο έχουν, ξεχωριστό έντυπο/πρόγραμμα βγάζουν έως και ξεχωριστούς ταξιθέτες έχουν: όλα ξεχωριστά ενώ από πάνω γράφει «Φεστιβάλ Αθηνών» ή «Φεστιβάλ Επιδαύρου». Εγώ αυτό ποτέ δεν το κατάλαβα, ούτε το καταλαβαίνω, ούτε ποτέ θα το καταλάβω: πώς ένα φεστιβάλ που θέλει να ’ναι έγκυρο μπορεί να καπελώνεται έτσι. Ούτε κάποια συζήτηση να μπορεί να κάνει, ούτε γνώμη να ’χει, ούτε τίποτα. Πάει, έτσι έχει καθιερωθεί, σου λέει. Διότι πρόκειται για κρατικούς θεσμούς. Ε, και; Γίνεται σε κανένα ξένο Φεστιβάλ αυτό; Αν στο Φεστιβάλ της Αβινιόν συμμετάσχει η «Κομεντί-Φρανσέζ», η «Κομεντί» από μόνη της αποφασίζει τι θ’ ανεβάσει και μετά απλώς το ανακοινώνει στο Φεστιβάλ ως έκπληξη; Δεν προτείνουν, δεν αντιπροτείνουν, δε συζητούν, δε συντονίζονται -αν για παράδειγμα, δυο θίασοι αποφασίσουν να κάνουν στο Φεστιβάλ, την ίδια χρονιά, το ίδιο έργο; Πόσο μάλλον εδώ, στο σχεδιασμό του Φεστιβάλ Επιδαύρου, όπου τα αρχαία δράματα μετρημένα είναι. Μα έτσι, όταν, απλώς, ο καθένας έχει το μαγαζάκι του εντός Φεστιβάλ, δεν πρόκειται για Φεστιβάλ, για «Notos Galleries» πρόκειται -για πολυκατάστημα.

Και μετά θα σου πει το Φεστιβάλ, αν το αποτέλεσμα είναι κάτι σαν αυτής της σέβεντι’ ς, της «Αΐντα», «εγώ ιδέα δεν είχα, της Λυρικής είναι η παράσταση». Παρ’ τον στο γάμο σου, να σου πει και του χρόνου.

Αυτά τα ολίγα ως προεισαγωγή στη συζήτηση με θέμα «Τι Φεστιβάλ θέλουμε;» που -πολύ καλά κάνει και- οργανώνει το «Ελληνικό Φεστιβάλ» την επόμενη Τετάρτη 22 Ιουνίου. Βέβαια αυτή η συζήτηση είχε γίνει και πριν από μερικά χρόνια αλλά τίποτα δε βγήκε. Δεν πειράζει, όμως, ας επαναληφθεί. 

Εντάξει, ότι για τους ηθοποιούς και τους τεχνικούς των κρατικών θεάτρων δεν είναι δυνατόν εκτός έδρας να θεωρείται η παράσταση /πρόβα σε απόσταση μόνο μεγαλύτερη των… 160 χιλιομέτρων (!) απ’ την έδρα τους το κατάλαβαν εκεί, στο υπουργείο Οικονομικών. Περί τι μεγέθους βλακείας επρόκειτο. Και ξανάκαναν το όριο 50 χιλιόμετρα. Δηλαδή δυσκολεύτηκαν αλλά το αντελήφθησαν ότι ο ηθοποιός που παίζει Επίδαυρο -ή ο τεχνικός που δουλεύει για παράσταση της Επιδαύρου- η οποία απέχει 125 χιλιόμετρα από Αθήνα, ε, δε γίνεται, μετά την πρόβα ή την παράσταση, να μη μένει κάπου εκεί κοντά αλλά να επιστρέφει το βράδυ στην Αθήνα και την επομένη, φρέσκος-φρέσκος, να ξαναπηγαίνει Επίδαυρο… Ή ο ηθοποιός του ΚΘΒΕ στους Φιλίππους που απέχουν και κάτι περισσότερο απ’ την Θεσσαλονίκη, τη δική του έδρα.

Η εκτός έδρας ημερήσια αποζημίωση των 70 ευρώ που μειώθηκε στα 40 θα μπορέσουν άραγε να το αντιληφθούν ότι είναι γελοία διότι για διανυκτέρευση, βενζίνη και φαγητό, ακόμα και βρούβες μόνο να φας, με τίποτα δε φτάνει; Ή αυτό είναι δύσκολο;

Πολύ καλή, πολύ επιτυχημένη, κατά τη γνώμη μου -κι όχι μόνο τη δική μου-, η συνέντευξη Τύπου του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου Στάθη Λιβαθινού και του αναπληρωτή Θοδωρή Αμπαζή, για το δραματολόγιο του χειμώνα, στην υπέροχα διαμορφωμένη απ’ την Ελένη Μανωλοπούλου αυλίτσα του Εθνικού. Δεν είναι μόνο το ρεπερτόριο που ανακοίνωσαν-στο οποίο επί μέρους αντιρρήσεις θα μπορούσαν να υπάρχουν, όπως και σε κάθε ρεπερτόριο. Είναι η αύρα, το φρέσκο αεράκι που το διαπνέει. Είναι η δοσολογία του -ο καλός συγκερασμός του παλιού με το καινούργιο. Είναι μια νοικοκυροσύνη που το διακρίνει. Είναι η αποσαφήνιση της φυσιογνωμίας των πέντε Σκηνών του Εθνικού που επιχειρούν. Είναι οι συνεργασίες/συμπαραγωγές μ’ άλλους φορείς στην οποία προχωρούν -με την «Λυρική», με το «Θέατρο Τέχνης», με το Δημοτικό του Πειραιά, με το Μουσείο Μπενάκη… Είναι η αφιέρωση της Νέας Σκηνής «Νίκος Κούρκουλος αποκλειστικά στο ελληνικό έργο με την παράλληλη καθιέρωση του θεσμού του «Συγγραφέα του Μήνα» για την προώθηση των νέων ελλήνων θεατρικών συγγραφέων.

Σούπερ η ιδέα να γίνουν θέατρο, με ορίζοντα διετίας, οι εμβληματικές «Ακυβέρνητες πολιτείες» του Τσίρκα σε συνεργασία με το «Θέατρο Τέχνης» και με διαφορετικό σκηνοθέτη και σε διαφορετικό θέατρο το καθένα απ’ τα βιβλία της τριλογίας. Σούπερ το σχέδιο «Συνέβη στην Ελλάδα» με επτά παρουσιάσεις κρίσιμων στιγμών των δυο αιώνων του νεοελληνικού κράτους, που καθόρισαν τη ζωή μας. 


Σούπερ κι η «Θεατρική Σεζόν Αγίας Πετρούπολης» με τη μετάκληση τριών σημαντικών πετρουπολίτικων παραστάσεων. Και, και, και… συν τα ονόματα των καλλιτεχνών που θα συνεργαστούν.

Καμιά παραχώρηση στην άποψη «στόχος μας να γεμίσουμε με κάθε τρόπο τα θέατρα». Καμιά παραχώρηση στην κακώς εννοούμενη εμπορικότητα. Στάση που αυτή, πιστεύω, είναι που θα γεμίσει τα θέατρα μ’ όσους νοιάζονται και δεν είναι λίγοι.

Κατά τη γνώμη μου, το καλύτερο ή, έστω, το πιο νοικοκυρεμένο και καλύτερα οργανωμένο και θετικά εξωστρεφές ρεπερτόριο του Εθνικού που ’χω δει. Μακάρι να πετύχει.

Τι κρίμα που λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων -φοβερή σύμπτωση, ε;- δεν μπόρεσε να παραστεί στη συνέντευξη κι ο πρόεδρος του Δ.Σ. του Εθνικού Θανάσης Παπαγεωργίου... Πλην Λακεδαιμονίων...
(Οι φωτογραφίες απ’ την Θεατρική Σεζόν Αγίας Πετρούπολης που θα δούμε στο Εθνικό: η πρώτη απ’ τον σεξπιρικό «Μακμπέθ», η δεύτερη απ’ τα «Παντρολογήματα» του Γκόγκολ).

«Μόνο για περιορισμένες παραστάσεις», «για 20 παραστάσεις μόνο», «για δέκα μόνο παραστάσεις»…: τα διαβάζω και τα ξαναδιαβάζω -μα συνέχεια πια…- σε δελτία Τύπου που μου φτάνουν. Και, μετά, «λόγω της επιτυχίας παρατείνεται…», κι «η επιτυχία μας υποχρεώνει να παρατείνουμε τις παραστάσεις», και «νέα παράταση», και «τρίτη παράταση», και «θα συνεχιστεί τον επόμενο χρόνο μετά την επιτυχία που σημείωσε»… Αλήθεια, λειτουργεί αυτό; Γιατί σα μανιέρα πια μου κάνει. Περιορισμένη, μάλιστα.

Εκατοντάδες πια, κάθε χρόνο, οι θεατρικές παραστάσεις στην Αθήνα. Χιλιάδες! (Προκαλώ το «Αθηνόραμα» -την Iλειάνα Δημάδη και την Μαρία Κρύου-, τέλος Ιουνίου κι όχι μέσα Μαρτίου που το ’καναν και τις βρήκαν 1400τόσες, να τις μετρήσουν, να δούμε ποσ’ απίδια βάζει ο σάκος!). Δεκάδες, όμως, πια, και τα «θεατρικά φεστιβάλ» -νεανικά και πειραματικά, κεντρικά και περιφερειακά, επαγγελματικά κι ερασιτεχνικά, οργανωμένα κι ανοργάνωτα. Με δεκάδες παραστάσεις το καθένα στην καθισιά του. Κατεβατά, στα σχετικά δελτία Τύπου, μ’ ονόματα άγνωστά μου, που ζητούν μια θέση στον ήλιο. «Οργασμός!» θα μπορούσα να ανακράξω. Προς το παρόν ανακράζω: «Αλί, αλί, και τρισαλί!». Και μένω με την απορία: πόσοι και ποιοι πάνε να τα δουν ΟΛΑ αυτά;

Ο κόσμος καλά φαίνεται να πέρασε, ευγενέστατος κι ανοιχτόκαρδος οικοδεσπότης ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, ο «καινούργιος», αλλά ολίγον προς φεστιβάλ κομματικής νεολαίας, 

κάπου εκεί στο ’80s, που λέμε στα ελληνικά, μου ’φερνε η συναυλία στην Γιορτή Έναρξης του Φεστιβάλ Αθηνών. Αλλά ας πάει και το παλιάμπελο… Αρκεί η συνέχεια να ’ναι καλή.

Α, ναι. Όλο και κάτι μου ’λειπε, όλο και κάτι μου ’λειπε… Τι να ’ταν; Μετά το κατάλαβα: ο Γιώργος Λούκος. Ε, δέκα καλοκαίρια ήταν αυτά.