«Τα Νέα»: Έπεσαν έξω και (οι παραστάσεις του Εθνικού) πάνε Επίδαυρο…

Το Τέταρτο Κουδούνι / 19 Μαΐου 2016

Μ’ επιφυλάξεις πήγα στην «Πειραιώς» ν’ ακούσω την επίσημη ανακοίνωση του προγράμματος των Φεστιβάλ Αθηνών κι Επιδαύρου 2016 απ’ τον καινούργιο καλλιτεχνικό διευθυντή Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο. Το πρόγραμμα του Ηρωδείου -που ’χε, εκ των πραγμάτων, διαρρεύσει μέσω Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου το οποίο, ως όφειλε κι όπως πράττει κάθε χρόνο, έπρεπε να δώσει προηγουμένως την έγκριση για τη χρήση Ηρωδείου κι Επιδαύρου, έγκριση που πάντα δημοσιοποιεί- μου ’χε αφήσει μια αίσθηση μούχλας. Ήλπιζα πως αυτή την εντύπωση θα τη διασκέδαζε το πρόγραμμα της «Πειραιώς». Δεν τη διασκέδασε απλώς, μου την ανέτρεψε. Ούτε λέξη δεν παίρνω πίσω για το πρόγραμμα του Ηρωδείου, που δεν παύει να μου θυμίζει αρχές δεκαετίας του ’70, η «Πειραιώς», όμως -μαζί με τους λοιπούς χώρους που θα χρησιμοποιηθούν-, έχει ένα πρόγραμμα, πληθωρικό και φορτωμένο μεν -ποιοι θα πάνε σ’ ΟΛΑ αυτά;- καλά ισορροπημένο δε, με μερικές πολύ ενδιαφέρουσες αιχμές και… στη γραμμή Γιώργου Λούκου. Συνειρμικά θυμήθηκα, τότε που αντικατέστησαν, μέσα στη γενική κατακραυγή δημοσιογραφικού και καλλιτεχνικού κόσμου, τον Μισέλ Δημόπουλο στην καλλιτεχνική διεύθυνση του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, με την Δέσποινα Μουζάκη κι εκείνη, πολύ έξυπνα ποιούσα, συνέχισε -μ’ επιτυχία- το Φεστιβάλ στο δρόμο του Δημόπουλου, με μικρές αλλαγές.

Επιπλέον, ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος έκανε μια συνέντευξη Τύπου που άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις -πώς έγινε με τη συνέντευξη Φαμπρ; Ακριβώς το αντίθετο... Πολύ καλή οργάνωση, μετάδοση ζωντανή μέσω facebook έως και μετάφραση στη νοηματική, πολύς κόσμος, πολλοί καλλιτέχνες, μετρημένα και συμφιλιωτικά τα λόγια τού, έτσι κι αλλιώς, συμπαθητικού σ’ όλους διευθυντή -καλά, ο υπουργός Πολιτισμού κι οι δήμαρχοι Αθήνας κι Επιδαύρου είπαν αυτά που λένε πάντα οι υπουργοί κι οι δήμαρχοι…-, αμεσότητα, σχέδια ενδιαφέροντα (που δεν ξέρω βέβαια αν θα βρεθούν τα χρήματα για να υλοποιηθούν ή μείνουν μόνο στα λόγια), έως και τον πρόεδρο του Ελληνικού Φεστιβάλ που μίλησε για «νέο Φεστιβάλ» έβαλε ο Θεοδωρόπουλος στη θέση του τονίζοντας πως πρόκειται απλώς για «σκυταλοδρομία»…

Στα συν, ακόμα, κι η επιλογή απ’ τον καινούργιο διευθυντή των συνεργατών του -απ’ τους συμβούλους του, Δήμητρα Κονδυλάκη (για το σύγχρονο ελληνικό θέατρο), Στεριανή Τσιντζιλώνη (για το χορό), Τζωρζίνα Κακουδάκη (για τα εκπαιδευτικά προγράμματα) και Ματίας φον Χαρτς (καλλιτεχνικό διευθυντή του Θερινού Φεστιβάλ του Βερολίνου «Foreign Affairs», για τις διεθνείς παραγωγές) -επιτέλους έχουμε, για πρώτη φορά, έναν φον στο Φεστιβάλ!- μέχρι την έμπειρη γραμματέα του που ΞΕΡΕΙ Ορσία Σοφρά.

Βέβαια, τα πράγματα με τα οικονομικά καθόλου καλά δεν είναι και στις κυβερνητικές υποσχέσεις προς τον νέο διευθυντή περί εξόφλησης των παλαιών χρεών του Φεστιβάλ στους καλλιτέχνες κι έγκαιρης εξόφλησης αυτών που θα συμμετάσχουν φέτος καμιά εμπιστοσύνη δεν έχω και πολύ φοβάμαι πως δε θα τηρηθούν… Αλλά ας μη γίνω πάλι μάντης κακών.

(Πάντως ο κ. πρόεδρος του Δ.Σ. του Ελληνικού Φεστιβάλ, όταν μιλάει -γι άλλη μια φορά, προς εντυπωσιασμόν υποθέτω, με στόχο, πάντα, τον «κακούργο» Γιώργο Λούκο…- περί «ταμειακού ελλείμματος» που βρήκαν, θα πρέπει να διευκρινίζει πως δεν οφείλεται σε προϋπολογισμό -τον περσινό- που ’πεσε έξω αλλά στο υπουργείο Πολιτισμού που ΔΕΝ έδωσε όλα τα χρήματα της επιχορήγησης. Για να μην μιλήσω για την Περιφέρεια και τις περσινές υποσχέσεις της (άριστα έπραξε η περιφερειάρχης κ. Δούρου και φέτος δεν παρέστη και δεν ανανέωσε τις αεριτζίδικες αυτές υποσχέσεις…). 

Σε κάθετη πτώση -και δεν εννοώ μόνον κυκλοφοριακή…- «Τα Νέα» και «Το Βήμα», αναζητούν σωσίβια έως και στον κιτρινισμό ενώ ήδη, σ’ ελεύθερη κατάδυση χωρίς επιστροφή, κοντεύουν να πιάσουν πάτο. Προς το παρόν «Τα Νέα» φιλοδοξούν να γίνουν, με τη σειρά τους, «Η Εφημερίδα που Γκρέμισε τον Λιβαθινισμό». Και στις 12 Μαΐου κυκλοφόρησαν με καταστροφολογικό δισέλιδο που βγήκε και με χτύπημα στην πρώτη σελίδα με τον τίτλο «Εθνικό Θέατρο: Έπεσαν έξω και δεν πάνε Επίδαυρο». Το θέμα (που ’χε προαναγγελθεί με «κουίζ», τρεις μέρες πριν, σε παρακαλλιτεχνική στήλη της εφημερίδας), κινδυνολογικό, περί… επικείμενης χρεωκοπίας του Εθνικού Θεάτρου το οποίο «ατύχησε» στα χέρια του Στάθη Λιβαθινού -ενώ, ως γνωστόν, ευημερούσε επί Σωτήρη Χατζάκη, έτσι; Με πλήθος αριθμών που ο καθείς κατά βούλησιν μεταφράζει (όπως ακριβώς και τους αριθμούς που παρέθετε ο Σωτήρης Χατζάκης όταν παύτηκε απ’ το Εθνικό…). Θέμα που βγήκε, μετά από ανάλογο της «Εφημερίδας των Συντακτών», ως δίδυμό του, δέκα μέρες πριν τη λήξη της θητείας του Στάθη Λιβαθινού - εντελώς τυχαία, προφανώς, και τα δυο…

Αλλά… Αλλά ο κόκκος της άμμου. Το πρωί βγήκε στον αέρα το πρωτοσέλιδο, το μεσημέρι ο υπουργός Πολιτισμού, εξερχόμενος απ’ τη ραστώνη, ανανέωσε τη θητεία Λιβαθινού -πολύ ηχηρό το χαστούκι, αντιλάλησε η Μιχαλακοπούλου όπου και ο ΔΟΛ… Ενώ το Εθνικό συνεχίζει την προετοιμασία για τις τρεις παραστάσεις του που -ναι- θα πάνε στην Επίδαυρο.

Οπότε, παραφράζοντας τον τίτλο, θα μπορούσαμε να τον διαβάσουμε: «‘Τα Νέα’: έπεσαν έξω και (οι παραστάσεις του Εθνικού) πάνε Επίδαυρο». 

Όσο για το -ανώνυμο, βέβαια, αλλά απολύτως αναγνωρίσιμης γραφής…- σχόλιο που δημοσιεύτηκε την επομένη στη στήλη «Μικροπολιτικά» με τον τίτλο «Το ξεκατίνιασμα, αδελφές μου» -τίτλο κατευθείαν παραπέμποντα σε πασοκική «Αυριανή» της δεκαετίας του ’80 και σε ακροδεξιά «Ελεύθερη Ώρα» της ίδιας, πάνω-κάτω εποχής, που κυκλοφορούσε με τίτλους τύπου «Η κόρη της Χρήστου Λαδά»…-, με τα -και στο παρελθόν χρησιμοποιηθέντα- επιχειρήματα «μετα-κλιμακτηριακός ημιμαθής θίασος» και «δεν γίνεται με το αζημίωτο» το μόνο που θα μπορούσα να πω είναι: «Για κοίτα ποιος μιλάει!». Το γαρ πολύ της κατρακύλας γεννά παραφροσύνη…

Την ίδρυση Ακαδημίας Τεχνών στην οποία «θα ενταχθούν οι Δραματικές Σχολές του Εθνικού Θεάτρου, του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης και της Κρατικής Σχολής Ορχηστρικής Τέχνης» αποφάσισαν, λέει, οι συναρμόδιοι υπουργοί, ήτοι Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων Νίκος Φίλης, Πολιτισμού και Αθλητισμού Αριστείδης Μπαλτάς και αναπληρώτρια Παιδείας Σία Αναγνωστοπούλου. Και συμφώνησαν, λέει, «να δρομολογηθεί επιτροπή των δυο υπουργείων, που θα εξετάσει την αναμόρφωση του προγράμματος και της διάρκειας σπουδών των σχολών αυτών, με στόχο την αναβάθμισή τους και την ένταξή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση».

Μήπως δεν κατάλαβα καλά; Αυτό εννοούσαμε όταν χρόοονια τώρα μιλούσαμε για Ακαδημία Τεχνών; Και τέχνες μόνο το θέατρο κι ο χορός και ολίγη από μουσική -το Κρατικό Ωδείο Αθηνών πούντο;- είναι; Μια αίσθηση μεγάλης προχειρότητας διέπει την απόφαση ή μου φαίνεται; 

Διεθνής γίνεται, σιγά-σιγά, ο θεατρικός συγγραφέας μας Ανδρέας Φλουράκης. Το καλοκαίρι θα σκηνοθετήσει στην Νέα Υόρκη το έργο του «Θέλω μια χώρα» -που πρωτοπαρουσίασε πέρσι το καλοκαίρι, στο Φεστιβάλ Αθηνών, η Μαριάννα Κάλμπαρη με το «Θέατρο Τέχνης» για να την επαναλάβει, στην αρχή της λήγουσας σεζόν, στο «Θέατρο Τέχνης» της Φρυνίχου- στα αγγλικά, σε μετάφραση του Αλέξι Κέι Κάμπελ, στο πλαίσιο του «Directors Lab» («Εργαστηρίου Σκηνοθετών») που οργανώνει κάθε χρόνο το Θέατρο «Lincoln Center», ο Μενέλαος Καραντζάς -τώρα παίζεται σε σκηνοθεσία του στο «Αγγέλων Βήμα» και στο πλαίσιο του «Φεστιβάλ Διαρκείας Ελληνικού Έργου του 21ου Αιώνα» το έργο των Ελένης Κοσμά και Κορίνας Κονταξάκη «Ποιο σώμα;».

Συνήθως στο «Directors Lab» παίρνουν μέρος γύρω στους 60 σκηνοθέτες απ’ όλο τον κόσμο, έχουν, μάλιστα, συμμετάσχει και πολλοί Έλληνες απ’ το 1995 που ξεκίνησε. Φέτος, για πρώτη φορά, η μορφή του «Lab» είναι διαφορετική: επιλέχτηκαν μόνο έξι σκηνοθέτες απ’ όλο τον κόσμο, οι οποίοι κλήθηκαν να προτείνουν και να σκηνοθετήσουν ένα ολόκληρο έργο της επιλογής τους απ’ τη χώρα τους. 

Το «πρότζεκτ», που λέμε, θα διαρκέσει τρεις βδομάδες -από 18 Ιουλίου μέχρι 7 Αυγούστου-, χωρίς αργίες τα Σαββατοκύριακα, και το αποτέλεσμα αυτής της εξαντλητικής διαδικασίας θα παρουσιαστεί σ’ ένα επιλεγμένο κοινό που θα αποτελείται από μέλη της θεατρικής κοινότητας της Νέας Υόρκης. Επίσης, για πρώτη φορά φέτος, το LCT («Lincoln Center Theater») προσκαλεί και τους συγγραφείς των έργων που έχουν επιλεγεί -επομένως κι ο Ανδρέας Φλουράκης ανάμεσά τους- για όλο αυτό το διάστημα. Ο σκηνοθέτης Μενέλαος Καραντζάς είχε επιλεγεί και πέρσι και συμμετείχε στο «Directors Lab». Ακριβώς η συμμετοχή του αυτή οδήγησε να τον επιλέξουν και φέτος (Η δεύτερη φωτογραφία, του Πάτροκλου Σκαφίδα).

Σχεδόν τα κατάφερε ο Σίμος Κακάλας. Με τον «Βαφτιστικό» που ανέβασε στην Λυρική. Η είσοδος σκηνοθετών του θεάτρου πρόζας -ή και του κινηματογράφου- στο λυρικό μας Θέατρο, που ’χει ξεκινήσει καμιά τριανταριά χρόνια πριν και τελευταία όλο και πυκνώνει, εκτός ολίγων εξαιρέσεων, δεν έχει στεφθεί από επιτυχία. Οι λυρικοί καλλιτέχνες, κατά κανόνα, με την υποκριτική, σχέση έχουν όση ο φάντης με το ρετσινόλαδο. Κι οι θεατρικοί σκηνοθέτες μας, με την όπερα και την οπερέτα και τον τρόπο που θα πρέπει η σκηνοθεσία τους να συμπλεύσει με τη μουσική, επίσης δεν έχουν και μεγάλη σχέση -κάποιους έως και άσχετους θα τους έλεγα, δεν αρκεί ν’ ακούς όπερα κι οπερέτα και να σου αρέσει η όπερα κι η οπερέτα για να μπορείς να σκηνοθετείς όπερα ή οπερέτα…

Ο Σίμος Κακάλας πέτυχε -σχεδόν, και θα επανέλθω να εξηγήσω το «σχεδόν»- γιατί, καταρχάς, δεν έκανε τον έξυπνο. Δεν αποδόμησε, δεν ανέτρεψε, δεν επενέβη, δε θέλησε να θέσει εαυτόν πάνω απ’ την οπερέτα του Σακελλαρίδη. Λειτούργησε, δηλαδή, όχι εξυπνακίστικα αλλά έξυπνα. Διότι αυτά δε θα τα σήκωνε το έργο. Το σεβάστηκε, δεν το κορόιδεψε, κατάλαβε σε ποιο κοινό απευθύνεται και -κυρίως- πήγε με τα νερά της μουσικής. 

Οι παρεμβάσεις του -βασικά οι τέσσερις «μάσκες», με φράκο πάνω, φουστανέλα κάτω, αλλά και κάποιες μικρές άλλες- ήταν λεπτές, διακριτικές, κριτικές, ανεπαίσθητα ειρωνικές πινελιές - θα το πιστέψετε ότι θυμήθηκα την «Τύχη της Μαρούλας», το κωμειδύλλιο του Δημητρίου Κορομηλά, που ’χε κάνει ο Κάρολος Κουν στο θερινό, τότε, «Θέατρο Τέχνης» της Ιουλιανού, το καλοκαίρι του ’74;- κι ενσωματώθηκαν στο παραστασιακό σύνολο -έξοχο, για παράδειγμα, το ταμπλό βιβάν στο «Ψηλά στο μέτωπο». Ενώ στα κωμικά, ειδικά με τον Βαφτιστικό Μάρκο Κορτάση, καθόλα νόμιμο το βρήκα που ο σκηνοθέτης κατέφυγε στη νούτικη κωμωδία την οποία πολύ έχει μελετήσει. Με αποτέλεσμα μια εύφορη παράσταση, όπου έως και γέλασα με τα -πεπαλαιωμένα- αστεία του λιμπρέτου.

Το υπέροχο, απολύτως συμμετρικό, αρ νουβό σκηνικό του Αντώνη Δαγκλίδη, στ’ αγαπημένα του (και μου) παλ χρώματα, και τα κοστούμια της Κλαιρ Μπρέισουελ -μόνο το πρώτο της Κικής με ξένισε- βοηθούν πολύ την παράσταση, όπως κι η μουσική διεύθυνση του Γιώργου Αραβίδη. Και, βέβαια, η διανομή -την πρώτη είδα. Ο Δημήτρης Πακσόγλου, εκτός από εξαίρετη φωνή, διαθέτει το κωμικό χάρισμα έστω κι αν είναι χύμα. Η Άννα Στυλιανάκη-Βιβίκα κι η Διαμάντη Κριτσωτάκη-Κική, όμορφες, λυγερές, τσαχπίνες και ικανές να παίξουν θέατρο κι όχι μόνο να τραγουδήσουν σωστά, είναι πολύ καλές επιλογές. Ο Κωστής Ρασιδάκης-Συνταγματάρχης, αν και κάπως υπερβολικός, κι ο Παύλος Μαρόπουλος-Κορτάσης τα καταφέρνουν -στους μικρότερους ρόλους ξεχώρισα τον Μανώλη Λορέντζο. 

Δυστυχώς ο Σταμάτης Μπερής και φωνητικά υστερεί και υποκριτικά. Και χωρίς τον κατάλληλο Ζαχαρούλη το αποτέλεσμα είναι προβληματικό -γι αυτό και το «σχεδόν τα κατάφερε ο Σίμος Κακάλας» της αρχής (Φωτογραφίες: Βασίλης Μακρής).

Στις 27 Απριλίου σας είχα δώσει εδώ την είδηση ότι ο Χάρης Αττώνης θα κάνει τον επόμενο χειμώνα -η πρεμιέρα 14 Οκτωβρίου- στο «Από Μηχανής», σε σκηνοθεσία Άκι Βλουτή, το μονόλογο του Κόλιν Τίβαν «Ο πίθηκος του Κάφκα», βασισμένο στο διήγημα του Κάφκα «Αναφορά σε μια Ακαδημία». Και, για να σας συνδέσω, αναφέρθηκα στα προηγούμενα ανεβάσματα στην ελληνική σκηνή του συγκεκριμένου μονολόγου ή άλλων, βασισμένων στο ίδιο διήγημα, που ’χουν πυκνώσει τελευταία.

Ιδού κι άλλο ένα, εντελώς πρόσφατο: απ’ την περασμένη Δευτέρα νεανικότατος θίασος -όλοι φρέσκοι απόφοιτοι της δραματικής σχολής του Eθνικού- έχει ανεβάσει στο «Bios» μια νέα θεατρική εκδοχή του καφκικού διηγήματος, για πέντε ηθοποιούς αυτή τη φορά, σε σκηνοθεσία του Γιώργου Κατσή (ή Τζούλιο), με τον ταραντινικά ανορθόγραφο τίτλο «Ο θείασως πέζη Κάφκα». Μέχρι 14 Ιουνίου -τα Δευτερότριτα- θα παίζεται, ε, θα τη δω, να δω τι «πέζη» (Φωτογραφία: Νίκος Πανταζάρας).