«Transitions 3»: με Οργή και Διαδηλώσεις

Η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση ξέρει να εμπιστεύεται τους ανθρώπους της -κι αυτό έχει φέρει τ’ αποτελέσματα που βλέπουμε κι ακούμε εδώ και πέντε χρόνια. Η Κάτια Αρφαρά, Καλλιτεχνική Διευθύντρια Θεάτρου / Χορού της «Στέγης», ξέρει άριστα τι πράττει. Κι αυτό το αποδεικνύει εδώ και πέντε χρόνια.

Ανάμεσα στις σημαντικότερες πρωτοβουλίες της, το φεστιβάλ «Transitions» («Μεταβάσεις»). Ένα «γεωπολιτικό» φεστιβάλ το οποίο δημιουργήθηκε πριν από δυο περίπου χρόνια «επιχειρώντας», όπως σημειωνόταν τον Μάρτιο του 2014, όταν πρωτοξεκίνησε, «να διευρύνει και να εμβαθύνει τον πολιτιστικό διάλογο με κοινωνίες που κλυδωνίζονται τις τελευταίες δύο δεκαετίες από ραγδαίες πολιτικές και οικονομικές αλλαγές, ενώ συγχρόνως αντιμετωπίζουν ακραία κοινωνικά φαινόμενα».
«Ειδικότερα, από φέτος», διαβάζω στο σημείωμα, «και για τρεις καλλιτεχνικές περιόδους (σ.σ. όλα άψογα οργανωμένα εξαρχής), η ‘Στέγη’ θα εστιάσει την προσοχή της στην ανεξάρτητη και ιδιαίτερα δυναμική καλλιτεχνική σκηνή τριών περιοχών με βαρύνουσα σημασία στον παγκόσμιο γεωπολιτικό χάρτη, που αναζητούν νέες μορφές συλλογικής δράσης και αντίδρασης στα σύγχρονα ιδεολογικά αδιέξοδα».

Στα Βαλκάνια, τη δική μας γεωπολιτική περιοχή, ήταν αφιερωμένο το πρώτο «Transitions» -το 1-, στην Λατινική Αμερική το 2. Το φετινό τρίτο και τελευταίο (11 μέχρι 29 Νοεμβρίου), το 3 -όλα ρολόι!- είναι αφιερωμένο στην Κεντρική Ευρώπη: Ουγγαρία, Πολονία, Τσεχία, Σλοβακία.

«Η νέα γενιά δημιουργών της Κεντρικής Ευρώπης, τους οποίους προσκαλεί στην Αθήνα το τρίτο φεστιβάλ ‘Transitions’», γράφει η Κάτια Αρφαρά, «ισορροπεί ανάμεσα στα κλασικά κείμενα της στιβαρής λογοτεχνικής τους παράδοσης και σε πειραματικές, μεικτές φόρμες που κινούνται στα όρια του κινηματογράφου, της θεατρικής εγκατάστασης, της περφόρμανς, του χορού και του θεάτρου ντοκουμέντου. Για τους καλλιτέχνες του ‘Transitions 3’, οι οποίοι βίωσαν την απότομη μετάβαση στον ‘άγριο καπιταλισμό’ και τον κόσμο της ελεύθερης αγοράς, το θέατρο αποτελεί μια πράξη κατεξοχήν πολιτική, καθώς μετέχει ενεργά στο δημόσιο διάλογο παίρνοντας θέση στα σύγχρονα κοινωνικά, ιδεολογικά και οικονομικά αδιέξοδα».

Μετά τη χτεσινή συνέντευξη Τύπου η αίσθηση μου είναι ότι έχουμε να περιμένουμε έντεκα εκδηλώσεις -συν ο Ρουμάνος εικαστικός Νταν Περζόβσκι, συν η περφόρμανς της Αργεντινής Λόλα Αρίας, ως μετακλήσεις, αντίστοιχα, απ’ τα δυο προηγούμενα «Transitions», κάτι σαν νήματα που συνδέουν τις τρεις διοργανώσεις σε μία κατάληξη-κορωνίδα, συν ένα συμπόσιο με θέμα «Τέλεια αρμονία. Η πρόσφατη τέχνη και πολιτική στην Ανατολική Ευρώπη»- απ’ τις οποίες θα ’θελα να παρακολουθήσω και τις έντεκα.

Το εναρκτήριο λάκτισμα -αν και μισεί, όπως μας είπε χτες, το ποδόσφαιρο-, το δίνει αύριο ο Ούγγρος Άρπαντ Σίλινγκ με το θίασό του «Κρέτακορ»: «Η μέρα της οργής» -ένα κείμενο συλλογικά γραμμένο. Που κάνει στην «Στέγη» την παγκόσμια πρεμιέρα του.

Είχα την ευτυχία να δω δυο παραστάσεις του Άρπαντ Σίλινγκ: το 2001 στην Θεσσαλονίκη, απ’ το Θεάτρο «Κάτονα Γιόζεφ» της Βουδαπέστης, μετακλημένο απ’ το ΚΘΒΕ για το άτυπο Φεστιβάλ της Ένωσης των Θεάτρων της Ευρώπης 

που διοργάνωσε, τον «Δημόσιο κίνδυνο» του Ιστβάν Τασνάντι, βασισμένο στη νουβέλα «Μιχαήλ Κόλχάας» του Κλάιστ, και το 2007, απ’ τον δικό του θίασο «Κρέτακορ», στο Φεστιβάλ Αθηνών, τον «Γλάρο» του Τσέχοφ -πήγα στην απογευματινή και στη, συνέχεια, εκλιπαρώντας μια θέση, και στη βραδινή. Και οι δυο αυτές παραστάσεις μ’ έχουν σημαδέψει βαθιά.

Ο Άρπαντ Σίλινγκ έχει αλλάξει εντελώς γραμμή πλεύσης, κάνει ένα θέατρο καθαρά πολιτικό, ακτιβίστικο, παίρνοντας σαφή θέση ενάντια στην ακροδεξιά κυβέρνηση Βίκτορ Ορμπάν της πατρίδας του. Δεν ξέρω τι ακριβώς θα δω αλλά ΘΕΛΩ να το δω, πρώτα και πάνω απ’ όλα του φετινού «Transitions». Με δεύτερο την περφόρμανς «Ακρόαση για μια διαδήλωση» που οργανώνει μια αργεντινή σκηνοθέτρια, η Λόλα Αρίας, σε έρευνα και δραματουργία του δικού μας Πρόδρομου Τσινικόρη, για το δικό μας Πολυτεχνείο, στις 17 Νοεμβρίου, τη μέρα ακριβώς της επετείου του Πολυτεχνείου.