Ταξίδι μακριάς νύχτας προς τη μέρα

Το έργο. Ο Γκούλι, ισλανδός ψαράς, ξεκινάει ένα πρωί από το ψαροχώρι του με τρεις συντρόφους του και με την τράτα τους για ψάρεμα. Όταν βγαίνουν ανοιχτά η τράτα θα ανατραπεί. Οι τρεις άλλοι ναυτικοί δεν θα αντέξουν. Ο Γκούλι θα κολυμπήσει. Μέσα στη νύχτα. Το σώμα του, στα νερά του παγωμένου Ατλαντικού, σιγά-σιγά θα παγώνει αλλά ο νεαρός ψαράς δεν θα εγκαταλείψει. Θα σκέφτεται τη μάνα του, τον μπαμπά του, θα σκέφτεται την κοπέλα που του αρέσει και ονειρεύεται να την κάνει δική του, θα σκέφτεται την παλιά Πλίμουθ Μπαρακούντα του ’74 που ονειρευόταν, που έχει βρει και παραγγείλει και που περιμένει να του τη στείλουν από την Ελβετία και που δεν την έχει εξοφλήσει ακόμα -ένα αμάξι «για να φλιπάρουν οι γκόμενες»-, θα μιλάει μ’ ένα γλάρο που του κάνει παρέα, θα λέει ανέκδοτα στον εαυτό του, θα προσπαθεί να θυμηθεί «τα πέντε καλύτερα βινίλια όλων των εποχών», θα τραγουδάει Πινκ Φλόιντ, θα σκέφτεται τις αγκαλιές που θα ήθελε να κάνει στα παιδάκια του συντρόφου του που χάθηκε πριν από λίγο στο ναυάγιο, θα σκέφτεται τι θα έπρεπε και τι θα ήθελε να κάνει πριν αφεθεί στον βυθό που τον περιμένει… Και θα γλιτώσει. Ένα φως, η θάλασσα θα τον πετάξει στα βράχια, θα τα σκαρφαλώσει… -η σωτηρία.
Ο Ισλανδός Γιον Άτλι Γιόνασον έγραψε (2009) το μονόλογο «Βυθός» εκκινώντας από ένα πραγματικό συμβάν που συγκλόνισε την πατρίδα του το 1984. Ο πραγματικός, 22χρονος Γκούλι -που, πέρα από κάθε λογική, άντεξε έξι ώρες στην παγωμένη θάλασσα και μετά, για το λόγο αυτό, υπήρξε αντικείμενο ιατρικών πειραμάτων- στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης που μάστιζε τότε (2008-2011) την Ισλανδία είχε αναδειχθεί σε σύμβολο ψυχραιμίας και αντοχής. Το ενδιαφέρον, σφιχτό, έξυπνο -ευφυέστατη η σκηνή της σύνδεσης με τον «Τιτανικό» -κείμενο, που δεν στερείται και χιούμορ, ξεπερνάει τη ρεαλιστική καταγραφή και, χωρίς να παραμερίζει το καθαυτό συγκλονιστικό γεγονός, διακριτικά απογειώνεται με μία ποιητική δύναμη.
Η παράσταση. Ο ηθοποιός Κωστής Καλλιβρετάκης ακουμπώντας σε μία θεατρικότατη -που μιλιέται- εξαίρετη μετάφραση υπογράφει τη σκηνοθεσία. Στην οποία, αν και πρόκειται για μονόλογο, σαφώς διακρίνεται το αποφασιστικό, μολονότι πρωτόπειρο, χέρι του. Το γεμάτο νερό, διάφανο, γυάλινο «κουτί»-μπανιέρα, κάτι σαν φέρετρο, μέσα στο οποίο έβαλε τον ηθοποιό του να ποδηλατεί σε ενσωματωμένα πεντάλια στατικού ποδηλάτου κάνοντας τα νερά να αφρίζουν -αποτελεσματικότατο το σκηνικό της Δάφνης Κούτρα στην οποία οφείλεται και το σωστό κοστούμι-, εμπνευσμένο, προφανώς, από τα πειράματα των οποίων αντικείμενο έγινε ο Γκούλι, πέρα από την αίσθηση που μεταφέρει ότι ο ηθοποιός κολυμπάει, δίνει ευρύτερες, μεταθεατρικές διαστάσεις στην παράσταση.
Ο Αλέκος Αναστασίου σχεδίασε φωτισμούς που βοηθούν ουσιαστικά. Εξαιρετικά τα βίντεο -δημιουργοί, η Άρτεμις Αναστασιάδη και η Ελένη Τριανταφυλλοπούλου: μεταφέρουν με αξιοθαύμαστο τρόπο ακόμα και την παγωνιά της θάλασσας.
Η ερμηνεία. Ο Θανάσης Δόβρης είναι φανερό πως πίστεψε στο κείμενο αυτό. Και αφέθηκε να οδηγηθεί από τη σκηνοθεσία χωρίς να χάσει την προσωπικότητά του. Έχει, άλλωστε, το κατάλληλο μέγεθος για το ρόλο. Αλλά, πέραν της αξιοθαύμαστης αντοχής του, έχει και συναισθηματικά αποθέματα που τα χρησιμοποιεί σωστά, με μέτρο. Επιπλέον η πορεία του ρόλου που χάραξε με το σκηνοθέτη είναι ρυθμικά άψογη: κορυφώσεις, υφέσεις, επιταχύνσεις, επιβραδύνσεις… Μία πολύ καλή στιγμή που εγγράφεται στο ενεργητικό του ηθοποιού.
Το συμπέρασμα. Δείτε αυτή την παράσταση! Θα σας κρατήσει με την ανάσα κομμένη και θα σας συγκινήσει. Μάθημα αντοχής: σε όποιου είδους θάλασσα και αν βρεθούμε να παλεύουμε. Κι ας μας περιμένει ο βυθός…

Θέατρο «104»/Κεντρική Σκηνή, 19 Μαΐου 2014.