Απογοήτευση δια χειρός Αβδελιώδη

Το έργο. Ο Δον Περλιμπλίν, εργένης συνεσταλμένος, έχει πενηνταρίσει. Και πρέπει να νοικοκυρευτεί. Η υπηρέτρια του, η Μαρκόλφα, τον πιέζει να κάνει γυναίκα του τη νεαρή _ όμορφη αλλά πολύ νεότερη από τον Περλιμπλίν και εντελώς ακατάλληλη… _ γειτονοπούλα του, την Μπελίσα. Η οποία πείθεται από τη μάνα της να δεχτεί, μια και ο γέρος τον φυσάει τον παρά. Ο Περλιμπλίν, παρά τους δισταγμούς του, θα προχωρήσει στο γάμο. Αλλά η πρώτη νύχτα ναυαγεί: αντί να  ανταποκριθεί στα συζυγικά του καθήκοντα, ο Περλιμπλίν κοιμάται ενώ η αδίστακτη Μπελίσα τον απατά μπάζοντας στο δωμάτιο πέντε (!) εραστές. Το παράδοξο είναι πως ο κερατάς πλέον Περλιμπλίν, ενώ αντιλαμβάνεται τι παίζει και αποδέχεται την κατάσταση, νοιώθει να φουντώνει η αγάπη που ως τότε δεν ένοιωθε για τη γυναίκα του _ αγάπη άδολη. Η Μπελίσα, όμως, θα ερωτευτεί: έναν νεαρό άντρα που τριγυρίζει το σπίτι σκεπασμένος με μία κόκκινη κάπα και με κρυμμένο πρόσωπο. Ο Περλιμπλίν, όταν βεβαιώνεται για το πάθος της, φεύγει λέγοντάς της πως θα τον σκοτώσει. Γυρίζει στη σκηνή με κρυμμένο πρόσωπο, τυλιγμένος με την κόκκινη κάπα του εραστή και μαχαιρωμένος στην καρδιά. Ο νέος δεν ήταν παρά ο ίδιος, μεταμφιεσμένος. Και ο ίδιος ήταν που κάρφωσε το μαχαίρι στην καρδιά του. Η υπέρτατη θυσία! Ο Περλιμπλίν ξεψυχάει αλλά έτσι η Μπελίσα θα καταλάβει ποια είναι η αληθινή αγάπη και θα αποκτήσει ψυχή.

Στο μεγάλο μονόπρακτό του «Περλιμπλίν και Μπελίσα» (πρώτη παράσταση 1933) _ «ερωτικό αλληλούια με ένα πρόλογο και τρεις σκηνές» το χαρακτηρίζει _ ο Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα ξεκινάει από το μοτίβο μιας γκροτέσκας λαϊκής φάρσας _ ο γέρος και η νεαρή, άπιστη σύζυγος  _ αλλά το αναπτύσσει με εξαιρετική συμπύκνωση σε ένα απέραντα τρυφερό, συγκινητικό ποιητικό δράμα απεγνωσμένης αγάπης, ίσως με στοιχεία αυτοβιογραφικά. Ο έρωτας και ο θάνατος ήταν, εξάλλου, οι εμμονές του.

Η παράσταση. Δεν ήταν δύσκολο για τον εκλεκτό σκηνοθέτη Δήμο Αβδελιώδη να εντοπίσει τις εκλεκτικές συγγένειες του έργου με το κουκλοθέατρο _ ο Λόρκα, άλλωστε, πάντα ενδιαφερόταν για το είδος και είχε μάλιστα γράψει έργα προορισμένα γι αυτό. Και επέλεξε να το ανεβάσει σαν κουκλοθέατρο αλλά με ηθοποιούς που φορούν μάσκες. Το δύσκολο ήταν η υλοποίηση του εγχειρήματος. Και θέλω από τη αρχή να πως πως, κατά τη γνώμη μου, αποτυγχάνει παταγωδώς. Ίσως γιατί η παράσταση, που ήθελε τους διπλούς χρόνους για προετοιμασία από ένα κανονικό ανέβασμα, δεν δουλεύτηκε αρκετά. Ίσως γιατί οι ηθοποιοί του δεν πείστηκαν.

Ατελέστατη κίνηση, μία _ ασταθής _ εκφορά του λόγου με τις λέξεις να εκτοξεύονται καμπανιστά _ ο τρόπος αυτός εκφοράς, που ο σκηνοθέτης έχει επινοήσει και εφαρμόσει με επιτυχία σε παραστάσεις όπως το «Μαράν αθά», «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον» και, πρόσφατα, «Η γυναίκα της Ζάκυθος», αφενός κινδυνεύει να γίνει μανιέρα, αφετέρου ίσως αποδίδει σε κείμενα μη θεατρικά _, φωνές ακατάλληλες, «φτιαγμένες» _ που ο στεντόρειος ήχος των κακορυθμισμένων μικροφώνων τις αλλοίωνε εντελώς _, σκηνική αμηχανία έως ακαταστασία… είναι ό,τι μου έμεινε από την  παράσταση. Η τρυφερότητα, η λεπτή, βαθιά συγκίνηση που αναδίνει το έργο, ο ερωτισμός του, το χιούμορ του μοιάζουν να έχουν εξαφανιστεί. Έως και η θαυμάσια μετάφραση του Νίκου Γκάτσου χάνεται.

Ο κουκλιστικος σκηνικός χώρος που υπογράφει ο σκηνοθέτης, λειτουργικός και καλά φωτισμένος αλλά εντελώς άκομψα και χωρίς ύφος τα κοστούμια του Αριστείδη Πατσόγλου με αποκορύφωμα το αποκρουστικό πράσινο που φόρεσε στην Μαρκόλφα. Ούτε η ζωντανή μουσική του Βαγγέλη Γιαννάκη βοηθάει ιδιαίτερα, ανομοιογενή τη βρήκα. Όσο για τα τραγούδια, αν η Δημήτρα Ματσούκα απλώς δεν έχει ικανοποιητική φωνή, στον Στέλιο Μάινα θα πρέπει δια νόμου να απαγορευτεί το τραγούδι…

Οι ερμηνείες. Ο Στέλιος Μάινας και η Ελένη Καστάνη μοιάζουν να παραπαίουν, άλλοτε εφαρμόζοντας και άλλοτε ξεχνώντας τις σκηνοθετικές οδηγίες. Πιο άνετη αλλά και πιο άσχετη η Δήμητρα Ματσούκα παράγει αποτελέσματα που κάποιες στιγμές θα μπορούσα να τα χαρακτηρίσω και φαιδρά. Διεκπεραιωτικοί, η Βιργινία Ταμπαροπούλου και ο Πατρίκιος Κωστής.

Το συμπέρασμα. Μία απογοήτευση. Από τον Δήμο Αβδελιώδη περίμενα κάτι σίγουρα καλύτερο.

Θέατρο «Βεάκειο», 22 Ιουλίου 2013.