Μπελμπέλ από τον Νίκο Μαστοράκη στο Εθνικό με την Λυδία Κονιόρδου

Το Τέταρτο Κουδούνι / Είδηση 

Το έργο του διεθνώς γνωστού και πολυβραβευμένου Καταλανού Σέρζι Μπελμπέλ «Ξένοι», τελικά, θ’ ανεβάσει τον Μάρτιο ο Νίκος Μαστοράκης για το Εθνικό Θέατρο, στο -νεοαποκτηθέν απ’ το Εθνικό- ισόγειο του «Ρεξ», με την Λυδία Κονιόρδου στον κεντρικό ρόλο της Μάνας και σε μετάφραση απ’ τα καταλανικά, στα οποία είναι γραμμένο, της Μαρίας Χατζηεμμανουήλ, σθεναρής προασπίστριας του καταλανικού -και γενικότερα του ισπανόφωνου- θεάτρου στην Ελλάδα, αντί της «Μάνας κουράγιο» του Μπρεχτ -με πρωταγωνίστρια και πάλι την Λυδία Κονιόρδου-, που είχε προγραμματίσει στο ρεπερτόριο του 2015/2016 ο Σωτήρης Χατζάκης, ρεπερτόριο το οποίο εσπευσμένα είχε ανακοινώσει, λίγες μέρες πριν παυθεί απ’ τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Θεάτρου, σύμφωνα με την απόφαση του Στάθη Λιβαθινού, που τον αντικατέστησε, να συνεργαστεί με τους καλλιτέχνες με τους οποίους είχε συμφωνήσει ο Σωτήρης Χατζάκης αλλά με τροποποιήσεις στο ρεπερτόριο, ώστε να αντιπροσωπεύει τη δική του φιλοσοφία.

Το έργο -για εννιά πρόσωπα-, που ο συγγραφέας του το χαρακτηρίζει «οικογενειακό μελόδραμα σε δυο εποχές», αναφέρεται σε μια οικογένεια που έρχεται αντιμέτωπη με το θάνατο της μητέρας, την ομοφυλοφιλία και τη δειλία του γιου, την απομάκρυνση της κόρης, τα γεράματα του πατέρα, με την απογοήτευση που έδωσε σ’ όλους η ζωή, με την ανάγκη τους για ρίζες, σε δυο διαφορετικές χρονικές στιγμές -τη δεκαετία του ’60 και στις αρχές του αιώνα μας- που απέχουν σαράντα περίπου χρόνια αλλά και που αλληλεπιδρούν για να δείξουν την αναπαραγωγή των ίδιων καταστάσεων, συναισθημάτων, ασθενειών, απογοητεύσεων… Και διαδραματίζεται σε δυο χώρους: το διαμέρισμα όπου κατοικούν στις δυο περιόδους οι δυο γενιές της οικογένειας κι ένα χώρο επάνω, όπου ζουν οι ξένοι, μετανάστες, την πρώτη περίοδο απ’ την Νότια Ισπανία, τη δεύτερη απ’ την Βόρεια Αφρική. Μέσα από έναν απλό μύθο ο Μπελμπέλ πραγματεύεται την ιδέα πως όλοι είμαστε ξένοι μπροστά στο φόβο για το άγνωστο.

Οι «Ξένοι», που έχουν πια μεταφραστεί στα ισπανικά, τα αγγλικά, τα γερμανικά, τα ρουμάνικα και τα τούρκικα, έκαναν την πρεμιέρα τους το 2004 σε σκηνοθεσία του ίδιου του συγγραφέα - ιδιαίτερα ενεργός και ως σκηνοθέτης, τόσο που έχει να γράψει απ’ το 2009, αλλά και μεταφραστής- στην Βαρκελόνη, στο Εθνικό Θέατρο της Καταλονίας, του οποίου ο Μπελμπέλ διετέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής απ’ το 2006 μέχρι το 2012 και με τη διακεκριμένη ηθοποιό Άννα Λισαράν στο ρόλο της Μάνας. Η Λισαράν -που πέθανε από κεραυνοβόλο καρκίνο το 2013 σε ηλικία 69 χρόνων- ήταν η μόνη απ’ τη διανομή της παράστασης που έπαιξε -το ρόλο της Μάνας πάντα- και στη μεταφορά του έργου στον κινηματογράφο απ’ τον Βεντούρα Πονς το 2008. Τιμήθηκε, μάλιστα, για την ερμηνεία της αυτή, το 2009, στα Βραβεία «Γκαουντί», τα σημαντικότερα καταλανικά κινηματογραφικά βραβεία -στα οποία η ταινία είχε εννιά υποψηφιότητες-, με το Βραβείο Ερμηνείας Πρώτου Γυναικείου Ρόλου ενώ το ίδιο κέρδισε, εξ ημισείας, την ίδια χρονιά και στο Φεστιβάλ Ισπανικών Ταινιών της Τουλούζης.

Τον 52χρονο σήμερα Σέρζι Μπελμπέλ μας τον έκανε γνωστό στην Ελλάδα το «Θέατρο του Νότου» του Γιάννη Χουβαρδά με το έργο του «Μετά τη βροχή» που ανέβασε στον Εξώστη του «Αμόρε», τη σεζόν 1998/1999, η Βαρβάρα Μαυρομάτη. Το ίδιο έργο παρουσιάστηκε, επίσης, με τον τίτλο «Τσιγάρο στην ταράτσα», το 2002 /2003 απ’ την Υρώ Μανέ στην Θεατρική Σκηνή «Αθηναΐς», σε σκηνοθεσία Γιώργου Πετρούνια και, ως «Μετά τη βροχή» και πάλι, στην Θεσσαλονίκη, στο θέατρο «Αμαλία» το 2005/2006, απ’ την Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης» σε σκηνοθεσία Έρσης Βασιλικιώτη. 

Απ’ το θίασο «Στιγμή» και σε σκηνοθεσία Γιάννη Αναστασάκη παρουσιάστηκαν στην ελληνική σκηνή αλλά δυο έργα του Μπελμπέλ: το 2003/2004, μ’ επανάληψη τη σεζόν 2004/2005, στο θέατρο «Βασιλάκου», το «Μια στιγμή πριν» και το 2006/2007, στο «Άλμα», το «Είμαι άσχημη» που ο Μπελμπέλ το συνυπογράφει με τον Τζόρντι Σάντσες. 

Με τη μορφή, τέλος, «θεατρικού αναλογίου» έχουν παρουσιαστεί εδώ τα έργα του «Αίμα», σε σκηνοθετική επιμέλεια Ελένης Γεωργοπούλου, το 2012, στο «Altera Pars», στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Θεατρικών Αναλογίων «5 o’clock Tea-tro» και «Εκτός παιδιάς», σε σκηνοθεσία Κυριακής Σπανού, το 2014, στο πλαίσιο του 3ου Ιβηροαμερικανικού Φεστιβάλ Θεατρικών Αναλογίων, στο Ινστιτούτο «Θερβάντες».