Σάαααααακη, Βραβείο! Αρχαίουουου Δράαααααματος! ή Του αέρα και της φωτιάς...

Το Τέταρτο Κουδούνι /11 Δεκεμβρίου 2014

Το πήρε! Το πήρε τελικά! Ο Σάκης. Το ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ -όπως μεγαλόστομα το έχουν ονομάσει- της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών. «Επειδή, σε μιαν εποχή όπου πληθαίνουν τα κρούσματα ‘εκσυγχρονιστικής’ κακοποίησης της αρχαιοελληνικής τραγωδίας, η οποία είναι από μόνη της αρκούντως ‘μοντέρνα’ ώστε να μην έχει ανάγκη από επίδοξους ‘εκμοντερνιστές’, ο Σάκης Ρουβάς, με τη σκηνοθετική καθοδήγηση του Δημήτρη Λιγνάδη, έδωσε τον Θεό Διόνυσο, σε μιαν εκ βαθέων προσέγγιση, με τρόπο ευθύ, άμεσο, ρευστό και χειροπιαστό, σαν από πνεύμα και ύλη, γη, νερό, αέρα και φωτιά, έναν πάντοτε ‘ερχόμενο’ ελληνικό θεό-χορευτή, φωτεινό και σκοτεινό συγχρόνως, αιώνιο και σύγχρονο, παρόντα στις χαρές και στις λύπες μας, στους θριάμβους και στις απώλειες», όπως γράφει (τι θράσος!) το μνημειώδες σκεπτικό της «αρμόδιας» επιτροπής της Ένωσης, η οποία θα μείνει στην ιστορία μαζί με την απόφασή της. Ας επαναλάβω τα ονόματα των μελών της: Λέανδρος Πολενάκης (πρόεδρος), Όλγα Μοσχοχωρίτου, Κωστής Δ. Μπίτσιος, Καλλιόπη Ραπανάκη, Μίρκα Ψαροπούλου. (Άσε που δεν ξέρουν καν πού ακριβώς τον «ερμήνευσε» το ρόλο. Διότι σε κανένα Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, όπως αναφέρει το σχετικό δελτίο Τύπου για την απονομή, δεν παίχτηκαν οι περί ων ο λόγος «Βάκχες»... Στο Ηρώδειο ναι, αλλά εκτός Φεστιβάλ, στις «παραχωρήσεις» του υπουργείου Πολιτισμού, τον Σεπτέμβριο του ’13).  

Και για να το σοβαρέψω λίγο το πράγμα. Πιστεύω πως ο καθένας έχει το δικαίωμα να κάνει θέατρο. Και να κάνει και αρχαία ελληνική τραγωδία αν θέλει και εφόσον βρει παραγωγό και σκηνοθέτη που συμφωνούν. Δεν έχω ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΤΙΠΟΤΑ προσωπικά με τον Σάκη Ρουβά -αντίθετα τον βρίσκω συμπαθέστατο και καθόλου επηρμένο. Κατάλαβα πως το προπερασμένο καλοκαίρι ξεσκίστηκε στη δουλειά κι άκουσε τον Δημήτρη Λιγνάδη, σκηνοθέτη του στην παράσταση, με κατάνυξη. Και νομίζω πως το αποτέλεσμα -στο ρόλο του Διόνυσου- ήταν συμπαθητικό έως ικανοποιητικό. Με τα μέτρα ενός μαθητή στο είδος -διότι μαθητής ήταν. Αλλά από ’κει μέχρι το Βραβείο... Αν οι Κριτικοί είχαν Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου στο Αρχαίο Δράμα, ας του το ’διναν. Αλλά να παρακάμψουν όλους όσοι ασχολήθηκαν με το αρχαίο δράμα στη διετία αυτή -διετία, αν κατάλαβα καλά, διότι όλα, πλίνθοι, κέραμοι ατάκτως ερριμμένα ήταν...- 2012/2013 και 2013/2014 -σκηνοθέτες, σκηνογράφους ηθοποιούς, συνθέτες, χορογράφους κλπ. κλπ., το βραβείο αυτό βλέπετε έχει θεσπιστεί για επίτευγμα κάθε κατηγορίας στο αρχαίο δράμα-, απ’ την Μήδεια του Γιώργου Κιμούλη και τον Νεοπτόλεμο του Αιμίλιου Χειλάκη μέχρι τον Κώστα Φιλίππογλου του «Φιλοκτήτη» και την Άτοσσα του Άκη Σακελλαρίου και να δώσουν το μεγαλόσχημο Βραβείο τους Αρχαίου Δράματος στον πρωτάρη Σάκη Ρουβά με ό,τι αυτός φέρει δεν είναι μόνο πρόκληση. Είναι σκάνδαλο. Μήπως κάποιοι πρέπει να απολογηθούν; Κι ας κάνουν ορισμένοι πως δεν καταλαβαίνουν -διότι αν όντως δεν καταλαβαίνουν υπάρχει πρόβλημα...- τη σημασία αυτής της επιλογής και μετατοπίζουν το θέμα: ο Σάκης Ρουβάς δεν πήρε απλώς ένα βραβείο ερμηνείας. ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ πήρε.

(Διευκρίνιση: ουδεμία αντιπαλότητα έχω με οποιοδήποτε μέλος της Επιτροπής, δεν είμαι ούτε ποτέ υπήρξα μέλος της Ένωσης, ουδέποτε επομένως παραιτήθηκα, ουδεμία σχέση έχω με τον αλληλοσπαραγμό των εντός και εκτός Ένωσης κριτικών, αρνήθηκα να εγγραφώ σ΄αυτή και δεν έχω καμιά φιλοδοξία να το κάνω... Διότι, άλλωστε, δε θεωρώ εαυτόν κριτικό. 

Σχετικά δε με τις «προκαταλήψεις» στις οποίες αναφέρθηκε ο πρόεδρος της Ένωσης Κυριάκος Λουκάκος στην απονομή, σ’ ό,τι με αφορά, να παραπέμψω στο σχόλιό μου που αναρτήθηκε εδώ στις 12 Ιουλίου του 2013 -το πλήρες κείμενο που μικρό μέρος του δημοσιεύτηκε στην «Lifo»- και στη γνώμη μου για τη συγκεκριμένη «ερμηνεία» που έγραψα στο «Τέταρτο Κουδούνι» στις 26 Σεπτεμβρίου του 2013).

Α, και το χειρότερο, ίσως, όλων. Απ’ την Δευτέρα συζητάμε για τον Σάκη, το βραβείο του, το σλιπάκι του κι ούτε λέξη για τον Νίκο Καραθάνο που τιμήθηκε για την «Γκόλφω» του -για την οποία όλοι, σχεδόν σύσσωμοι, παραληρούσαμε- με το Βραβείο «Κάρολος Κουν» Σκηνοθεσίας Ελληνικού Έργου -το βραβείο του Σάκη δεν ήταν ένα απ’ τα τρία Βραβεία «Κάρολος Κουν», ήταν ένα απ’ τα Βραβεία της Ένωσης αλλά επικρατεί πλήρης επί του θέματος σύγχυση διότι και τα μεν και τα δε επιλέγει και απονέμει μαζί η ίδια επιτροπή κριτικών. Η οποία, στη δεδομένη περίπτωση, για να ’μαστε δίκαιοι, έκανε καλά τη δουλειά της και βράβευσε την καλύτερη, ίσως, και, σίγουρα, την πιο συγκινητική παράσταση της διετίας.

Έφτασε την τέχνη του στο τίποτα. Στο μηδέν. Αλλά και στο άπειρο. Ο Πίτερ Μπρουκ. Άφησε πίσω του μια θριαμβική πορεία είκοσι και... χρόνων στο «επίσημο» βρετανικό θέατρο, άφησε πίσω του την πατρίδα του, εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, έψαξε στην Ασία και στην Αφρική την αλήθεια, έψαξε φιλοσοφίες διαφορετικές απ’ τις ευρωπαϊκές κι άρχισε απ’ την τέχνη του να αφαιρεί. Να αφαιρεί, να αφαιρεί, να αφαιρεί... Οτιδήποτε περιττό -σκηνικά, εφέ, εντυπωσιασμούς, υποκριτικά σουσούμια, τεχνικές... Κάθε βάρος. Κι έφτασε σε μια λιτότητα, σε μια ελαφράδα που αγγίζει όμως την ουσία. Και την αλήθεια -τη δική του την αλήθεια.
Αυτή την αλήθεια συνάντησα στη σκηνή του Δημοτικού Θέατρου του Πειραιά. Στην «Κοιλάδα των εκπλήξεων». Ένα κείμενο για το οποίο άντλησε -για τρίτη φορά στη θεατρική πορεία του- απ’ τον νευρολόγο Όλιβερ Σακς και που συνυπογράφει με την εδώ και πολλά χρόνια συνεργάτισσά του Μαρί-Ελέν Εστιέν με την οποία συνυπογράφουν και τη σκηνοθεσία. 

Θέμα του, η συναισθησία, ένα νευρολογικό φαινόμενο που χαρακτηρίζεται απ’ την αλληλλοεπικάλυψη των αισθήσεων -ένας ήχος, για παράδειγμα, γεννά την εντύπωση ενός γράμματος ή μιας γεύσης: ένας άντρας που στη θέα των γραμμάτων του αλφάβητου βλέπει χρώματα, ένας μουσικός που ακούγοντας λέξεις ακούει ήχους μουσικούς... Και μια γυναίκα-φαινόμενο -φαινόμενο μνήμης: μια δημοσιογράφος που φανερώνει στους ειδικούς γιατρούς που την εξετάζουν και την παρακολουθούν κι ανακαλύπτουν τους μηχανισμούς αυτής της μνημειώδους μνήμης πώς σε κάθε λέξη, σε κάθε αριθμό η μνήμη της αυτομάτως κάνει ένα συνειρμό ώστε να τα συγκρατεί. Μια γυναίκα που ακριβώς για το λόγο αυτό χάνει τη δουλειά της (!) για να καταλήξει -κάτι σαν «η γυναίκα με τα γένια»...- σ’ ένα «σόου μαγείας». Πριν βάλει φρένο στο χάρισμά της αυτό που την πνίγει πια και το χρησιμοποιήσει μόνο για το κοινό καλό.

Τρεις ηθοποιοί, δυο μουσικοί, πέντε καρέκλες, μια ψάθα στρωμένη στα σανίδια της σκηνής, δυο-τρία ακόμα απαραίτητα και ο Πίτερ Μπρουκ με τους συνεργάτες του σε καθήλωναν. Και μέσα από ένα τόσο εγκεφαλικό θέμα, τελικά, σε συγκινούσαν. Δε θα ’ταν το ίδιο, πάντως, αν ο Μπρουκ δεν είχε ανάμεσα στους τρεις ηθοποιούς την Κάθριν Χάντερ. Την Κυρία Κάθριν Χάντερ.Ένα άλλου είδους φαινόμενο. Ένα φαινόμενο υποκριτικής. Που, μέσα από ένα κορμάκι μια σταλιά, ταλαιπωρημένο, κι από δυο μεγάλα, πονεμένα αλλά χαμογελαστά μάτια τα οποία ακτινοβολούσαν ευγένεια και καλοσύνη, άπλωνε μια ερμηνεία αφοπλιστική -χωρίς καθόλου να περιφρονεί το χιούμορ. 

Χειροκρότησα -όλοι χειροκροτήσαμε-, στο κατάμεστο -και στις έξι παραστάσεις που δόθηκαν- θέατρο, μ’ όλη μου την ψυχή. Με την ευχή να την ξαναδούμε την ΕΛΛΗΝΙΔΑ αυτή ηθοποιό. Και σύντομα.

Ποταμός το σχετικό δελτίο Τύπου του Εθνικού -θριαμβικό...- για τη συνεργασία που συνωμολογήθη υπό τον τίτλο «Πολιτιστικός Αγωγός Ομβρίων Υδάτων» -μήπως κάνω λάθος; Κάπως έτσι τέλος πάντων-, με πρωτοβουλία του καλλιτεχνικού διευθυντή του Σωτήρη Χατζάκη, μεταξύ Εθνικού και του State Academic Drama Theatre του... -Καζακστάν είναι; Αζερμπαϊτζάν; Ουζμπεκιστάν; Πακιστάν; Θα σας γελάσω και δε θέλω, έχω μπερδευτεί. Για συμπαραγωγή του «Προμηθέα δεσμώτη» σε σκηνοθεσία του -σας έγραφα περισσότερα στο «Τέταρτο Κουδούνι» στις 20 Νοεμβρίου (τελικά την παράστασή του, του 2007, που ’χε κάνει στο Εθνικό, σε μετάφραση Κ.Χ. Μύρη, προτίθεται να φρεσκάρει με «πολυεθνικό» χορό διευκρίνισε τώρα, δε θα πρόκειται για καινούργια...).

Μούγκα στη στρούγκα για την -πολύ επιτυχημένη μου ’παν- παρουσίαση της «Δυτικής αποβάθρας» του Κολτές σε σκηνοθεσία Λουντοβίκ Λαγκάρντ στην Ρενς -συμπαραγωγή τους ήταν με την «Comédie de Reims». Γιατί άραγε; 

Κάπως με αναστάτωσε ο συνδυαστικός τίτλος στην κριτική του Γιάννη Ζουμπουλάκη στο «Βήμα» της περασμένης Πέμπτης: «Οι ταινίες της εβδομάδας: Αθερίδης και Λόουτς ξεχωρίζουν στις αίθουσες».

Δεκτή, μας ανακοίνωσαν, έκανε το Εφετείο, στο οποίο το Εθνικό είχε προσφύγει, την αγωγή του για το «Rex Theater» -το ισόγειο του «Κοτοπούλη/Rex» το οποίο του ανήκει, όπως κι όλο το κτίριο- κατά του Ηλία Μαροσούλη στον οποίο υπενοικίαζε την αίθουσα -η υπενοικίαση είχε λήξει ήδη απ’ το 2010 αλλά εκείνος δεν την παρέδιδε με τίποτα. Αγωγή την οποία είχε απορρίψει το Πρωτοδικείο, όπως σας έγραφα στο «Τέταρτο Κουδούνι» στις 29 Μαΐου. Σύμφωνα με την καινούργια απόφαση ο επιχειρηματίας θα πρέπει να παραδώσει, υποτίθεται, την αίθουσα στις 31 Δεκεμβρίου. Εμένα κάτι μου λέει, πάντως, πως κάποιες νομικές τρύπες θα βρεθούν και πάλι -ο υπενοικιαστής δεν έχει το δικαίωμα να καταφύγει σε ανώτερο δικαστήριο;

Άλλωστε, ποιος μπορεί να πει πια πως το «Rex Theater» δεν έχει χρήση θεάτρου; Όχι μόνο λόγω του... «Theater» στ’ όνομά του αλλά γιατί θέατρο κανονικό πλέον -κάλλιο αργά παρά ποτέ...- παρουσιάζει φέτος -το μιούζικαλ «Rocky Horror Show».
Κι έρχεται μάλιστα εκεί, ως Δεύτερη Σκηνή που θα παίζει μεσημέρια Κυριακής, το ακόμα πιο θεατρένιο «Αρμαντέιλ», διασκευή για το θέατρο του ομώνυμου βικτοριανού μυθιστορήματος μυστηρίου του Ουίλκι Κόλινς απ’ την Μαρία Κίτσου και τον Κωνσταντίνο Ασπιώτη -κρατούν και δυο απ’ τους βασικούς ρόλους, η πρώτη σε μια συγ-κλο-νι-στι-κή ερμηνεία-, που παίχτηκε για λίγο πέρσι στο «Σύγχρονο Θέατρο» και που δεν πρέπει να το χάσετε ΜΕ ΤΙΠΟΤΑ.