Στο Φτερό / Ένα τέρας: θύτης ή θύμα;

 

«Δεσποινίς Μαργαρίτα» του Ρομπέρτου Ατάιτζι (Ρομπέρτο Ατάιντε) / Σκηνοθεσία: Γιάννης Μαργαρίτης. 

 

Eκείνη είναι η δασκάλα. Στην τελευταία τάξη του Δημοτικού. Εμείς, το κοινό, είμαστε στη θέση των μαθητών της. Σε μας απευθύνεται. Εκείνη είναι η εξουσία. Αυταρχική, βίαιη, με φασίζουσα νοοτροπία και συμπεριφορά. Θέλει να την υπακούμε. Θέλει να μας υποτάξει. Με κάθε μέσο. Με το χάρακα που χτυπάει άγρια πάνω στο γραφείο της. Με αυτά που γράφει στον πίνακα. Με αυτά που  

λέει. Με αυτά που διδάσκει -βιολογία, μαθηματικά...- με τρόπο αλλόκοτο. Βωμολοχεί ασύστολα. Βρίζει. Προσπαθεί να εκφοβίσει. Προσπαθεί να γοητεύσει. Η καταπιεσμένη σεξουαλικότητα την καίει. Παρασύρεται σε εξομολογήσεις -απωθημένα, συμπλέγματα, φόβοι, ανασφάλειες... αναδύονται. Θέλει να επιβάλει την εξουσία αλλά έμμεσα αποκαλύπτει τους αρμούς, τις αδυναμίες της εξουσίας. Δεν ελπίζει τίποτα -πουθενά δεν βλέπει έναν Μεσία, έναν Ιησού, ένα Άγιο Πνεύμα, λάιτ μοτίφ στο έργο...-, φοβάται τα πάντα, δεν είναι λέφτερη... Είναι γελοία η Δεσποινίς Μαργαρίτα, είναι

τραγική αλλά είναι και αυτοσαρκαστική. Ό,τι υπερασπίζεται με πάθος -οικογένεια, θρησκεία, εκπαίδευση, σύστημα που η ίδια εκπροσωπεί...-, ταυτόχρονα, αποκαλύπτει ότι δεν τα πιστεύει, τα απαξιώνει. Ένα τέρας είναι η Δεσποινίς Μαργαρίτα. Αλλά ένα αξιολύπητο τέρας. Ένας θύτης που, ουσιαστικά, είναι θύμα. Ο Βραζιλιάνος Ρομπέρτου Ατάιτζι (που στα ελληνικά έχει μεταγραφεί ως Ρομπέρτο Ατάιντε) έγραψε το μονόλογό του «Δεσποινίς Μαργαρίτα» (1970, πρώτο ανέβασμα 1972 στην Αργεντινή), με τον υπότιτλο  «τραγικοκωμικός μονόλογος για μία παράφορη γυναίκα», στα φλογερά 21 του χρόνια: ένα έργο σαφώς πολιτικό -μία αλληγορία για την καταπίεση που ασκεί στο άτομο η οικογένεια, η εκπαίδευση, η 

θρησκεία, η κοινωνία, το κράτος... αλλά και μία παραβολή πάνω στο σκληρό δικτατορικό, τότε, καθεστώς της πατρίδας του, της Bραζιλίας. Ένα έργο που, σαφώς, αντανακλά τις επαναστατικές ιδέες της εποχής του και τη νεανική  

εξέγερση του Μάη του ’68, με σπόρους αναρχίας. Πρόκειται, σίγουρα, για άναρχο πρωτόλειο, όπου ο νεαρός συγγραφέας ρίχνει ανάκατα, χωρίς απόλυτη σαφήνεια, τις ιδέες του στο χαρτί αλλά ένα πρωτόλειο με δύναμη, με ενέργεια νεανική, εκρηκτικό. Ο σκηνοθέτης Γιάννης Μαργαρίτης, πάνω στην παλιά αλλά 

εξαιρετική μετάφραση του Κώστα Ταχτσή, έβαλε σε τάξη, σε σειρά το άναρχο κείμενο, χωρίς να το αλλοιώσει ή να το διασκευάσει: η Δεσποινίς Μαργαρίτα του είναι ένα σύμβολο αλλά είναι και μία θηλυκή οντότητα βουτηγμένη στην υστερία και στη νεύρωση και στην ανασφάλεια, ψυχικά διαταραγμένη. Και στο πρόσωπο της Κατερίνας Μαραγκού βρήκε το κατάλληλο όργανο. Η

Κατερίνα Μαραγκού, καλή πάντα ηθοποιός, αποσκορακίζει κάθε υποκριτική ασφάλεια, υπερβαίνει τον εαυτό της -αγνώριστη!- , τσαλακώνεται, χωρίς να της λείπει το χιούμορ και καταδύεται στα σπλάχνα, στα μύχια του παράξενου αυτού πλάσματος, αυτού του τέρατος, αφήνοντας όμως και ρωγμές τρυφερότητας. Και με δεινότητα -και με τη καθοδήγηση του σκηνοθέτη- οδηγεί την Μαργαρίτα από το αμήχανο, ανασφαλές, νευρωτικό πλάσμα που εμφανίζεται στην αρχή σε μία καθόλου αρμονική μουσική κορύφωση συντρίβοντας τα στεγανά της: μία ερμηνεία-γεγονός.

Η Ρουμάνα Καρμεντσίτα Μπροσμπόγιου με το σκηνικό της -μία φυλακή από μαυροπίνακες-, συμπληρωμένο από τα βίντεο του Γιάννη Ντουσιόπουλου -εκείνες οι λέξεις που συσσωρεύονται...- και

με το κοστούμι που έχει σχεδιάσει για την Δεσποινίδα Μαργαρίτα -η γραβατούλα που «παίζει» σε όλη την παράσταση...- αναδεικνύουν τη σκηνοθετική γραμμή. Ο Σταμάτης Κραουνάκης, με τις διακριτικές μουσικές που έχει γράψει, την προωθεί: συμπορεύεται με τη ζοφερή πραγματικότητα της παράστασης αλλά και με τις τρυφερές στιγμές της. Μία πολύ καλή φετινή θεατρική στιγμή. Η οποία μου δικαιολόγησε ένα κείμενο που δεν αγαπούσα και με κράτησε καθηλωμένο. Δείτε την! (Φωτογραφίες: οι μη υπογραμμένες StSamios).

 

(Ένα έντυπο δίπτυχο με τα απαραίτητα συνοδεύει την παράσταση).  

 

Θέατρο «Άλμα» / Κεντρική Σκηνή, 3 Ιανουαρίου 2023.