Στο Φτερό / Χατζιδάκις αθάνατος! «Όρνιθες» αξεπέραστοι! Χριστογιαννόπουλου θρίαμβος!

 

Κρατική Ορχήστρα Αθηνών: συναυλία «Αφιέρωμα στον Μάνο Χατζιδάκι» / Μουσική διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός. Σολίστ: Χριστίνα Πουλίτση, σοπράνο, Τάσης Χριστογιαννόπουλος, βαρύτονος. Χορωδία της ΕΡΤ, διεύθυνση Μιχάλης Παπαπέτρου, Μικτή Χορωδία των Μουσικών Συνόλων του Δήμου Αθηναίων, διεύθυνση Σταύρος Μπερής, Παιδική Χορωδία «Rosarte», διεύθυνση Ρόζη Μαστροσάββα. 

 

Ήταν εκεί. Στο ίδιο θέατρο -στο Ηρώδειο-, στο πλαίσιο του ίδιου φεστιβάλ -του Φεστιβάλ Αθηνών. Όπου πρωτακούστηκε -το 1959, 63 χρόνια πριν- σε μία λιτή ενορχήστρωση, αυτή η μουσική, η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι η γραμμένη για τους «Όρνιθες» που ανέβασε με το «Θέατρο Τέχνης» ο Κάρολος Κουν -μία παράσταση η οποία αποδοκιμάστηκε (και ο ένας 

λόγος ήταν η έλλειψη προετοιμασίας για την εκτέλεση αυτής ακριβώς της μουσικής) και που απαγορεύτηκε από τον Κωνσταντίνο Τσάτσο, υπουργό Προεδρίας της Κυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραμανλή) ως, μεταξύ άλλων, παρουσιασθείσα «κατά τρόπον προσβάλλοντα  το

θρησκευτικόν αίσθημα του λαού»..., για να θριαμβεύσει, στη συνέχεια, αναμορφωμένη, σε όλο τον κόσμο και να καταστεί, ίσως, η εμβληματική παράσταση του ελληνικού θεάτρου καθώς παιζόταν, σε αναβιώσεις, έως και το 2009 -επί 49 χρόνια!  Στο ίδιο θέατρο όπου πέντε χρόνια μετά, το 1964, η

μουσική αυτή πρωτοπαρουσιάστηκε επεξεργασμένη, με τη μορφή καντάτας, όπως και τώρα, συναυλιακά, από τον ίδιο τον Μάνο Χατζιδάκι και τη νεόκοπη «Πειραματική Ορχήστρα» του για να ηχογραφηθεί τον επόμενο χρόνο (1965), όταν πια είχε και χορογραφηθεί από τον Μορίς Μπεζάρ για το δικό του συγκρότημα «Μπαλέτο του 20ου Αιώνα». Έτσι δεν ήταν

δύσκολο η συναυλία «Αφιέρωμα στον Μάνο Χατζιδάκι» να ξυπνήσει μνήμες -η συναρπαστική Πάροδος/Είσοδος και Επίθεση των πουλιών. που πάντα με κάνει να ανατριχιάζω και να βουρκώνω, τα κοστούμια του Γιάννη Τσαρούχη, οι στίχοι της μετάφρασης του Βασίλη Ρώτα -κι ας έχουν κάπως ξεπεραστεί-, οι χορογραφίες της Ζουζούς Νικολούδη, οι φωνές, στην ηχογράφηση του 1965, του Γιώργου Μούτσιου, που δεν υπάρχει πια, της Ευγενίας Συριώτη, της Αγγελικής Ραβανοπούλου, του Σπύρου Σακκά στην

ηχογράφηση του 1965... Και η εκτέλεση από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, κάτω από την μπαγκέτα του Λουκά Καρυτινού, ξεσκολισμένου στο έργο που πολλές φορές έχει διευθύνει, ήταν γεμάτη νεύρο, ξεχείλιζε από θεατρικότητα αλλά και λυρισμό, με μέτρο και σύνεση. Η Χορωδία της ΕΡΤ με διευθυντή τον Μιχάλη Παπαπέτρου, η Μικτή Χορωδία των Μουσικών Συνόλων του Δήμου Αθηναίων (διεύθυνση Σταύρος Μπερής) και η Παιδική 

Χορωδία «Rosarte» (διεύθυνση Ρόζη Μαστροσάββα) έβαλαν χεράκι αποφασιστικό, καθώς τα χορωδιακά μέρη παίζουν ρόλο σημαντικό στο έργο. Η σοπράνο Χριστίνα Πουλίτση, με φωνή κρυστάλλινη, απογείωσε την Άρια της Αηδόνας. Εκείνος, όμως, που έκλεψε την παράσταση ήταν ο βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος, ο οποίος είχε και τη μερίδα του λέοντος στα σόλι. Με φωνή απολύτως ώριμη,

με μέταλλο ζεστό, με υψηλή τεχνική και, κυρίως, με θεατρικότητα που διαθέτει όσο λίγοι της όπεράς μας -θυμάμαι να τον έχω ήδη εντοπίσει, ακριβώς για το λόγο αυτό, νεότατο, στα πρώτα του βήματα, αν όχι στο πρώτο, αρχή της δεκαετίας του ’90, όταν έπαιξε τον κωμικό Καρούμπα στους «Απάχηδες των Αθηνών», την οπερέτα του Νίκου Χατζηαποστόλου, στο «Ολύμπια-, δεν τραγούδησε, ερμήνευσε είναι το σωστό, τα

τραγούδια με κορωνίδα τους «Κύκνους» («Τίο τιξ») όπου θριάμβευσε -με μοναδική κίνηση αν και καθηλωμένος, με χέρια που πετούσαν και με χιούμορ απολαυστικό- κελαηδώντας -ναι, κελάηδησε! Ήταν ευτύχημα ότι το «Τίο τιξ», όπως και το ντουέτο «Ω, μακάρια πετεινά», μπιζαρίστηκαν στο κατάμεστο Ηρώδειο -κρίμα που η προηγούμενη φεστιβαλική συναυλία της ΚΟΑ δεν συγκέντρωσε ούτε στο ελάχιστο, αν και με τον σταρ βιολοντσελιστα Μίσα Μάισκι ως σολίστ, το κοινό που ξεχείλισε το θέατρο για το «Αφιέρωμα στον Μάνο Χατζιδάκι»... Η συναυλία άνοιξε με το λεπταίσθητο ορχηστρικό «Χαμόγελο τη

Τζοκόντα(ς)» (πρώτη ηχογράφηση 1965), όπου η ορχήστρα απέδωσε εξίσου ισορροπημένα, με την εξαίρεση ενός ατυχήματος στα χάλκινα. Πιο συγκινητική στιγμή της βραδιάς, όταν στο «Φίλτατέ μου γεροντάκο» ακούστηκε από το δίσκο η χαριτωμένη, παιχνιδιάρικη φωνή του ίδιου του Μάνου Χατζιδάκι. Αθάνατος! (Φωτογραφίες: Μαρία Γραμματικού).

 

(Η συναυλία δεν είχε δικό της έντυπο πρόγραμμα -προς απογοήτευσή μου καθώς θεωρώ ότι σε μία συναυλία-αφιέρωμα στον Μάνο Χατζιδάκι μία έκδοση αφιερωματική οφειλόταν στο συνθέτη και στους «Όρνιθές» του. Οι βασικές πληροφορίες υπήρχαν μόνο στο συνοπτικό τομίδιο του προγράμματος των Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου -γενική επιμέλεια Δήμητρα Κονδυλάκη).

 

Ωδείο Ηρώδη του Αττικού, Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, 18 Ιουλίου 2022.

 

(Την παράσταση παρακολούθησα με πρόσκληση που είχε την ευγένεια να μου παραχωρήσει το Τμήμα Προβολής και Επικοινωνίας της ΚΟΑ).