February 3, 2020

Στο Φτερό / Τα διαμάντια του Ρίτσου είναι παντοτινά ή Μα και βέβαια Σε θυμόμαστε!


«Ο κόσμος είναι ένας» του Κωνσταντίνου Βήτα, ποίηση Γιάννης Ρίτσος. 


Διαχρονικός; Πολύ φθαρμένη λέξη. Αθάνατος; Λέξη στομφώδης. Ανθεκτικός; Μου φαίνεται ολίγιστο το επίθετο. Άφθαρτος; Αυτό πάλι δεν κυριολεκτεί. Το μόνο που θα μπορούσα να πω, χωρίς, πιστεύω, να υπερβάλω αλλά και χωρίς να πρωτοτυπώ, είναι ότι ο Ποιητής Γιάννης Ρίτσος είναι Εθνικός Θησαυρός. Και ότι η ποίησή του είναι ένα αστείρευτο αδαμαντωρυχείο. Στους -πολλούς- τόμους των Απάντων του αλλά, ίσως, και στα συρτάρια του κρύβονται

διαμάντια που δεν είναι στους πολλούς γνωστά. Είναι πολλά ακόμα για εξόρυξη. Και τα διαμάντια είναι, ως γνωστόν, παντοτινά. Ο Γιάννης Ρίτσος έγινε γνωστός στο μεγάλο κοινό μέσα από τις μελοποιήσεις των ποιημάτων του. Ξεκινώντας από το 1960 και τον Μίκη Θεοδωράκη με τον αριστουργηματικό -ποίηση και μουσική-, εμβληματικό «Επιτάφιο», στα σχεδόν 60 χρόνια που έχουν μεσολαβήσει Ρίτσο μελοποίησαν από τον Θάνο Μικρούτσικο, τον Νίκο Μαμαγκάκη, τον Γιάννη Μαρκόπουλο, τον Χρήστο Λεοντή, τον Μάριο Τόκα, τον Δήμο Μούτση έως τον Μίμη Πλέσσα, τον 
Σπήλιο Μεντή, τον Λουκιανό Κηλαηδόνη, τον Μιχάλη Τρανουδάκη, τον Σπύρο Σαμοΐλη, τον Σαράντη Κασσάρα, τον Μιχάλη Τερζή, τον Γιάννη Ζουγανέλη, τον Θανάση Νικόπουλο, την Στέλλα Γαδέδη και... και...: ένα αστείρευτο ποτάμι ελλήνων 

συνθετών και τραγουδοποιών που δεν έπαψαν να εμπνέονται από την ποίηση του Γιάννη Ρίτσου. Και το ποτάμι αυτό έφτασε, τώρα, μέχρι τον Κωνσταντίνο Βήτα -ένα διαφορετικό είδος μουσικής, 
ηλεκτρονικής πια. Ο Κωνσταντίνος Βήτα δεν «μελοποίησε» Ρίτσο. Ο Κωνσταντίνος Βήτα αγκάλιασε τον Ρίτσο, έστρωσε ένα μουσικό 
στρώμα πρόσφορο για την ποίησή του, που πάνω του άπλωσε 20 ποιήματά του από όλες τις περιόδους της δημιουργίας του -εκτείνονται από το 1958 μέχρι το 1987, σχεδόν τριάντα χρόνια καλύπτουν. Σίγουρα ήταν πολύ δύσκολο έργο να επιλέξει από τις χιλιάδες σελίδες των συλλογών του, από τα εκατοντάδες ποιήματά του -ο Ρίτσος είναι πολιτικός, είναι κοινωνικός, είναι Κομμουνιστής, είναι λυρικός, είναι επικός, είναι ερωτικός, είναι προσωπικός... Ο Κωνσταντίνος Βήτα επέλεξε τον -υπέροχο- λυρικό Ρίτσο, χωρίς να αγνοήσει και τις άλλες πλευρές του. Η επιλογή αποδεικνύεται καρποφόρα. Και επέλεξε τα ποιήματα να
απαγγέλλονται μέσω ηχογράφησης. Από τον ίδιο -ζεστός, απλός, άμεσος- και την Όλια Λαζαρίδου -φωνή που υποβάλλει και μαγνητίζει, απαγγελία συναρπαστική, μοντέρνα, σαν νεράκι που
κυλάει, με τα νοήματα καλά χωνεμένα, ο στόμφος ανύπαρκτος. Και οι μουσικές του Κωνσταντίνου Βήτα -ο ίδιος, ο Χρήστος Αλεξάκης, ο Αντώνης Χατζηκωνσταντής χειρίζονταν επί σκηνής τους συνθετητές- λυρικές, να υπογραμμίζουν χωρίς έμφαση, τη λυρική αυτή ποίηση, μελαγχολικές, συγκινητικές... Τη συναυλία τόνωναν, ενίσχυαν, ενδυνάμωναν τα βίντεο του Νίκου Πατρελάκη. Που προβάλλονταν σε δύο οθόνες, μία οριζόντια και μία κάθετη προς τη σκηνή, με τις εικόνες να αλληλοσυμπληρώνονται. Μουσικός ο ίδιος, ο Νίκος Πατρελάκης έκανε, με τη σειρά του, ιδανικές επιλογές: βράχια και δέντρα -ελιές και πεύκα-, σπαρτά και φεγγάρια πειραγμένα και θάλασσες -οι θάλασσες να κυριαρχούν, γαλήνιες και φουρτουνιασμένες, μουντές και φωτεινές, μελαγχολικές και

νοσταλγικές- και λίγα πρόσωπα. Μία ευτυχής συγκυρία: τα ποιήματα, οι μουσικές, οι φωνές, τα βίντεο. Έκανα συνειρμούς -2007 / Βόλος / ΔΗΠΕΘΕ Βόλου / «Ηχώ στο χάος»/ η δουλειά του Κωνσταντίνου Βήτα πάνω στην ποίηση της Μαρίας Πολυδούρη τότε /με την Όλια Λαζαρίδου 
και πάλι / σε σύνθεση κειμένων και σκηνοθεσία Βαρβάρας Μαυρομμάτη, οι θάλασσες της Μονοβασιάς του Ρίτσου, εκείνο το παγκάκι που ατενίζει τη θάλασσα στο Καρλόβασι του Ρίτσου, εκείνος ο τάφος ψηλά, άκουσα εκείνο της «Αναγέννησης», από το «Κιγκλίδωμα» -το «Κανείς δε νοιάστηκε τον κήπο, χρόνια τώρα. Ωστόσο εφέτος -Μάης, Ιούνης- άνθισε από μόνος του και πάλι, λαμπάδιασε όλος ως τα κάγκελα...» που χτυπάει κατευθείαν στην καρδιά, άκουσα ξαφνικά και απροειδοποίητα τη φωνή Του να 

απαγγέλει κάτι από ένα ποίημα για την Μακρόνησο και τη γαλάζια θάλασσα -πάντα οι θάλασσες...-, άκουσα και τη συναυλία να κλείνει μ’ εκείνο το «Να με θυμάστε...» του «Επιλογικού», από «Τα αρνητικά της σιωπής...» -αλήθεια ποιος και πώς να Τον ξεχάσει;... Και συγκινήθηκα. Πολύ. Είναι πολύτιμο το έργο της Εναλλακτικής Σκηνής της Λυρικής που σε τόσο διαφορετικά μουσικά είδη δίνει την ευκαιρία. Ελπίζω ότι η συναυλία θα περιληφθεί στο ρεπερτόριο και της επόμενης σεζόν. Έχετέ το υπόψιν σας (Φωτογραφίες: 1, 3, 5, 6, 7, Κώστας Κατριός, 2, 8, 9 Ανδρέας Σιμόπουλος).

(Απλό και χρήσιμο το -δίγλωσσο, ελληνικά και αγγλικά- έντυπο πρόγραμμα της συναυλίας -υπεύθυνος έκδοσης Νίκος Α. Δοντάς. Επισημαίνω τη σημείωση του Κωνσταντίνου Βήτα: «Ευχαριστώ την Έρη Ρίτσου και της αφιερώνω το έργο αυτό». Όσοι ξέρουμε τη γενναιοδωρία και τη δοτικότητα της κόρης του Γιάννη Ρίτσου, που έτσι, με το ανοιχτό μυαλό της, τιμάει τη μνήμη και την ιδεολογία του πατέρα της, καταλάβαμε...).

Εθνική Λυρική Σκηνή / «Εναλλακτική Σκηνή», Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», 31 Ιανουαρίου 2020.

No comments:

Post a Comment