Το κερασάκι στην τούρτα…

Το Τέταρτο Κουδούνι / 8 Οκτωβρίου 2015 

Ένα μιμητισμό -και μη μου πείτε όχι- τον διακρίνω στο ελληνικό θέατρο. Εξαπανέκαθεν, που λένε… Απ’ τη δεκαετία του ’70 ακόμα. Θυμάμαι όταν κάποιος πρώτος έφερε για τους φωτισμούς του το στροβοσκόπιο. Ο Δημήτρης Ποταμίτης ήταν; Το «Θέατρο Τέχνης»; Ε, έκτοτε…. Στροβοσκόπιο όλοι. Για χρόοοονια. Κι αυτοί που το ’χαν προμηθευτεί να τ’ αφήσουν να πάει χαμένο; Για μια παράσταση μόνο; Ό,τι και ν’ ανέβαζαν, έβρισκαν τον τρόπο να το τρυπώνουν και το στροβοσκόπιο. Είχε γυρίσει το μάτι μου ανάποδα.

Μετά -ή μάλλον νωρίτερα, επί χούντας ακόμα- ήρθαν τα κόκκινα κουβάρια και τα κόκκινα πανιά -η «γραμμή του αίματος». Ο Νίκος Παροίκος, νομίζω, στην «Ορέστεια» που ’κανε με το Θεατρικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών και για την οποία έγινε ντόρος, ήταν που εισήγαγε -εξ Εσπερίας σίγουρα- το εύρημα. Ε, ξεκοιλιάστηκε στο κόκκινο νήμα και στο κόκκινο πανί το ελληνικό θέατρο. Τόνοι το κόκκινο νήμα, χιλιόμετρα τα τόπια τα κόκκινα πανιά. Ακόμα και σήμερα τα βλέπω να ξετυλίγονται επί σκηνής τα κόκκινα κουβάρια -που ’ναι και φτηνότερα απ’ τα πανιά, τώρα, με την Κρίση.

Κάποιος στο θέατρο θυμήθηκε την Μικρασιατική Καταστροφή και τον Εμφύλιο; Ε, χαμός επακολούθησε: ξετινάχτηκαν τα δυο θέματα, ακόμα δεν τα ’χουν εξαντλήσει...

Φέτος είναι τα φτηνά εισιτήρια-ευκαιρίες σε προπώληση. Το ’κανε το «Θέατρο Τέχνης, χαμός στα ταμεία των δυο θεάτρων του, όλοι σπεύδουν να το κοπιάρουν: φτηνά εισιτήρια, προσφορές, πακέτα εισιτηρίων σε ευκαιρία… (Αφήστε που αυτή η υποτίμηση του εισιτηρίου δεν είμαι σίγουρος ότι είναι επ’ ωφελεία, στην τελική, του θεάτρου… Για να μην πω για τους ηθοποιούς που πληρώνονται με ποσοστά…. Πόσο τους αναλογεί απ’ τα τρία ευρώ του εισιτηρίου;).

Α, είναι κι ο σχολικός εκφοβισμός -το bullying στην καθομιλουμένη. Δεν ξέρω ποιος έκανε την αρχή αλλά δώστου και μου ’ρχονται τα δελτία Τύπου που ανακοινώνουν παραστάσεις για παιδιά / έφηβους με θέμα το bullying.

Μη σας πως για τις παραστάσεις με θέμα τους μετανάστες και τους πρόσφυγες… Είμαι κοντά στον κορεσμό κι ας μ’ αγγίζει το θέμα κατάβαθα. 

Ήρθε κι έδεσε… Μετά την απόρριψη απ’ την πλειοψηφία του Δ.Σ. του Εθνικού (καλά, αυτή η «μειοψηφία» πού ακριβώς βρίσκεται;) των περί αλλαγών και αναβάθμισης της δραματικής σχολής του προτάσεων του καλλιτεχνικού διευθυντή Στάθη Λιβαθινού -και, κυρίως, περί δημιουργίας Τμήματος Σκηνοθεσίας-, μετά τη «μυστηριώδη» -κατασκοπικού τύπου- παρουσία του συγγραφέα Γιώργου Μανιώτη, αντιπροέδρου του τέως Δ.Σ. και φίλου επιστήθιου του τέως καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Σωτήρη Χατζάκη στη συνέντευξη Τύπου Λιβαθινού, μετά την ανοιχτή επιστολή-ανάθεμα του Δ.Σ. κατά του Στάθη Λιβαθινού, μετά την στα… πρόθυρα νευρικής κρίσης νέα -επί του θέματος- επιστολή του ίδιου του Σωτήρη Χατζάκη ήρθε, ως κερασάκι στην τούρτα, για να δεθούν επιτέλους όλα τα νήματα, στα «Νέα» του περασμένου Σαββάτου, με τον τίτλο «Νέοι θεσμοί θεάτρου», και το άρθρο του Κώστα Γεωργουσόπουλου -ας θυμηθούμε ότι τη σύμβασή του ως διευθυντή της δραματικής σχολής του Εθνικού δεν ανανέωσε ο Στάθης Λιβαθινός-, στο οποίο ο κριτικός θεάτρου της εφημερίδας θεωρητικοποιεί με απόλυτη, όπως πάντα, αντικειμενικότητα, όλα τα αντιδραστικά επιχειρήματα του Δ.Σ. καταλήγοντας: «Η Σχολή Σκηνοθεσίας δεν μπορεί δαπάναις του κράτους να έχει έναν Δερβέναγα Δάσκαλο Μονοφαγά» (Για κοίτα ποιος μιλάει!!!).

Διάφορα παρακαλλιτεχνικά σχόλια -στην ίδια, πάντα, εφημερίδα των συγγενών- πρόσθεσαν στην τούρτα τριμμένη σοκολάτα για διακόσμηση. Συμμετέχει το φάντασμα του Δημήτρη Ροντήρη.

Σας γνωρίσαμε, σας γνωρίσαμε… (Δηλαδή λέμε τώρα, διότι η πιάτσα ΓΝΩΡΙΖΕ ήδη. Πολύ καλά. Από παλιά…). 

Ένας συγγραφέας βαθιά Ιρλανδός και γι αυτό βαθιά πανανθρώπινος: ο Μπράιαν Φριλ που έφυγε απ’ τη ζωή στις 2 Οκτωβρίου. Πολύ τον αγαπώ -έχει μια ανθρωπιά τσεχοφική.

Να θυμίσω πως στην Ελλάδα μάς τον πρωτογνώρισε στη σκηνή ο Δημήτρης Κωνσταντινίδης, ένας ξεχασμένος θεατράνθρωπος που μπορεί η σκηνοθεσία να μην ήταν το φόρτε του αλλά που έψαχνε όσο λίγοι το ρεπερτόριό του -πολλούς ξένους συγγραφείς και ξένα έργα μας πρωτογνώρισε μέσα απ’ το ΕΙΡ όπου δούλεψε χρόνια ως υπεύθυνος για τις εκπομπές θεάτρου ενώ αργότερα διετέλεσε και εισηγητής δραματολογίου στο Εθνικό και μέσα απ’ τα δυο θεατράκια με τ’ όνομα «Θεατρικό Εργαστήρι» που δημιούργησε: το πρώτο, όπου είχε και δραματική σχολή, στην «Τρικόρφων», πλάι στο σημερινό «Πορεία», το δεύτερο εκεί κοντά, στην Σμύρνης, αυτό που η Έλενα Τσαλδάρη το ’κανε, μετά το θάνατό του, «Θέατρο της Ελπίδας». Ο Δημήτρης Κωνσταντινίδης, λοιπόν, πρώτος ανέβασε στην Ελλάδα Μπράιαν Φριλ, το υπέροχο «Φιλαδέλφεια, έρχομαι κοντά σου» -που έκτοτε δεν ξαναπαίχτηκε-, στις 17 Μαρτίου του 1976. Και κάτι αξιοσημείωτο. Ποιος υπέγραφε τη μετάφραση; Ο Γιάννης Χουβαρδάς!

Φριλ ανέβασαν στη συνέχεια κι η Τζένη Καρέζη με τον Κώστα Καζάκο σε σκηνοθεσία του δεύτερου εγκαινιάζοντας το 1978 το τότε «Αθήναιον» και νυν «Καρέζη» -το, κατά τον ελληνικό τίτλο, «Πολίτες Β΄ κατηγορίας»- κι ο Γιώργος Θεοδοσιάδης -στο Εθνικό, το 1994, το «Χορεύοντας στη Λουνάσα».

Αλλά ο Αντώνης Αντύπας είναι που τον έψαξε σε βάθος τον Ιρλανδό και τον δικαίωσε με το συγκλονιστικό «Μόλι Σουίνι» το 1996 και, κατόπιν, με τον «Θαυματοποιό» και τον «Ξεριζωμό». Κι ήταν εκείνος που κάλεσε κι έφερε στην Αθήνα το συγγραφέα και μας τον γνώρισε και δια ζώσης -θυμάμαι σαν και σήμερα αυτή τη συνάντηση με συγκίνηση.

Μετά ακολούθησαν κι αρκετοί άλλοι -όπως ο Νίκος Χουρμουζιάδης που ’κανε την «Λουνάσα» στην Θεσσαλονίκη για την Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης». Πρέπει, νομίζω, γρήγορα να τον ξαναθυμηθούμε τον Φριλ.

Στις συστάσεις μου για παραστάσεις που επαναλαμβάνονται φέτος και τις οποίες είδα, έχω γνώμη γι αυτές και θεωρώ ότι αξίζει τον κόπο να τις δείτε οπωσδήποτε κι εσείς, να προσθέσω άλλες δυο:

«Μου λες αλήθεια;» του Φλοριάν Ζελέ απ’ τον Σπύρο Παπαδόπουλο, σε σκηνοθεσία του, και τρίτη σεζόν -στο «Αριστοτέλειον» της Θεσσαλονίκης από 14 Οκτωβρίου, στο «Κάππα» και πάλι, εδώ, από 6 Νοεμβρίου: ένα ευφυές μετα-μπουλβάρ που ουδεμία σχέση έχει με το μπουλβάρ που ξέρατε -ή που νομίζατε-, σε μια τρισχαριτωμένη, εύφορη παράσταση που σέβεται και αναδεικνύει το κείμενο -χωρίς να το «ελληνοποιεί» και να το ευτελίζει-, με πολύ καλές ερμηνείες. Μια παράσταση ψυχαγωγική με την καλύτερη σημασία της λέξης, που θα την απολαύσετε.

Στο Μέγαρο Μουσικής επαναλαμβάνεται «Ο γύρος του κόσμου μέσα σε 80 μέρες», διασκευή για το θέατρο του Γιώργου Γαλίτη απ’ το μυθιστόρημα του αγαπημένου Ζιλ (Ιουλίου που ’λεγαν) Βέρν: ένα θέαμα που σέβεται τα παιδιά, γενναιόδωρο, χωρίς μιζέριες, απολαυστικό, που υπογράφει σκηνοθετικά η Τατιάνα Λύγαρη.

Το θεωρούσα αυτονόητο ότι θα ’ναι η Λωξάνδρα στο ομώνυμο έργο της Μαρίας Ιορδανίδου που ετοιμάζει η Έφη Θεοδώρου σε δραματοποίηση Σάββα Κυριακίδη για τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου. Δε θα ’ναι. Τα πράγματα έχουν αλλάξει στον -εδώ και δυο σχεδόν χρόνια ακυβέρνητο, χωρίς δηλαδή καλλιτεχνικό διευθυντή- ΘΟΚ. Το ρόλο επωμίστηκε, μετακλημένη απ’ την Αθήνα, η Ελισάβετ Κωνσταντινίδου -σας έγραψα σχετικά στο «Τέταρτο Κουδούνι» στις 27 Αυγούστου.

Η Αννίτα Σαντοριναίου, πάντως -για τη σπουδαία αυτή ηθοποιό πρόκειται-, θα παίξει το χειμώνα στον ΘΟΚ: στην κωμωδία «Κάστινγκ» του Ρώσου Αλεξάντερ Γκάλιν και σε σκηνοθεσία Ανδρέα Πάντζη - σας έγραφα και γι αυτό στο «Τέταρτο Κουδούνι», στις 15 Ιουνίου.

Αλλά κάνει φέτος και κάτι που δεν ξανάκανε: υπογράφει τη σκηνογραφική κι ενδυματολογική επιμέλεια στην παράσταση του συζύγου της Γιώργου Μουαΐμη  «Εκκλησιάζουσες-Πρόβα τζενεράλε», σύγχρονη διασκευή του απ’ την κωμωδία του Αριστοφάνη, την οποία παρουσιάζει με το δικό του Θέατρο «Έρως Αμμόχωστος», σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Αποφοίτων Δραματικής Σχολής «Βλαδίμηρος Καυκαρίδης», στην Λευκωσία, στον Κάτω Χώρο του «Σατιρικού Θεάτρου».

Διαβάζω σε δελτία Τύπου για «επίσημες πρεμιέρες» θεάτρων τις «προσωπικότητες», λέει, που παρέστησαν. Και συμπεραίνω -μετά βεβαιότητος πια- πως η σημασία της λέξης «προσωπικότητα», μετά τη σημασία της λέξης «Μεγάλος», έχει απολεσθεί στον ελλαδικό χώρο… Και αναζητείται.