Λυρική απορία ψάλτου, βηξ…

Το Τέταρτο Κουδούνι / 15 Οκτωβρίου 2015 

«H Εθνική Λυρική Σκηνή ρίχνει τους προβολείς της στη σπουδαία ιστορική της διαδρομή, επιλέγοντας να παρουσιάσει, ως κορμό του φετινού προγράμματος της, έργα που έγραψαν ιστορία και αγαπήθηκαν ιδιαιτέρως από το αθηναϊκό κοινό στη σκηνή του θεάτρου Ολύμπια». Αυτή είναι, διάβασα στο σχετικό δελτίο Τύπου, η φιλοσοφία του φετινού ρεπερτορίου του κρατικού λυρικού μας Θεάτρου.

Και δώστου πάλι «Μποέμ», και δώστου πάλι «Μπατερφλάι», και δώστου πάλι «Κουρέα», και δώστου πάλι «Ριγκολέτο», και δώστου πάλι «Βαφτιστικό», και δώστου πάλι «Καρυοθραύστη», και δώστου πάλι «Αΐντα» -η ποσοστή «Αΐντα» στο Ηρώδειο άραγε να ’ναι;-, και δώστου πάλι «Κάρμεν» -η εξ αναβολής από πέρσι-, και δώστου τις επαναλήψεις…

Μεταξύ μας -για να μην κρυβόμαστε- αυτή η «φιλοσοφία», απ’ ό,τι έχω συμπεράνει, μια έξυπνη επινόηση -απορία ψάλτου βηξ…- είναι, για να καλυφθεί η αμηχανία η εκ του οικονομικού στριμώγματος απορρέουσα. Τι «ρίχνει τους προβολείς της στη σπουδαία ιστορική της διαδρομή», και «έργα που έγραψαν ιστορία», και «ένα αφιέρωμα στην πολυετή ιστορία του [«Ολύμπια»], η οποία ταυτίζεται με την μεταπολεμική Ελλάδα» και κουραφέξαλα… Ας λέμε τα σύκα, σύκα. Απλώς για τα «δημοφιλή», που φέρνουν φράγκα πρόκειται. Και, ναι, σπουδαία κι αγαπημένα είναι, και, ναι, κι εγώ τα λατρεύω και, ναι, αρέσουν στο «ευρύ κοινό», και, ναι, θέλω να ξανακούσω τον Ριγκολέτο του Δημήτρη Πλατανιά αλλά νισάφι -εγώ, τουλάχιστον, έγκωσα! Αυτός είναι ο πρώτος προορισμός ενός κρατικού Θεάτρου; Απλώς να γεμίζει; Αυτή είναι φιλοσοφία Σωτήρη Χατζάκη.

Το «Καπουλέτοι και Μοντέκοι» του Μπελίνι -που νομίζω πως δεν έχει ξαναπαιχτεί ποτέ απ’ την Λυρική-, η πρώτη συνεργασία του Αντώνη Φωνιαδάκη με το Μπαλέτο της κι η μετάκληση κάποιων, καινούργιων για την Λυρική, σκηνοθετών -των οποίων, βέβαια, πέραν φιλοδοξιών, η αποτελεσματικότητα θα κριθεί- είναι τα μόνα που ξελασπώνουν το παντός καιρού ρεπερτόριο και κάπως σώζουν την κατάσταση. Την οποία, φέτος, ολίγον απογοητευτική την εισέπραξα…

Κι ομολογώ πως ανησυχώ. Διότι, υπέροχο φαίνεται το καινούργιο κτίριο -η καινούργια Όπερα- που υψώνεται ταχύτατα στο Κέντρου Πολιτισμού του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» αλλά με πορδές δε βάφονται αυγά… Πώς θα εγκατασταθεί η Λυρική στο καινούργιο κτίριο; Πώς θα λειτουργεί; Με τι χρήματα θα πορευτεί, όταν το χρεωκοπημένο, έτσι κι αλλιώς, ελληνικό κράτος και αδυνατεί και κωφεύει; Με τι ρεπερτόριο; Με τι δυναμικό; Σα να σπρώχνονται τα σκουπίδια κάτω απ’ το χαλί, σα να μας ρίχνουν στάχτη στα μάτια -«όλα τι ωραία, τι καλά, κάποια μικροπροβληματάκια υπάρχουν μόνο, που θα λυθούν μετά, μια ωραία πεταλούδα…». Η τραγική κατάληξη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών (που διατίθεται πλέον και στον Γιάννη Πλούταρχο…) αλλά και του της Θεσσαλονίκης, που ανάλογη τύχη έχει, δεν τους προβληματίζει; Εκτός κι αν οι ιθύνοντες κάτι περισσότερο ξέρουν από μας και δεν ανησυχούν. Ή ανησυχούν και μας το κρύβουν; (Οι δυο πρώτες φωτογραφίες του Στέφανου, η τρίτη του Βασίλη Μακρή).

Ν’ ακούμε και τίποτα αισιόδοξο…: Άλλαξε στην Καβάλα, στις τελευταίες δημοτικές εκλογές, η παράταξη που κυβερνάει το Δήμο, άλλαξε ο δήμαρχος αλλά η καινούργια δήμαρχος -η γιατρός Δήμητρα Τσανάκα- ΔΕΝ άλλαξε τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου Καβάλας -και, ex officio, του Φεστιβάλ Φιλίππων-Θάσου! Αντιθέτως ανανέωσε τη θητεία τού -ομολογουμένως επιτυχημένου στη θέση αυτή- σκηνοθέτη

Θοδωρή Γκόνη που, εδώ και τρία χρόνια, αγωνίζεται τον αγώνα τον καλό να κρατήσει στη ζωή αξιοπρεπώς, χωρίς να ξεπέσουν στην παρακμή, ΔΗΠΕΘΕ και Φεστιβάλ ενώ τα περισσότερα ΔΗΠΕΘΕ της χώρας έχουν βυθυιστεί σε κώμα και ΔΗΠΕθαίνουν σα(ν) (τη) χώρα…

Πώς έγινε στην Πάτρα; Όπου ο νέος δήμαρχος άλλαξε τον -επίσης επιτυχημένο- Θοδωρή Αμπαζή με τον «δικό» του Κώστα Καζάκο; Ε, ακριβώς το αντίθετο. Πρωτοφανές, νομίζω! Και πρωτάκουστο! Πόσο μάλλον αν σκεφτείτε πως η κ. Τσανάκα προέρχεται εκ των κόλπων της Νέας Δημοκρατίας…

Μ’ ενδιέφερε πολύ αυτή η παράσταση αλλά δεν πρόλαβα να τη δω: το «Blackout», μια «μικρή διαμαρτυρία» όπως τη χαρακτηρίζουν οι συντελεστές της, ήτοι δυο ιστορίες απ’ τη συλλογή διηγημάτων του Χρήστου Οικονόμου «Κάτι θα γίνει, θα δεις», που ερμήνευε ως μονόλογο ο καλός Χρήστος Σαπουντζής, σε σκηνοθεσία Ειρήνης Μαργαρίτη -τις προάλλες τιμήθηκε και με το Βραβείο «Γιάννη Βαρβέρη» για πρωτοεμφανιζόμενο ποιητή της Εταιρείας Συγγραφέων μ’ αφορμή την ποιητική συλλογή της «Φλαμίνγκο» (Εκδόσεις «Μελάνι»), πολυτάλαντη!-, στο ικαριώτικο καφενείο-ουζερί «Χαλαρά» της Εμμανουήλ Μπενάκη. Η παράσταση, μαθαίνω, θα επαναληφθεί απ’ τις 7 Νοεμβρίου στον ίδιο χώρο, τα Σαββατοκύριακα το μεσημέρι στις 3. Ε, φέτος δε θα τη χάσω.

Δεν προλαβαίνω να παρακολουθώ τις δραστηριότητές της. Βομβαρδίζομαι απ’ τα δελτία της Τύπου -δελτία Τύπου ουσιώδη. Της «Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών» του Ιδρύματος Ωνάση. Δραστηριότητες προς πάσα κατεύθυνση -προς εσωτερικό και προς εξωτερικό. Κι όλες, αρχικά τουλάχιστον, με θετικό πρόσημο. Ξύπνιοι οι άνθρωποι, εκεί μέσα -πουλιά στον αέρα πιάνουν. Και ενημερωμένοι. Και ευφάνταστοι. Και ουσιαστικά καλλιεργημένοι.

Με την ευκαιρία και μια διόρθωση. Ξεφύλλιζα το χορταστικό και καλαίσθητο τεύχος 1 της «Στέγης», του ετήσιου περιοδικού που ετοίμασε η «Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών» για να προβάλει τη δουλειά της για τη σεζόν 2015/2016. Να διορθώσω έναν τίτλο στο κείμενο για τους «Καραμάζοφ» σε σκηνοθεσία Κονσταντίν Μπογκομόλοφ που θα φέρει στην «Στέγη» το «Θέατρο Τέχνης» της Μόσχας: «Το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας. Για πρώτη φορά εκτός Ρωσίας στα 117 χρόνια ιστορίας του». Ε, όχι, βέβαια. Το μοσχοβίτικο «Θέατρο Τέχνης» έχει πολλές φορές περιοδεύσει εκτός Ρωσίας -και Σοβιετικής Ένωσης. Στην Ελλάδα, ειδικά, έχει εμφανιστεί τουλάχιστον τέσσερις φορές απ’ το 1976, όταν το πρωτόφερε ο Θόδωρος Κρίτας στο Εθνικό με την ιστορική παράσταση των «Τριών αδελφών» και «Γλάρο» του Τσέχοφ και με «Τελευταίους» του Γκόρκι. Ήρθε και στην Θεσσαλονίκη δυο φορές, στα Δημήτρια, με Τσέχοφ και πάλι -«Θείο Βάνια» την πρώτη, το 1995, «Γλάρο» τη δεύτερη, το 2002. 

Και πιο πρόσφατα -το 2010- έφερε στην Αθήνα, στο «Badminton», Τσέχοφ και πάλι -τον «Βυσσινόκηπό» του. 

«Με πρωταγωνιστές το μοναχικό ρομπότ-σκουπιδιάρης [...]», «για τη νέα μεγάλη παραγωγή-φόρος τιμής», «με τον μονόλογο-απολογισμός», «από τη θέση του σκηνοθέτη-θεός», «ένα διαφορετικό δείγμα γυναίκας-αρπακτικό», «τρεις παραστάσεις-σταθμός», «ενός παιδιού-θαύμα», «των παιδιών-δολοφόνοι» (!!!), «σε μια ρομαντική κομεντί-τουριστικός οδηγός», «η αληθινή ιστορία ενός παιδιού-θαύμα» έως και «με ακόμα δύο πρόσωπα-δορυφόροι» έως και με «πρωταγωνιστή έναν ιερέα-ελεγκτής»... Σαν Μποστ δεν είναι; Μπλιαχ...

Όλος ο κόσμος, μια σκηνή...