March 7, 2015

«Βέμπο»: το θωρηκτό «Αβέρωφ» του μουσικού θεάτρου μας


Κάθε φορά που περνούσα -και περνάω συχνά-, έβλεπα την παλιά μαρκίζα, από την τελευταία επιθεώρηση που είχε ανεβεί εδώ, έβλεπα τα ταμεία που τα τελευταία χρόνια της λειτουργίας του είχαν απομείνει ένα, έβλεπα όλη την πρόσοψη να τρίβονται, να μαδούν, να φθείρονται σιγά-σιγά, να τα ροκανίζει ο χρόνος και μελαγχολούσα: Θέατρο «Βέμπο». Ολόκληρο κεφάλαιο στο θέατρό μας. Ολόκληρο κεφάλαιο στην ιστορία της επιθεώρησής μας-«Ακροπόλ», «Βέμπο», «Περοκέ»... Εγκαταλειμμένο απ’ το 2008, αργοπέθαινε μαζί με την ίδια την επιθεώρηση. Αναρωτιόμουνα γιατί το έχουν εγκαταλείψει.
Και ξαφνικά…! Το «Βέμπο» ξανανοίγει! Ανανεωμένο. Συγκινήθηκα όταν το διάβασα. Οι αδελφοί Τάγαρη τολμούν και το ξανακάνουν θέατρο. Και το ξανανοίγουν με μουσικοθεατρικό έργο. Και οποία ευτυχής συγκυρία! Το «Βέμπο» το ξανανοίγουν ο Θανάσης Παπαθανασίου και ο Μιχάλης Ρέππας. Στους οποίους οφείλεται ο αξέχαστος θριαμβικός, νοσταλγικός ύμνος στην επιθεώρηση που είχε ανεβάσει ο Σταμάτης Φασουλής για το Εθνικό στο «Κοτοπούλη». Και που -οποία άλλη ευτυχής συγκυρία!- είχε τον ίδιο -σημαδιακό- τίτλο με την επιθεώρηση η οποία εγκαινίασε το καλοκαίρι του 1950 το θέατρο τούτο -θερινό τότε- με το όνομα πια της Σοφίας Βέμπο στη μαρκίζα του: «Βίρα τις άγκυρες».
Βίρα τις άγκυρες, λοιπόν, και πάλι. Καλοτάξιδο! Το «Βέμπο» αναδεικνύεται στο θωρηκτό «Αβέρωφ» του μουσικού μας θεάτρου: αθάνατο! 

Θυμάμαι…

Είδα πολλά στο «Βέμπο». Τα είδα όλα στο «Βέμπο» από το ’73 μέχρι το 2008. Και μερικά πιο πριν. Θυμάμαι τον Σωτήρη Μουστάκα ως Μαρία Κάλλας και δεν τον ξεχνάω. Θυμάμαι την «Ελεύθερη Σκηνή» να περνάει και από ’δώ. Θυμάμαι τον Λάκη Λαζόπουλο να μας πηγαίνει και να μας φέρνει στις τέσσερις επιθεωρήσεις -τις καλύτερές του- που έγραψαν μαζί με τον Γιάννη Ξανθούλη. Θυμάμαι τον Βαγγέλη Λιβαδά. Θυμάμαι πολλά.

Αλλά θέλω να σταθώ σε τρία παλαιότερα. Που είναι πιο θολά αλλά με συγκινούν περισσότερο -η μαγεία που ασκούσε το θέατρο και μάλιστα ένα θέατρο της Αθήνας σ’ ένα παιδί που ερχόταν απ’ τον Βόλο με τους γονείς του καλοκαιριάτικα…
1958, καλοκαίρι. Επιθεώρηση «Εν πλω» των Μίμη Τραϊφόρου-Δημήτρη Βασιλειάδη/μουσική Μενέλαος Θεοφανίδης. Θυμάμαι την απογοήτευση όλων όταν ανακαλύψαμε πως την Σοφία Βέμπο αντικαθιστούσε η αδελφή της Αλίκη Βέμπο.
1960, καλοκαίρι. Ηθογραφική νησιώτικη κωμωδία «Φουρτούνες και μπουνάτσες» των Μίμη Τραϊφόρου-Στέφανου Φωτιάδη. Μας πάνε στο «Βέμπο» η θεία μου η Μαρίκα κι ο θείος μου ο Θόδωρος -Θεόδωρος Παπασπυρόπουλος, μουσικολαογράφος- που θέλει να δει στη σκηνή τον άλλοτε μαθητή του στο γυμνάσιο όπου δίδασκε ωδική, παίζει εκεί. Το όνομα του μαθητή είναι Νίκος Κούρκουλος. Είναι στα 26 του, τραγουδάει, χορεύει και δεν έχει ακόμη γίνει σταρ. Θυμάμαι που πήγαμε στα καμαρίνια. Την Σοφία Βέμπο αντικαθιστούσε και πάλι -τι καημός!- η αδελφή της Αλίκη Βέμπο. Και θυμάμαι που η πλατεία ήταν στρωμένη με χαλικάκι.
1965, καλοκαίρι. Το «Βέμπο» είναι πια χειμερινό θέατρο. Αλλά διαθέτει συρόμενη στέγη και λειτουργεί και ως θερινό. Αποστασία, διαδηλώσεις, ο γέρος Παπανδρέου έχει κηρύξει τον «Ανένδοτο» και… επιθεώρηση: «Γαργάλατα, γαργάλατα» των Μίμη Τραϊφόρου-Γιώργου Θίσβιου-Ναπολέοντα Ελευθερίου/μουσική Ζακ Ιακωβίδης. Χαμός, με το ζόρι βρήκαμε τρεις θέσεις στον εξώστη -μαμά, μπαμπάς κι εγώ. Εκεί είναι ο Ορέστης Μακρής, εκεί η Ρένα Ντορ -θυμάμαι το γέλιο της το κακαριστό-, εκεί ο Αλέκος Λειβαδίτης, εκεί η Μπέττυ Μοσχονά, εκεί ο Τάκης Μηλιάδης, εκεί ο Γιάννης Φέρμης… Πιο πολύ θυμάμαι σ’ ένα νούμερο την Μπέττυ Μοσχονά με τον… -Ο Τάκης Μηλιάδης ήταν; Ο Λειβαδίτης; Εκείνη πολύ νέα, εκείνος πολύ γέρος δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις «απαιτήσεις» της. Κι εκείνη τη θυμάμαι να τραγουδάει «Θαλασσοπούλια μου, θαλασσοπούλια μου, κοιμάται η πούλια μου, κοιμάται η πούλια μου…» -Χατζιδάκις/Γκάτσος, επιτυχία της Μαίρης Λίντα τη χρονιά εκείνη.
Μα πάνω απ’ όλα θυμάμαι τη συνέντευξη που μου έδωσε η Καίτη Ντιριντάουα και δημοσιεύτηκε στα «Νέα» στις 14 Αυγούστου του 1992. Όταν άρχισε να μου αφηγείται την επεισοδιακή επανεμφάνισή της στην επιθεώρηση, μετά τα Δεκεμβριανά, το καλοκαίρι του 1945 και με καθήλωσε. Η πρεμιέρα αυτή ήταν στο κινηματοθέατρο «Ερμής» της οδού Καρόλου. Αυτό που το 1950 έγινε «Βέμπο».

Το απόσπασμα από τη συνέντευξη της Καίτης Ντιριντάουα 

Ήταν μετά τα Δεκεμβριανά και τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Έπρεπε να δουλέψω, να ζήσω. Βρέθηκε ένας θεατρικός επιχειρηματίας, Χρήστο Καπνίση τον έλεγαν, που έκανε έναν θίασο στον ‘Ερμή’, το τωρινό θέατρο ‘Βέμπο’. Ήταν ‘μικτός’ θίασος, με ηθοποιούς δεξιούς και αριστερούς. Από αριστερούς είχε πάρει τον Σταύρο Ιατρίδη, τον Σπύρο Πατρίκιο, πήρε κι εμένα. Η κατάσταση ήταν ακόμη ανώμαλη.
Είχαμε πολλές απειλές -‘να μη βγει η Βουλγάρα’ και τέτοια. Και έρχεται η μέρα της πρεμιέρας. Συνήθως, λένε στους ηθοποιούς ‘καλή επιτυχία’. Εμένα, καθώς έμπαινα στο θέατρο, στην είσοδο μού λέγανε ‘καλή ψυχή!’. Για... συμπαράσταση!» Γελάει. «Φοβόμουνα λίγο. Αυτό το ‘καλή ψυχή’ δεν μου άρεσε καθόλου!
Αρχίζει η παράσταση. Το κοινό, απ’ ό,τι κατάλαβα εκ των υστέρων, ήταν μοιρασμένο -μισοί δεξιοί, μισοί αριστεροί. Πήγαν τα δύο, τρία, τέσσερα, πέντε νούμερα πολύ ωραία. Ο κόσμος χειροκροτούσε, δε συνέβη τίποτα και έρχεται η στιγμή να βγω εγώ στη σκηνή. Βγαίνω ωραία και καλή πεταλουδίτσα, μ’ ένα μπλε και άσπρο φορεματάκι και πριν προλάβω να πω κουβέντα, αρχίζουν να πέφτουν στη σκηνή πέτρες, ξύλα -ό,τι μπορείτε να φανταστείτε. Και να μου φωνάζουν από κάτω, εν χορώ: ‘Βουλ-γά-ρα, Βουλ-γά-ρα...’. Επειδή δεν μπορώ να συγκρατηθώ -είναι του χαρακτήρα μου- αρπάζω το μικρόφωνο και τους λέω: ‘Εγώ, που με φωνάζετε Βουλγάρα, είμαι περισσότερο Ελληνίδα απο σας’. Τι ήταν να το πω... Αρχίζει να δέρνεται η πλατεία, αρχίζουν να πέφτουν πυροβολισμοί, σταματάει η παράσταση, κλείνει η αυλαία -κάτι το ασύλληπτο. Ορμούν οι Χίτες ν’ ανέβουν στα καμαρίνια. Είχαμε ενενήντα αστυφύλακες να φυλάνε το θέατρο, αλλά δεν μπορούσαν να τους συγκρατήσουν. Ένας μόνον κατάφερε να με ανεβάσει, από μια σκάλα που υπήρχε, πάνω στο καμαρίνι μου και στάθηκε μπροστά στην πόρτα μ’ ένα πολυβόλο. Ο Ιατρίδης να έχει τραυματιστεί απο μια σφαίρα, να ’χουν σπάσει το κεφάλι του Πατρίκιου...
Με τα πολλά, κατάφεραν να τους βγάλουν έξω. Έφυγαν οι συνάδελφοι όλοι και να έχω μείνει μέσα εγώ με τη μητέρα μου. Είχανε κάνει κλοιό οι Χίτες γύρω απο το θέατρο και τους κρατούσαν μεν οι αστυνομικοί αλλά να μη φεύγουν. Περίμεναν να βγω για να με λιντσάρουν. Τα φώτα είχαν σβήσει, αλλά αυτοί καθόντουσαν και φωνάζανε και ουρλιάζανε. Τότε τρόμαξα. Πραγματικά, τρόμαξα πολύ. Μου λέει ο διοικητής: ‘Θα φέρουμε ένα ασθενοφόρο, για να νομίσουν ότι πρόκειται για κάποιον τραυματία. Βγείτε, μπείτε στο ασθενοφόρο, θα ’ρθω κι εγώ μαζί σας και δε θα σας πειράξει κανείς. Υπ’ ευθύνη μου’. Εναλλακτική λύση δεν υπήρχε. Λέμε ‘ας γίνει έτσι’.
Ήρθε το ασθενοφόρο. Είχε μια πόρτα που ανοιγόκλεινε. Στέκεται μπροστά στην πόρτα του θεάτρου. Μας σπρώχνει ο διοικητής, μπαίνουμε εγώ με τη μητέρα μου, ο διοικητής δεν μπαίνει, λέω του σοφέρ ‘φύγε’. Εκείνος ξεκινάει, οι άλλοι όμως σπάνε τον κλοιό, αρχίζουν να τρέχουν και να πυροβολούνε τα λάστιχα, για να σταματήσουν το ασθενοφόρο. Ένας τους κατορθώνει και σκαρφαλώνει στο αυτοκίνητο, αρπάζει τη μητέρα μου απο το μπράτσο και να προσπαθεί να την πετάξει έξω. Έρχεται, όμως, μία σφαίρα των δικών του, τον χτυπάει στο γοφό και αναγκάζεται να την αφήσει. Έτσι, γλιτώσαμε. Οι άλλοι σταματήσανε. Σου λένε ‘ε, κάτι θα τους έχει κάνει αυτός που ανέβηκε πάνω’...
Επειδή δεν ήξερα πού αλλού να πάμε, λέω στο σοφέρ ‘εμάς μας πάτε στην Ασφάλεια και μετά πηγαίνετε αυτόν τον άνθρωπο στο Πρώτων Βοηθειών’. Και ευτυχώς που δεν πήγαμε πρώτα στο Πρώτων Βοηθειών. Είχανε φτάσει οι άλλοι πρώτοι και μας περιμένανε εκεί... Μείναμε τη νύχτα στη Ασφάλεια. Την άλλη μέρα, ήρθε η οργάνωση, με πήρε και με έκρυψε. Ε, βέβαια, έπαθα σοκ. Ήταν άγρια πράγματα όλα αυτά. Αλλά ήταν και άγρια εποχή».

** Το κείμενο γράφτηκε ειδικά για το αφιέρωμα στο θέατρο «Βέμπο» που ξανάνοιξε με το «Πριν το χάραμα» των Θανάση Παπαθανασίου και Μιχάλη Ρέππα και δημοσιεύεται -με προσαρμοσμένο το απόσπασμα από τη συνέντευξη της Καίτης Ντιριντάουα στον γράφοντα, η οποία δημοσιεύτηκε στα «Νέα»- στο πρόγραμμα της παράστασης, που επιμελήθηκε ο Άκης Χαραλαμπίδης. Εδώ τα δύο κείμενα δημοσιεύονται με κάποιες μικροαλλαγές.

1 comment:

  1. Σμαρούλα Γιούλη...Πέθανε στις 7 Μαρτίου του 2012, σε ηλικία 78 ετών, τρεις μήνες μετά τον άδικο χαμό του συζύγου της, Βαγγέλη Λειβαδά
    ... συμπτωση...!!! Καλημερα*

    ReplyDelete