Όταν ακόμα ήταν Καλογεροπούλου...

 

Το Τέταρτο Κουδούνι / Τέτοιες Μέρες, Τέτοια Λόγια... 222 

 

Το 2023 έληξε πριν από λίγες μέρες. Μπορεί να ευελπιστούμε για την καινούργια χρονιά αλλά καθόλου θετικές δεν ήταν οι εντυπώσεις που μας άφησε

η λήξασα... Όπως κι οι προηγούμενες τελευταίες. Ανάμεσα, όμως, στα δυσάρεστα και στα δεινά υπήρχαν κι οι εξαιρέσεις. Για παράδειγμα η ανακήρυξη διεθνώς του 2023 ως Έτους Μαρίας Κάλλας: τα 100 χρόνια απ’ τη γέννησή της. 

Η Ελλάδα τίμησε την επέτειο και την κορυφαία, τη μοναδική της όπερας που ήταν παιδί της κι ας γεννήθηκε στις ΗΠΑ κι ας διέπρεψε ως καλλιτέχνιδα του κόσμου, την Κάλλας για την οποία δε στάθηκε ιδιαίτερα φιλόξενη τα λίγα χρόνια που έζησε εδώ, όπου μαθήτευσε και ξεκίνησε την καριέρα της... Το υπουργείο Πολιτισμού και πολλοί φορείς συμμετείχαν στον εορτασμό. Αλλά η Εθνική Λυρική Σκηνή ήταν που είχε τεθεί επικεφαλής τους.

Ήταν δίκαιο -καθώς η Μαρία Κάλλας, ως Καλογεροπούλου ακόμη, στη σκηνή της έκανε τα πρώτα

της βήματα- και έγινε πράξη. Κι η ΕΛΣ αξίζει επαίνους που εκμεταλλεύτηκε αυτό της το δικαίωμα εποικοδομητικά και καρποφόρα: παραστάσεις, συναυλίες, εκθέσεις... Κορύφωση, πάντως, για μένα, ήταν το, δικής της παραγωγής, μαζί με την εταιρεία παραγωγής Escape-Μιχαήλ Ασθενίδης Ε.Ε., ντοκιμαντέρ «Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία: τα άγνωστα ελληνικά χρόνια

της Κάλλας». Που υλοποιήθηκε πάνω σε ιδέα και με εξαντλητική έρευνα, σε σενάριο και με -άψογη- αφήγηση του Καλλιτεχνικού Σύμβουλου Επικοινωνίας και Προγράμματος της ΕΛΣ Βασίλη Λούρα ο οποίος συνυπογράφει, με τον Μιχάλη Ασθενίδη, και τη σκηνοθεσία, με παραγωγό την Στέλλα Αγγελέτου και επιστημονικούς συμβούλους τον Άρη Χριστοφέλλη και την Σοφία Κομποτιάτη.

Γεννημένη στις 2 Δεκεμβρίου του 1923, στην Νέα Ιόρκη, από έλληνες γονείς που ’χαν πρόσφατα μεταναστεύσει στις ΗΠΑ, ήταν η Μαρία Καλογεροπούλου. Το 1937 -δεν είχε κλείσει καν τα 14-, μετά το χωρισμό των γονιών της, η μητέρα

της την έφερε, μαζί με την αδελφή της, στην Ελλάδα -στην Αθήνα. Το φωνητικό της χάρισμα είχε ήδη γίνει αντιληπτό. Ξεκίνησε εντατικά μαθήματα με την Μαρία Τριβέλλα στο Εθνικό Ωδείο στην αρχή, με την Ελβίρα ντε Ιδάλγο -που επρόκειτο να γίνει η Δασκάλα της ζωής της- στο Ωδείο Αθηνών, στη συνέχεια. Άρχισε, μαθήτρια ακόμη, να εμφανίζεται σε συναυλίες και πήρε τους

πρώτους της ρόλους  στην Λυρική. Δύσκολα χρόνια: Κατοχή, φτώχεια, πείνα, αντιζηλίες από συναδέλφους της που την έβλεπαν ως απειλή, μια μάνα που σχετιζόταν με Ιταλούς και Γερμανούς στρατιωτικούς και προσπαθούσε να «προωθήσει» και την ίδια, τόσο, ώστε, μετά την Απελευθέρωση, να κατηγορηθεί για συνεργασία με τον εχθρό... Ώσπου τα βρόντηξε και γύρισε στην Νέα Ιόρκη. Μετά

από κάποιες άκαρπες συζητήσεις, το 1947, βρέθηκε στην Ιταλία, όπου κέρδισε το ρόλο της Τζοκόντα στην ομώνυμη όπερα του Πονκιέλι, στην Αρένα της Βερόνα. Και, με μέντορα το μαέστρο Τούλιο Σεραφίν, εκτοξεύτηκε στο οπερατικό στερέωμα.

Το πολύ ψαγμένο αυτό ντοκιμαντέρ συναρμολόγησε επιδέξια πληροφορίες, από τις οποίες αρκετές ήταν ήδη γνωστές στους ενδιαφερόμενους για το θέμα, αλλά τις έδεσε

με τέτοιο τρόπο, τις φώτισε και, με την επιλογή για να μιλήσουν στην κάμερα κατάλληλων προσώπων που γνώρισαν ή έχουν ασχοληθεί με την Κάλλας -ανάμεσά τους, κορυφαία, η σπουδαία μέτζο Κική Μορφονιού, η νεαρή, τότε, Ανταλτζίζα στην «Νόρμα» και Νέρις στην «Μήδεια» που η Λυρική έκανε στην Επίδαυρο, με τη διεθνή πια Μαρία 

Κάλλας στους επώνυμους ρόλους, το 1960 και το 1961 αντίστοιχα-, έδωσε ένα φως καινούργιο στα ελληνικά χρόνια της -τα πρώτα αλλά και τις λίγες κατοπινές εμφανίσεις της στην Ελλάδα. 

Το ντοκιμαντέρ, όμως, κομίζει και ορισμένα νέα στοιχεία και πολύτιμα ντοκουμέντα, όπως τη σπάνια ερασιτεχνική κινηματογραφική καταγραφή από την έκτακτη, αυθόρμητη συμμετοχή της, ένα καλοκαιρινό βράδυ του 1964, στην Λευκάδα, στη σκηνή του Φολκλορικού Φεστιβάλ Λευκάδας που παρακολουθούσε, με

μια άρια απ’ την «Καβαλερία ρουστικάνα» και με τη συνοδεία, στο πιάνο, του νεαρού, κατοπινού συνθέτη Κυριάκου Σφέτσα ή την ηχογραφημένη πρόβα που κάνει, με την Βάσω Δεβετζή στο πιάνο, στο σπίτι της στο Παρίσι, όπου και λίγο αργότερα, το 1977, πέθανε πριν κλείσει τα 54 χρόνια της -πλούσιο υλικό. Έως και σκίτσα ή και animation έχουν χρησιμοποιηθεί όταν δεν υπήρχαν οι αντίστοιχες φωτογραφίες.

Η πρεμιέρα της ταινίας έγινε στις 2 Δεκεμβρίου, ημέρα των 

γενεθλίων της, ακριβώς 100 χρόνια μετά, στην Αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος» της Λυρικής, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος». Μια πρεμιέρα 

συγκινητική που άφησε ελπίδες ότι το εξαιρετικό αυτό, διάρκειας 103 λεπτών, ντοκιμαντέρ, θα ’χει συνέχεια και μάλιστα διεθνή. Την αξίζει. Την αξίζουν ο Βασίλης Λούρας κι οι συνεργάτες του.