Στο Φτερό / Όταν ο Ρήγος έσμιξε αρμονικά με τον Χατζιδάκι

«Χορός με τη σκιά μου» / Χορογραφία: Κωνσταντίνος Ρήγος. Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις 

Τέσσερις κύκλους -τραγουδιών ή σουίτες-, από τους εκλεκτούς του Μάνου Χατζιδάκι, επέλεξε για να χορογραφήσει, κάτω από τον γενικό τίτλο «Χορός με τη σκιά μου», για το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, του οποίου έχει τη διεύθυνση, ο

Κωνσταντίνος Ρήγος. Και βρέθηκε στην καλύτερη, την πιο εμπνευσμένη, κατά τη γνώμη μου, στιγμή του εδώ και πολλά χρόνια. Ο Κωνσταντίνος Ρήγος, που επιμελήθηκε, με συνεργάτρια την αρχιτέκτονα Μαίρη Τσαγκάρη, και το ενιαίο αλλά μεταβαλλόμενο σκηνικό -ένας μεγάλος, «τσιμεντένιος» χώρος, ένα τεράστιο «δωμάτιο» που αναπροσαρμόζεται, αναμορφώνεται, με την προσθήκη λίγων, κάθε φορά, στοιχείων,

σε κάθε μέρος του τετράπτυχου-, έξυπνα χώρισε το τετράπτυχο αυτό σε τέσσερα «κεφάλαια», ένα για κάθε κύκλο -με ταιριαστούς τίτλους τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα: «Βορράς» για τον «Κύκλο του C.N.S.», «Νότος» για τον «Καπετάν Μιχάλη», «Ανατολή» για «Το καταραμένο φίδι» και «Δύση» για «Το χαμόγελο της Τζοκόντας». Και οδήγησε την κίνηση να κυλήσει αρμονικά με τις μουσικές του Μάνου Χατζιδάκι και τους

ρυθμούς τους -μία εξαιρετική ροή-, ανατρέχοντας, περισσότερο από άλλοτε, στις ρίζες, στα πατήματα, στο ύφος του κλασικού μπαλέτου αλλά γόνιμα, όπως διαμορφώνονται μέσα από την 

εξέλιξη του σύγχρονου χορού: μελαγχολική, ελεγειακή η ατμόσφαιρα -μία έρημη χώρα- στον «Κύκλο του C.N.S.» (έργο 8, σε ποίηση του συνθέτη, 1953, πρώτη παρουσίαση 1959), σφριγηλή 

και διονυσιακή στον «Καπετάν Μιχάλη» (έργο 24, μουσική για το ανέβασμα της διασκευής των Γεράσιμου Σταύρου -στον οποίο ανήκουν και οι στίχοι-, και Κώστα Κοτζιά στο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη, από το «Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο» του Μάνου 

Κατράκη, σε σκηνοθεσία του, 1966), φελινική και μακριά από το φολκλόρ αλλά χωρίς να αποσκορακίζει την παράδοση στο «Καταραμένο φίδι» (έργο 6, σε στίχους Ευγένιου Σπαθάρη, Αλέξη Σολομού, 1950, πρώτη παρουσίαση 1951, από το «Ελληνικό 

Χορόδραμα» της Ραλλούς Μάνου, σε χορογραφία της), ιδιόμορφη, ιδιαίτερη στο «Χαμόγελο της Τζοκόντας» (έργο 22, 1964, πρώτη ηχογράφηση 1965) -στα δύο τελευταία μέρη ο χορογράφος γίνεται πιο προσωπικός αλλά χωρίς ποτέ να ξεφύγει από τη χατζιδακική

μουσική έκφραση ή να την ανατρέψει. Ο Κωνσταντίνος Ρήγος με τους συνεργάτες του έχει δημιουργήσει ένα συναρπαστικό σύμπαν, με έξυπνα αλλά ποτέ επιδεικτικά ευρήματα. Τα έξοχα, λειτουργικότατα και καθόλου εκ περισσού, όπως συχνά συμβαίνει, βίντεο του Βασίλη Κεχαγιά, οι καίριοι φωτισμοί του Χρήστου Τζιόγκα και, κυρίως, τα κοστούμια των Deux Hommes είναι παράγοντες αποφασιστικοί για το αποτέλεσμα. Οι Deux Hommes δεν δημιούργησαν, απλώς, λαμπερά κοστούμια με εξαιρετικό γούστο -κομμάτια συλλεκτικά. Δημιούργησαν 

κοστούμια για χορό, με μαλακά, βασικά, υφάσματα, κοστούμια που συμπλέουν με τα σώματα και την κίνηση, που αναδεικνύουν την κίνηση, που ενισχύουν την ατμόσφαιρα των χορογραφιών. Και αν στο «Καταραμένο φίδι», αρχικά, μου φάνηκαν κάπως επιδεικτικά, τελικά με κέρδισαν. Ο Λουκάς Καρυτινός, άριστος γνώστης του χατζιδακικού ύφους, βάζει το λιθαράκι του διευθύνοντας το μουσικό σύνολο με μέτρο και σύνεση αλλά εκείνος που διαπρέπει είναι ο βαρύτονος Διονύσης

Σούρμπης. Οργανικά ενσωματωμένος στην παράσταση και αφήνοντας κατά μέρος την όπερα και την ποσταρισμένη φωνή και το στόμφο που, συχνά, υπεισέρχεται, όταν τραγουδιστές της όπερας τραγουδούν τραγούδια αυτού του ύφους, ανακαλύπτει την ψίχα του χατζιδακικού τραγουδιού, την κάνει ουσιαστικά δική του, παίζει με τα ημιτόνια με εξαιρετικά αποτελέσματα, για να 

καταταχτεί επάξια στην εκλεκτή χορεία των χατζιδακικών βαρυτόνων -Γιώργος Μούτσιος, Σπύρος Σακκάς...-, με άριστο συνοδό στον πιάνο τον επίσης εξαίρετο γνώστη του ύφους Χατζιδάκι Θοδωρή Τζοβανάκη. Οι χορευτές του Μπαλέτου της ΕΛΣ υπηρετούν άψογα το όραμα του Κωνσταντίνου Ρήγου, με μερικά εξαιρετικά επιμέρους επιτεύγματα που αδυνατώ να ονοματίσω λόγω των διπλών διανομών και των αντικαταστατών που αναφέρονται στο πρόγραμμα, χωρίς, όμως, τις ημερομηνίες που χορεύουν. Θα σταθώ, μόνον, στον αλβανό Α΄ χορευτή της  

ΕΛΣ Ντανίλο Ζέκα που επωμίζεται πρώτους ρόλους και στα τέσσερα μέρη και θα ξεχωρίσω, στο «Καταραμένο φίδι», τον Καραγκιόζη του -εξαιρετικά χορογραφημένο και εξαιρετικά εκτελεσμένο με έντεχνα ακατέργαστη κίνηση, καίρια για το ρόλο. Μία παράσταση 

που τιμάει το μπαλέτο της ΕΛΣ και τον Κωνσταντίνο Ρήγο -ενθουσιάστηκα. Προλαβαίνετε να τη δείτε σήμερα, τελευταία μέρα που παρουσιάζεται (εκτάκτως). Είμαι σίγουρος, πάντως, ότι θα ενταχθεί στο ρεπερτόριο και θα παίζεται για πολλά χρόνια.

Αξίζει και πρέπει -οι παραστάσεις που είχαν προγραμματιστεί φέτος ήταν πολύ λίγες. Ο Κύκλος «Μάνος Χατζιδάκις», που την καλλιτεχνική επιμέλειά του έχει ο Γιώργος Χατζιδάκις, καλά κρατεί για τρίτη σεζόν (Φωτογραφίες: Γεράσιμος Δομένικος).

(Πολύ κατατοπιστικό το -δίγλωσσο, ελληνικά και αγγλικά- έντυπο πρόγραμμα της παράστασης -υπεύθυνος έκδοσης Νίκος Α. Δοντάς-, με ιδιαίτερα ενδιαφέρον το κείμενο «Ο Μάνος Χατζιδάκις 

στον σύγχρονο χορό» του Χρήστου Παρίδη. Θα χρειαζόταν, όμως, σε κάθε παράσταση, ένα πρόσθετο ένθετο με τη διανομή της συγκεκριμένης).

Εθνική Λυρική Σκηνή / Αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος», Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», Μπαλέτο Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Κύκλος «Μάνος Χατζιδάκις», 24 Νοεμβρίου 2019.