Το Τέταρτο Κουδούνι / Είδηση
«Σύντροφοι;» είναι ο τίτλος του άπαιχτου και σχεδόν άγνωστου στην Ελλάδα έργου του Όγκουστ Στρίντμπεργκ, που θα παρουσιάσει την ερχόμενη χειμερινή θεατρική περίοδο στο θέατρό του «Τόπος Αλλού» ο Νίκος Καμτσής. Κι ο οποίος, εκτός απ’ τη σκηνοθεσία, έχει κάνει -απ’ τα αγγλικά- τη μετάφραση και τη δραματουργική επιμέλεια του κειμένου ενώ θα συνυπογράφει με τον Βούλγαρο Νικολάι Καμίσεβ και τους φωτισμούς.
Το μοναδικό, ίσως, έργο του κλασικού πια σουηδού συγγραφέα που ο ίδιος το δηλώνει ως κωμωδία, προσεγγίζει και πάλι το προσφιλές του θέμα της λυσσαλέας σύγκρουσης αρσενικού-θηλυκού, πάντα χωρίς οριστικό νικητή και χωρίς οριστική και αμετάκλητη έκβαση. Σάτιρα του φεμινισμού που τότε άνθιζε στην Σουηδία -η ηρωίδα Μπέρτα καπνίζει, έχει κοντοκομμένα μαλλιά και είναι ντυμένη ανδρικά-, είναι εμπνευσμένη απ’ την εποχή -αρχή της δεκαετίας του 1880- που ο Στρίντμπεργκ έζησε στο Παρίσι. Γι αυτό, ίσως, και στο Παρίσι τοποθετεί τη δράση του.
Στο έργο ο Άξελ Άλμπεργκ κι η φιλόδοξη Μπέρτα είναι ένα ερωτευμένο ζευγάρι σουηδών ζωγράφων που ζει στο Παρίσι. Εκείνος, φτασμένος, γίνεται ο μέντορας της γυναίκας του που τώρα δοκιμάζει τις δυνάμεις και το ταλέντο της. Όταν αναγγέλλεται ένας διαγωνισμός ζωγραφικής της Ανώτερης Ακαδημίας Τεχνών και Γραμμάτων, η Μπέρτα πείθει, μετά από πίεση, τον Άξελ, που έχει λάβει μέρος τα προηγούμενα χρόνια κι έχει καταξιωθεί κερδίζοντας το Μεγάλο Βραβείο, να καταθέσουν και οι δυο τους έργα στο διαγωνισμό, προτείνοντάς του να βάλουν την υπογραφή τους ο ένας κάτω απ’ τον πίνακα που θα φιλοτεχνήσει ο άλλος. Ο Άξελ, αρχικά, αρνείται αλλά η γυναίκα του χρησιμοποιεί όλα τα όπλα που διαθέτει: ελιγμοί, ερωτική πρόκληση, τρυφερότητα, λαγνεία, τσαχπινιά και σκέρτσα, απάτες και δόλος επιστρατεύονται για να δαγκώσει ο Άξελ-Αδάμ τον απαγορευμένο καρπό που του προσφέρει η Μπέρτα-Εύα. Ποιος κερδίζει στο τέλος δεν έχει σημασία. Σημασία έχει ότι η Γη της Επαγγελίας χάνεται κι οι δυο ήρωες «εξορίζονται».
Γύρω απ’ το ζευγάρι κινείται ένας εξπρεσιονιστικός, γκροτέσκος Χορός προσώπων -όλα τους Σκανδιναβοί, κανένας Παριζιάνος- που υποδαυλίζει το μένος, τη λύσσα και το φανατισμό των μονομάχων υποστηρίζοντας το ένα ή το άλλο στρατόπεδο, φανατισμένος με τη σύγκρουση και ρίχνοντας όσο περισσότερο λάδι μπορεί στη φωτιά για να δει τα αποτελέσματα.
Οι «Σύντροφοι;» -ο Νίκος Καμτσής διατηρεί το ερωτηματικό του τίτλου της αγγλικής μετάφρασης-, έργο, γραμμένο μεταξύ 1886 και 1888 στην Δανία, κατά τα δυο χρόνια της παραμονής εκεί του Στρίντμπεργκ με την οικογένειά του, είναι το δεύτερο μιας τριλογίας που άνοιξε με τον «Πατέρα» κι έκλεισε με την «Δεσποινίδα Julie» αλλά δεν είναι ακριβώς προσδιορισμένο ποιο προηγήθηκε -στην ίδια περίοδο γράφτηκαν κι οι «Δανειστές». Κατά μια εκδοχή πρωτογράφτηκε το 1886. Και αρχικά είχε τον τίτλο «Οι επιδρομείς». Αλλά και ο εκδότης του Στρίντμπεργκ στην Σουηδία αρνήθηκε να το εκδώσει και το Θέατρο στο οποίο εκείνος απευθύνθηκε αρνήθηκε να το ανεβάσει, Ο Στρίντμπεργκ έκανε μερικές αλλαγές, άλλαξε τον τίτλο από «Οι επιδρομείς» στον ειρωνικό «Σύντροφοι», άλλαξε και το φινάλε -με τους συζύγους να συμφιλιώνονται. Αλλά το 1887 μετάνιωσε και του έδωσε ένα φινάλε σκληρό και μελαγχολικό.
Το έργο εκδόθηκε, τελικά, το 1888. Αλλά στη σκηνή ανέβηκε για πρώτη φορά μόλις το 1905, στην Βιέννη, ενώ η σουηδική πρεμιέρα του έγινε ακόμη αργότερα, το 1910 -στην Στοκχόλμη, στο «Intima Teatern» που ’χε ιδρύσει ο ίδιος ο Στρίντμπεργκ το 1907 και που λειτούργησε μέχρι το 1910.
Στο «Τόπος Αλλού» ανεβαίνει με σκηνικό της Μίκας Πανάγου που υπογράφει και τα κοστούμια (στις φωτογραφίες δυο απ’ τα σχέδιά της) και με μουσική του Χρήστου Ξενάκη. Στη διανομή, που είναι ακόμα υπό διαμόρφωση, Ειρήνη Μπαλτά, Αλεξάνδρα Χαραλαμπίδου, Νίκος Καραστέργιος, Ανδρέας Παπαγιαννάκης, Μυρσίνη Μορέλλι.
Ας σημειωθεί πως είναι ο πρώτος Στρίντμπεργκ με τον οποίο καταπιάνεται ο Νίκος Καμτσής, στο «Τόπος Αλλού», όμως, έχει παρουσιάσει -τη σεζόν 2010/2011, μ’ επανάληψη την επόμενη-, σε σκηνοθεσία Μίνας Αδαμάκη, τη διασκευή του Πάτρικ Μάρμπερ «Δεσποινίς Τζούλι» απ’ το έργο του Στρίντμπεργκ.
Το μοναδικό, ίσως, έργο του κλασικού πια σουηδού συγγραφέα που ο ίδιος το δηλώνει ως κωμωδία, προσεγγίζει και πάλι το προσφιλές του θέμα της λυσσαλέας σύγκρουσης αρσενικού-θηλυκού, πάντα χωρίς οριστικό νικητή και χωρίς οριστική και αμετάκλητη έκβαση. Σάτιρα του φεμινισμού που τότε άνθιζε στην Σουηδία -η ηρωίδα Μπέρτα καπνίζει, έχει κοντοκομμένα μαλλιά και είναι ντυμένη ανδρικά-, είναι εμπνευσμένη απ’ την εποχή -αρχή της δεκαετίας του 1880- που ο Στρίντμπεργκ έζησε στο Παρίσι. Γι αυτό, ίσως, και στο Παρίσι τοποθετεί τη δράση του.
Γύρω απ’ το ζευγάρι κινείται ένας εξπρεσιονιστικός, γκροτέσκος Χορός προσώπων -όλα τους Σκανδιναβοί, κανένας Παριζιάνος- που υποδαυλίζει το μένος, τη λύσσα και το φανατισμό των μονομάχων υποστηρίζοντας το ένα ή το άλλο στρατόπεδο, φανατισμένος με τη σύγκρουση και ρίχνοντας όσο περισσότερο λάδι μπορεί στη φωτιά για να δει τα αποτελέσματα.
Το έργο εκδόθηκε, τελικά, το 1888. Αλλά στη σκηνή ανέβηκε για πρώτη φορά μόλις το 1905, στην Βιέννη, ενώ η σουηδική πρεμιέρα του έγινε ακόμη αργότερα, το 1910 -στην Στοκχόλμη, στο «Intima Teatern» που ’χε ιδρύσει ο ίδιος ο Στρίντμπεργκ το 1907 και που λειτούργησε μέχρι το 1910. Στο «Τόπος Αλλού» ανεβαίνει με σκηνικό της Μίκας Πανάγου που υπογράφει και τα κοστούμια (στις φωτογραφίες δυο απ’ τα σχέδιά της) και με μουσική του Χρήστου Ξενάκη. Στη διανομή, που είναι ακόμα υπό διαμόρφωση, Ειρήνη Μπαλτά, Αλεξάνδρα Χαραλαμπίδου, Νίκος Καραστέργιος, Ανδρέας Παπαγιαννάκης, Μυρσίνη Μορέλλι.
Ας σημειωθεί πως είναι ο πρώτος Στρίντμπεργκ με τον οποίο καταπιάνεται ο Νίκος Καμτσής, στο «Τόπος Αλλού», όμως, έχει παρουσιάσει -τη σεζόν 2010/2011, μ’ επανάληψη την επόμενη-, σε σκηνοθεσία Μίνας Αδαμάκη, τη διασκευή του Πάτρικ Μάρμπερ «Δεσποινίς Τζούλι» απ’ το έργο του Στρίντμπεργκ.
No comments:
Post a Comment