Η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα εμπνέει

Την ποιήτρια τη συνάντησα -ή μάλλον με συνάντησε- στο πούλμαν που δρομολογεί το Ελληνικό Φεστιβάλ με προορισμό την Επίδαυρο για τους δημοσιογράφους -συγκεκριμένα χτες, για την πρεμιέρα του «Ορέστη». Το όνομά της, Ξένια Μερτζιώτη. Μου χάρισε με αφιέρωση την ποιητική της συλλογή «Στης καρδιάς σου τους χτύπους» (Εκδόσεις «Οδός Πανός, Αθήνα, 2015). Απέσπασα και αντιγράφω ένα από τα ποιήματα. Και σας το χαρίζω, απόψε, βραδιά της αυγουστιάτικης πανσελήνου, λόγω της σχέσης του με την καυτή επικαιρότητα. Ο τίτλος του,

«Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα»:

Την Πλάκα την Μαρίνα
την αγαπώ πολύ
την Πινακοθήκη μας
φροντίζει όσο μπορεί.

Τα έργα να είναι πάντα καθαρά
τέλεια Συντηρημένα
στη θέα του Εικαστικού κοινού
πάντοτε διαλεγμένα

Φροντίζει πάντα ξεναγεί
Δασκάλους και παιδιά
απ’ όλα τα σχολεία μας
με καθαρή καρδιά

Με όλο το μεγαλείο της
Της παιδικής ψυχής της
πρώτη να είναι πάντοτε
και πάντα στη ζωή της

Θα είναι πάντα συντροφιά
Με τον Ελ-Γκρέκο δίπλα
Και στον Παράδεισο
Της Γης
Το Εικαστικό κοινό της πάντα
Θα ξεναγεί

Οφείλουμε
πολλά παιδιά στη Πλάκα
την Μαρίνα
γιατί έχει πάντα Αρχοντιά
και την Πινακοθήκη μας
φροντίζει να είναι φίνα.

Λωξάντρα στην Κύπρο η Ελισάβετ Κωνσταντινίδου ή «Προμηθέας» με φερετζέ

Το Τέταρτο Κουδούνι / 27 Αυγούστου 2015 

Η Ελισάβετ Κωνσταντινίδου, ηθοποιός με πληθωρικό ταμπεραμέντο που ταιριάζει στο ρόλο, θα ’ναι η Λωξάντρα στην παράσταση που ανεβάζει η Έφη Θεοδώρου πάνω στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Μαρίας Ιορδανίδου σε δραματοποίηση Σάββα Κυριακίδη τη χειμερινή σεζόν στην Λευκωσία, για τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου -στην Κεντρική Σκηνή.

Η παράσταση για τη οποία σας έγραψα στο «Τέταρτο Κουδούνι» στις 15 Ιουνίου ανεβαίνει -οι δοκιμές άρχισαν προχτές κι η πρεμιέρα έχει οριστεί για τις 31 Οκτωβρίου- με σκηνικά και κοστούμια Λάκη Γενεθλή και μουσική Δημήτρη Σπύρου. Στη διανομή, εκτός από δώδεκα κύπριους ηθοποιούς, κι άλλοι δυο ελλαδίτες -ο Θανάσης Δήμου κι ο Αστέρης Πελτέκης.

Πρώτη Λωξάντρα στο θέατρο ήταν η Φωτεινή Μπαξεβάνη -στην παράσταση του ΚΘΒΕ, τη σεζόν 2010/2011 μ’ επανάληψη την επόμενη 2011/2012, σε διασκευή Άκη Δήμου και σκηνοθεσία Σωτήρη Χατζάκη- ενώ στην τηλεοπτική σειρά -απ’ την ΕΡΤ, το 1980, σε σενάριο Χρήστου Δοξαρά, σκηνοθεσία Γρηγόρη Γρηγορίου και τηλεσκηνοθεσία Βασίλη Βλαχοδημητρόπουλου- τον επώνυμο ρόλο ερμήνευσε η Μπέττυ Βαλάση.

Δεν κατάλαβα γιατί τόσο περίτεχνα απεκρύβη -και αποκρύβεται- απ’ όλους πως ο «Προμηθέας δεσμώτης» του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Κώστα Φιλίππογλου, που παρουσιάστηκε -μεταξύ των άλλων και στο Φεστιβάλ Επιδαύρου- και παρουσιάζεται ακόμα, είναι παραγωγή Δημήτρη και Θοδωρή Μαροσούλη -Marossoulis Productions- και γιατί αυτό περνάει σε κάτι ακρούλες και σε κάτι υποσημειώσεις με ψιλά γράμματα. Κι ότι απλώς «υπό την αιγίδα» -δηλαδή ως άλοθι, για να μην κρύβουμε τα λόγια μας- του ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων, του οποίου το όνομα προτασσόταν και προτάσσεται -και στη ηλεκτρονική σελίδα του Ελληνικού Φεστιβάλ-, είναι η παράσταση. Ντρέπονται; 

Ε, ναι! Δεν ξέρω πώς θα τα πάει στη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του ΚΘΒΕ που μόλις ανέλαβε ο Γιάννης Αναστασάκης -θα δούμε- αλλά ότι έχει χιούμορ -σαλονικιώτικο- ουδείς μπορεί να το αμφισβητήσει. Πρώτο, τρανό δείγμα, ήδη απ’ την πρώτη δήλωσή του μετά την επίσημη ανάληψη των καθηκόντων του: «Ευχαριστώ τον κ. Βούρο για την υποδοχή και την πρώτη ενημέρωση». Όλα τα λεφτά!

Νόρμα; Τον επώνυμο ρόλο στην «Νόρμα»; Του Μπελίνι; Κατάλαβα καλά; Αυτόν, πάντως, διάβασα ότι θα τραγουδήσει -έλα, Παναγία μου!- η Τζένη Δριβάλα στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο. Μα στην ηλικία αυτή οι σοπράνο έχουν συνήθως αποσυρθεί, δεν τραγουδούν και μάλιστα Νόρμα. Μήπως πρέπει να το ξανασκεφτεί; Πριν είναι αργά;

Έγραφα παλαιότερα για τα τόσα έργα του Στρίντμπεργκ και του Ίψεν που παραμένουν άγνωστα στην Ελλάδα ενώ όλο στα γνωστά τους και χιλιοπαιγμένα κλωθογυρίζουν οι θίασοί μας. Επιτέλους λοιπόν! Ο Νίκος Καμτσής ανεβάζει το χειμώνα στο «Τόπος Αλλού», όπως σας έγραφα στο totetartokoudouni.blogspot.com στις 21 Αυγούστου, ένα άπαιχτο εδώ, μέχρι τώρα, έργο του Στρίντμπεργκ: «Σύντροφοι;». Δεν ξέρω πώς θα ’ναι η παράσταση που εύχομαι να πετύχει αλλά εκείνο που οφείλω να επισημάνω είναι ότι ο Νίκος Καμτσής ψάχνεται. Και ψάχνει.

Ο ηθοποιός Τάσος Ιορδανίδης, παραγωγός στο θέατρο «Άνεσις», με παρακάλεσε να διευκρινίσω πως το δελτίο Τύπου που μού είχε σταλεί με την αναγγελία της παρουσίασης του μυθιστορήματος του Ντοστογιέφσκι «Έγκλημα και τιμωρία» που θα κάνει το χειμώνα σε διασκευή για το θέατρο και σκηνοθεσία του Γεωργιανού Λεβάν Τσουλάτζε, καλλιτεχνικού διευθυντή του Θεάτρου «Κότε Μαριανισβίλι» της Τιφλίδας, με Ραντιόν Ρασκόλνικοφ τον ίδιο και Σόνια Μαρμελάντοβα την Θάλεια Ματίκα, και το οποίο συνδύαζε την ανάληψη του ρόλου του ανακριτή Πορφίρι Πετρόβιτς απ’ τον Ιεροκλή Μιχαηλίδη με το ρόλο του αστυνόμου Μπέκα που ο ίδιος έπαιζε στην τηλεόραση δεν είχε καμιά σχέση με το θέατρο «Άνεσις» ούτε συνάδει με τη σοβαρότητα που αντιμετωπίζει τις παραγωγές του. Και ότι προφανώς εστάλη εκ παραδρομής. 

Είναι ένα σοβαρό και αθόρυβο, είναι ένα εκλεκτό περιοδικό τα «Σύγχρονα Θέματα». Αλλά υπάρχει ένας λόγος παραπάνω να μας αφορά περισσότερο εμάς, τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ του θεάτρου, το τελευταίο τεύχος του 128-129 (Ιανουαρίου-Ιουνίου 2015): περιλαμβάνει δυο εξαιρετικά αφιερώματα -πόσο πετυχημένη η ιδέα αυτής της πραγματικά ευτυχισμένης συνύπαρξης!-, ένα στον θεατρολόγο Δημήτρη Σπάθη κι ένα στο σκηνοθέτη/ηθοποιό Λευτέρη Βογιατζή, που και οι δυο δεν είναι πια κοντά μας σαν φυσικές οντότητες αλλά θα μας συνοδεύουν για πάντα με την πνευματική κληρονομιά που άφησαν.

Για τον Δημήτρη Σπάθη γράφουν ο Πλάτων Μαυρομούστακος, η Άλκη Ζέη -ένα άμεσο, ζεστό, πολύ ανθρώπινο, όπως πάντα, κείμενο- κι ο Βίκτωρ Αρδίττης που επιμελείται μαζί με τον Πλάτωνα Μαυρομούστακο το συγκεκριμένο αφιέρωμα το οποίο εμπλουτίζεται και μ’ ένα κείμενο του ίδιου του Δημήτρη Σπάθη
ενώ η Ειρήνη Λεβίδη -πολύτιμο το χρονολόγιό της-, η Ελένη Βαροπούλου, ο Γιώργος Σκεύας, ο Αλέκος Λεβίδης κι η Έλση Σακελλαρίδου γράφουν για τον Λευτέρη Βογιατζή στο ακόμα πιο χορταστικό αφιέρωμα -άντε, και το βιβλίο γι αυτόν που έμαθα ότι κυοφορείται- το οποίο επιμελείται ο Δημήτρης Κυρτάτας.

Αν αγαπάτε το θέατρο, μη χάσετε το τεύχος αυτό! Θα φέρει κοντά σας δυο πολύ σημαντικούς ανθρώπους του.

Από καλοκαιρινοί σινεμάδες σε θερινά σινεμαδάκια με το αγιόκλημα κι από θερινά σινεμαδάκια με το αγιόκλημα σε open air αίθουσες («αίθουσες»;;!!!!!) του αθηναϊκού downtown: η απεικόνιση ακριβώς της εξέλιξης(;) της ελληνικής κοινωνίας...

Όλος ο κόσμος, μια σκηνή…

«Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος ανακοινώνει ότι η προγραμματισμένη παράσταση ‘H Ιφιγένεια στη χώρα των Ταύρων’ στο Κηποθέατρο Παπάγου το Σάββατο 29 Αυγούστου, δεν θα πραγματοποιηθεί για οικονομικούς λόγους». Τα διαβάζω αυτά και παθαίνω κατάθλιψη. Μήπως κάτι επιτέλους πρέπει να γίνει εκεί πάνω; ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ!

Άνιση, με προτερήματα αλλά και με προβλήματα, βρήκα, όπως σας έγραφα στο τελευταίο, προ αγρανάπαυσης, «Τέταρτο Κουδούνι», στις 16 Ιουλίου, την εκδοχή του Κωνσταντίνου Ντέλλα «Ηλέκτρα-Το τελευταίο αίμα» πάνω στην «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή, που παρουσιάστηκε απ’ το Φεστιβάλ Αθηνών στο «Θέατρο Τέχνης» της Φρυνίχου.

Αλλά δε σας έγραψα για την, κατ’ εμέ, καλύτερή της στιγμή -τη σκηνή της Αναγνώρισης. Όταν η Ηλέκτρα-Όλια Λαζαρίδου χαστουκίζει τον Ορέστη-Γιώργο Χριστοδούλου μόλις τον αναγνωρίσει: ένα χαστούκι-ξέσπασμα που εκλύει όλη την απέλπιδα αναμονή της χρόνων πολλών για την επιστροφή του αδελφού της ως εκδικητή του φόνου του πατέρα τους. Πόσο πηγαία έβγαινε! Αυτή την Αναγνώριση θα τη θυμάμαι.

Στο ίδιο «Τέταρτο Κουδούνι» σάς είχα γράψει και για την πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση «Ο άνθρωπος ανεμιστήρας ή Πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα» που παρουσίασε, σε σκηνοθεσία Ελένης Ευθυμίου και με τη συμμετοχή ατόμων με αναπηρίες, η ομάδα «Εν Δυνάμει» επίσης στο Φεστιβάλ Αθηνών. 
Αλλά δεν πρόλαβα να σας γράψω για το πρόγραμμα της παράστασης -«ένα βιβλίο με άλλους κανόνες, από έναν κόσμο με άλλους κανόνες». Με κείμενα απ’ τη διαδικασία μέσα απ’ την οποία προέκυψε η παράσταση, με γκρίζο-ασημί εξώφυλλο και με μια μεγάλη, υπέροχη… τρύπα -σαν μάτι! Σχεδιασμένο απ’ το Colibri, μ’ εκδοτική επιμέλεια Ελένης Δημοπούλου, εικονογράφηση Αναλίζας Αζά κι επιμέλεια ύλης Σοφίας Ευτυχιάδου. Και με την ευγενική χορηγία του Εργαστηρίου Παραδοσιακού Χορού Δασκάλων και Νηπιαγωγών Νομού Θεσσαλονίκης. Ένα μόνο θα σας πω: πως πρόκειται για εκδοτικό κόσμημα -κομμάτι συλλεκτικό. Μπράβο τους! 

Ας το προσέξουν αυτό στο ΚουΘουΒουΕ. Όταν πεθαίνει ένας καλλιτέχνης -ηθοποιός, σκηνοθέτης…- που ’χει συνεργαστεί άλλοτε με το συγκεκριμένο Θέατρο, εκδίδουν «αποχαιρετιστήριο» δελτίο Τύπου -εδώ και χρόνια τώρα. Πράττουν άριστα -ένα Θέατρο και μάλιστα κρατικό οφείλει ν’ αποχαιρετάει ανθρώπους που το δούλεψαν και το τίμησαν, όχι όπως το Εθνικό που, κατά κανόνα, τους αγνοεί. Γράφουν, λοιπόν, στο δελτίο έναν μικρό πρόλογο και μετά, ανασύροντας απ’ το αρχείο, τις παραστάσεις του ΚΘΒΕ, στις οποίες έπαιξε -αν ήταν, ας πούμε ηθοποιός- ο/η εκλιπών/-ούσα. Αντιγράφοντας τα στοιχεία, όπως ακριβώς ψυχρά τα δίνει το αρχείο. Για παράδειγμα, μ’ αφορμή το θάνατο του Γιώργου Βελέντζα, διαβάζω στην αρχή:

«1.Αμφιτρύων/Πλαύτος (Συγγραφέας) / Παπαϊωάννου Πάνος (Σκηνοθεσία) - Θεσσαλονίκη, Θέατρο Δάσους (24/07/1992) [Ηθοποιός]». Δηλαδή, συμμετείχε ο Γιώργος Βελέντζας με την ιδιότητα του ηθοποιού. Αλλά αυτό το [Ηθοποιός] να το βλέπεις να επαναλαμβάνεται 26 φορές;! Καταντάει γελοίο. Βρείτε, βρε παιδιά, το ρόλο που ’παιξε στην παράσταση, συντάξτε, αν δεν τον δίνει το αρχείο, ένα κείμενο που να αναφέρει «συμμετείχε στις παραστάσεις… κλπ.». Αυτό το τυπικά, ομοιόμορφα επαναλαμβανόμενο σε κάθε θάνατο, που βγάζει ο εκτυπωτής αποπνέει ΤΟΣΗ βαρεμάρα, ΤΟΣΗ πλήξη, ΤΟΣΗ διεκπεραίωση, ΤΟΣΟ δημοσιοϋπαλληλίκι… Αν είναι να ’ναι έτσι, ε, τότε ας μην εκδίδετε δελτίο Τύπου καθόλου, καλύτερα θα ’ταν.

Ανάρτησα ήδη προ ημερών ολόκληρο το σχόλιο του Βασίλη Παπαβασιλείου με τον… εκφραστικότατο τίτλο «Η δημιουργική ξεφτίλα ως πηγή ζωής και εισοδήματος» που δημοσιεύτηκε στην -πολύ σοβαρή- ιστοσελίδα «Ημεροδρόμος» (imerodromos.gr). Να επανέλθω σε δυο σημεία της -όλα τα λεφτά…:

«Η νέα Ελλάδα είναι χώρα εμφυλιογενής και χρεωγενής. Γεννήθηκε καταχρεωμένη και αλληλοσφαζόμενη. ΄Εκτοτε θητεύει σταθερά στον δανεισμό και τον διχασμό».

«Το καθεστώς υπό το οποίο έζησε η χώρα από γεννησιμιού της: αυτό του κατασκευασμένου ΛΑΘΡΕΠΙΒΑΤΗ της Δύσης».

Όλος ο κόσμος, μια σκηνή…

«Προμηθέας» αδέσμευτος…

Το έργο. Ο Τιτάνας Προμηθέας, αν και στη χορεία των αθανάτων, πήρε το μέρος των θνητών που ο Δίας ήθελε τον αφανισμό τους. Για χάρη τους έκλεψε από τον Ήφαιστο τη φωτιά και τους τη χάρισε. Ο Δίας, μολονότι ο Προμηθέας ήταν που τον βοήθησε να ρίξει από το θρόνο των θεών τον πατέρα του, τον Κρόνο, και να ανεβεί ο ίδιος σ’ αυτόν, θα τον τιμωρήσει σκληρά για την πράξη του. Τον παραδίδει στο Κράτος και στην Βία που τον οδηγούν στην άκρη του κόσμου, την Σκυθία, μαζί με τον Ήφαιστο, που, αν και δυσανασχετεί με την άσπλαχνη εντολή του πατέρα των θεών, την εκτελεί: θα αλυσοδέσει τον Προμηθέα σε βράχο απόκρημνο του Καυκάσου. Όπου, ίσως, και να μείνει στους αιώνες των αιώνων. Ίσως και ώσπου να βρεθεί κάποιος να τον γλυτώσει αψηφώντας τον Δία. Αλλά δεν θα είναι εύκολο…

Οι Ωκεανίδες -ο Χορός- έρχονται να τον συντρέξουν, όπως και ο πατέρας τους, ο Ωκεανός -αδελφός του Ιαπετού, πατέρα του Προμηθέα- που, πριν φύγει με την υπόσχεση ότι θα προσπαθήσει να μεσολαβήσει για να κάμψει τον Δία, συστήνει στον αλυσοδεμένο Τιτάνα να μαλακώσει κι αυτός την ακαμψία του και να μαζέψει τα λόγια του ενάντια στον βασιλιά των θεών -ο Προμηθέας έχει προφητεύσει γι αυτόν πως ο καινούργιος του έρωτας, που δεν τον ονομάτισε, θα γίνει η αφορμή να γκρεμιστεί από το θρόνο του.

Ο Προμηθέας θα αραδιάσει στον Χορό, με περισσή, όπως κάθε φορά διαπιστώνω ακούγοντας ή διαβάζοντας το κείμενο, έπαρση -η Ύβρις-, τα καλά που έχει κάνει στους θνητούς στους οποίους έδωσε, εκτός από τη φωτιά, όλες τις γνώσεις και τις τέχνες -το κάνε το καλό και ρίξτο στο γιαλό είναι πολύ μεταγενέστερο…- πριν εμφανιστεί η οιστρήλατη Ιώ, άλλο ένα θύμα του Δία: η κόρη του Ίναχου, η οποία γέννησε τον έρωτα στον Δία και που, όταν η γυναίκα του η Ήρα το κατάλαβε, εκείνος μεταμόρφωσε την Ιώ σε αγελάδα για να την κρύψει από την οργή της, η Ήρα, όμως δεν παραιτήθηκε από την εκδίκηση και της έστειλε μία βοϊδόμυγα να τη βασανίζει και να την καταδιώκει ώστε να μην μπορεί πουθενά να σταθεί και αλαφιασμένη να διασχίζει στεριές και θάλασσες. Ο Προμηθέας τής προφητεύει τι έχει ακόμα να τραβήξει και την πορεία της στο μέλλον αλλά και πως από τη γενιά της θα προέλθει αυτός που κάποτε θα τον λυτρώσει.

Ο Ερμής, απεσταλμένος του Δία, είναι ο επόμενος επισκέπτης του. Του ζητά να μιλήσει με λόγια ξεκάθαρα γι αυτόν τον έρωτα του Δία για τον οποίο προφήτεψε πως θα γίνει η αφορμή να χάσει το θρόνο του. Ο Προμηθέας δεν τρομάζει από τις συμφορές που του μέλλονται σταλμένες από τον Δία ούτε από τον αετό που θα έρχεται και θα του τρώει το συκώτι, με τα οποία ο Ερμής τον απειλεί, και σθεναρά αρνείται να μιλήσει. Όταν ο Ερμής φύγει, όντως θα χαλάσει ο κόσμος: μία θύελλα τρομερή ξεσπάει, σταλμένη από τον Δία, εναντίον του. Και η τραγωδία θα τελειώσει με τον Προμηθέα να ανακράζει «άδικα πάσχω». Που αργότερα θα το συμπληρώσει -ή θα αντιταχτεί σ’ αυτό;- το σταυρικό «Θεέ μου, Θεέ μου, ινατί με εγκατέλιπες;».

Ο «Προμηθέας δεσμώτης» του Αισχύλου, τραγωδία αχρονολόγητη (κάποιοι την τοποθετούν μεταξύ 467 και 458 π.Χ.), πιθανόν το δεύτερο δράμα μιας τριλογίας ανάμεσα σε «Προμηθέα πυρφόρο» και «Προμηθέα λυόμενο», είναι ένα έργο στατικό, με κανένα θνητό ανάμεσα στους ήρωές του. Που χαράζει, παρά την έπαρση που εγώ εισπράττω από τον ήρωα, ένα σύμβολο αντίστασης ενάντια στην κάθε εξουσία με τρόπο μεγαλειωδώς ποιητικό -τον τρόπο του Αισχύλου.

Η παράσταση. Ο σκηνοθέτης Κώστας Φιλίππογλου δούλεψε ακουμπώντας στην εξαίρετη, καινούργια μετάφραση του ποιητή Γιώργου Μπλάνα. Ένα κείμενο σαφές, διαυγές, πεντακάθαρο, που φέρνει την τραγωδία του Αισχύλου πιο κοντά σ’ εμάς χωρίς αυτή να χάσει το ποιητικό μεγαλείο της, ένα κείμενο που προβάλλει -παίρνοντας, σαφώς, μεγάλες ελευθερίες αλλά χωρίς να υπερβεί τον Αισχύλο και να τον καπελώσει, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για ανάπλαση παρά για μετάφραση- το πολιτικό του μήνυμα. Δεν είναι τυχαίο ότι το καταληκτήριο «έκδικα πάσχω» («άδικα πάσχω») το μεταφέρει ως «βία και τρόμος και αδικία η Εξουσία».
Και είδε, όπως ήταν επόμενο, ο σκηνοθέτης στον «Προμηθέα δεσμώτη» πρώτα ένα αντιεξουσιαστικό έργο -που κάλλιστα μπορεί να ειδωθεί έτσι- χωρίς να αγνοήσει την οντολογική του υφή. Για το δεύτερο αυτό σκέλος -πολύ σωστά- κατέφυγε στον Μπέκετ -από τους σύγχρονους συγγραφείς/στοχαστές αυτός που άπτεται περισσότερο του αισχύλειου στοχασμού. Και εισήγαγε δύο μπεκετικού ύφους πρόσωπα/κλόουν. Με τον πρόλογο -κείμενο του μεταφραστή Γιώργου Μπλάνα, αντλημένο από την «Θεογονία» του Ησίοδου- που τους έδωσε, έξυπνα συνέδεσε την τραγωδία και με το μυθολογικό παρελθόν της και με το σήμερα. Στη συνέχεια, όμως, θεωρώ εντελώς περιττές τις παρεμβολές τους με τα -μάλλον αφελή και με ελληνικά, κάποτε, προβληματικά- «διαφωτιστικά» και «συνδετικά με το σήμερα» κείμενα του Δημήτρη Κουρούμπαλη. Που αποδεικνύονται, για μένα τουλάχιστον, και διασπαστικά στη ροή της παράστασης. Γιατί η σκηνοθεσία να μην αρκεστεί στο κείμενο του Αισχύλου και μάλιστα μέσα από τη συγκεκριμένη μετάφραση; Μιλούν από μόνα τους και λένε με τρόπο καίριο αυτά για τα οποία φλυαρούν, γενικολογώντας, τα πρόσθετα.

Από εκεί και πέρα έχω την υποψία πως ο Κώστας Φιλίππογλου, που η κίνηση είναι το πρώτο και βασικό σκηνοθετικό του μέσο, φοβήθηκε τη στατικότητα του κειμένου και ενώ, κατά τη γνώμη μου, έπρεπε να αντιπαλέψει μαζί της μέσα από άλλους δρόμους, προσπάθησε να την ξορκίσει με υπερκινητικότητα του Χορού. Η Φρόσω Κορρού, που, εκτός από την κίνηση, υπογράφει και ως καλλιτεχνική συνεργάτρια, τον οδήγησε σε μία κινησιολογική υπερφόρτωση, κάποιες στιγμές δικαιολογημένη, πολλές άλλες περιττή, τόσο ώστε -συν τα διαρκή ντυσίματα/γδυσίματα- να καταλήγει σε ακατέργαστη φλυαρία και χοροπηδητά.

Και όχι μόνον αυτό αλλά ο σκηνοθέτης δεν αντιστάθηκε ούτε στον πειρασμό έως και χωρίς λόγο να «λύσει» από τα δεσμά του τον Προμηθέα και να τον φέρει μπροστά-μπροστά στην ορχήστρα για να εκθέσει τα επιτεύγματά του. Το ομοίωμά του -μία μεγάλη πάνινη κούκλα- που κάρφωσαν στην αρχή στον «βράχο», εύρημα αποστασιοποίησης, που το βρήκα πολύ ενδιαφέρον και που μαζί με το χειροκίνητο μικρόφωνο του Κράτους, τον μπεκετικό πρόλογο και το όλο σκηνικό ζύγιασμα, στα πρώτα δέκα-δεκαπέντε λεπτά, είχαν κινητοποιήσει το ενδιαφέρον μου- εκ των υστέρων σκέφτηκα ότι, τελικά, δεν ήταν παρά ένα εφεύρημα, ένα άλοθι για να εξυπηρετήσει τη μετακίνηση του Προμηθέα.

Βρήκα, επίσης, φλύαρο τον, επίσης μπεκετικό, επίλογο με το σωρό τις στοιβαγμένες πλαστικές πολυθρόνες που οι δύο πρόσθετοι ήρωες όλο στήνουν και όλο πέφτει. Για να μην σας πω για την Ιώ που βγάζει το παντελόνι της και αποχωρεί παραπατώντας πάνω στις λευκές πλατφόρμες της -η μεταμοντέρνα, χειρότερη, νομίζω -κιτς-, στιγμή της παράστασης…

Ενδιαφέρουσα στη λιτότητά της η μοντέρνα γραμμή -ένας λευκός τοίχος ως βράχος- που διάλεξε ο Κέννυ ΜακΛέλλαν για το σκηνικό του αλλά οι πλαστικές πολυθρόνες, εύρημα πολυχρησιμοποιημένο. Τα κοστούμια του, στην αρχή, με τα προσφιλή του γαιώδη χρώματα στις Ωκεανίδες του Χορού συνδυασμένα με των υπόλοιπων ρόλων, τα βρήκα υψηλής αισθητικής αλλά όταν οι Ωκεανίδες άρχισαν να ξεντύνονται και να μένουν με τους στηθόδεσμους απογοητεύτηκα. Οι Lost Bodies έγραψαν ενδιαφέρουσες μουσικές αλλά έχω αμφιβολίες για το δέσιμό τους με την παράσταση -τις βρήκα πολύ φορτισμένες συναισθηματικά. Εξαιρετική η δουλειά του Νίκου Βλασόπουλου στο σχεδιασμό των φωτισμών: δημιούργησε ένα κράτος ζόφου απόλυτα ταιριαστό.

Οι ερμηνείες. Η Επίδαυρος, ηχείο τρομακτικό, αμείλικτο, μεγεθύνει τα φωνητικά ελαττώματα και τα ελαττώματα στην άρθρωση των ηθοποιών που αποτολμούν να κάνουν εκεί αρχαίο δράμα.

Ο Τάσος Νούσιας, ηθοποιός με μέγεθος και σημαντικές ικανότητες, πρώτον, φοβάμαι ότι βιάστηκε λίγο να παίξει Προμηθέα και μάλιστα στην Επίδαυρο, δεν είναι ακόμα τόσο ώριμος και η πείρα του στο είδος είναι σχεδόν μηδενική. Είναι απλώς επαρκής πιστεύω. Από την άλλη, οι τόνοι της ηπειρώτικης ντοπιολαλιάς που διατηρεί και που δεν θέλει ή δεν μπόρεσε να πολεμήσει μεγεθύνονται και βαραίνουν πολύ το λόγο του.

Το πράγματα, όμως, γίνονται ακόμα χειρότερα με την Ιώ. Θυμήθηκα τη γαλλίδα Αγαύη της Εβλίν Ντιντί η οποία προσπαθούσε να αρθρώσει τα ελληνικά που δεν γνώριζε στις «Βάκχες» του Ματίας Λάνγκχοφ και του ΚΘΒΕ και την Μήδεια της Ταμίλα Κουλίεβα με το ρωσικό αξάν στην «Μήδεια» του Στάθη Λιβαθινού και του Εθνικού. Η γερμανίδα Μαρλένε Καμίνσκι έχει μία εντυπωσιακή φιγούρα και είναι εκφραστικότατη. Η Ιώ της, ομολογουμένως, πάσχει εκ βαθέων αλλά πάσχουν και τα ελληνικά της, ειδικά στα σύμφωνα, με αποτελέσματα κάποιες στιγμές φαιδρά. Όσο για την εκφορά κάποιων στίχων του ρόλου της στα γερμανικά μου φάνηκε ακατανόητη, σαν απλώς να ζητάει την κατανόηση του κοινού για τα ελληνικά της διευκρινίζοντάς του ότι είναι Γερμανίδα…

Χωρίς εξάρσεις ο Ήφαιστος και ο Ωκεανός του Γεράσιμου Γεννατά και αδύναμος ο Δημήτρης Κουρούμπαλης ως Κράτος και ως Ερμής. Η υπερβολική συναισθηματική φόρτιση και η ορθοφωνική εκφορά του λόγου με τα καμπανιστά ρω της Κατερίνας Λούρα-Α΄ Κορυφαίας με ενόχλησαν. Προτίμησα την Β΄ Κορυφαία-Ίριδα Μάρα.

Το συμπέρασμα. Μία παράσταση που αρχίζει με πολύ ενδιαφέροντα τρόπο αλλά μετά, κατά τη γνώμη μου, χάνεται. Και όχι βέβαια στη μετάφραση… Κρίμα γιατί από τον Κώστα Φιλίππογλου, μετά από τον εξαίρετο «Φιλοκτήτη» του που τον θεωρώ όχι μόνο την καλύτερη παράσταση του Φεστιβάλ Επιδαύρου 2014 και του περσινού καλοκαιριού αλλά μία ολοκληρωμένη πρόταση -από τις ελάχιστες των τελευταίων δεκαετιών- πάνω στην ερμηνεία του αρχαίου δράματος, περίμενα πολύ περισσότερα.

Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, Φεστιβάλ Επιδαύρου, Marossoulis Productions/Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Ιωαννίνων, 21 Αυγούστου 2015.

Απογοήτευση με κινέζικη ετικέτα

Απογοητευτικό το φαινόμενο. Περίμενα από μία εντυπωσιακά ανερχόμενη δύναμη, όπως η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, το αντιπροσωπευτικό πολιτιστικό προϊόν που εξάγει στο χώρο της μουσικής να είναι εξίσου εντυπωσιακό. Αλλά η συναυλία της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Κίνας -ιδρύθηκε, βασισμένη στην προϋπάρχουσα Συμφωνική Ορχήστρα της Ραδιοτηλεόρασης της Κίνας, το 2000, με καλλιτεχνικό διευθυντή τον Γιου Λονγκ που παραμένει επικεφαλής της- με τον τίτλο

«Ο Δρόμος του Μεταξιού», η οποία, στο πλαίσιο της περιοδείας της, εντάχθηκε εκ των υστέρων στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών που έχει όμως λήξει (!) -πολιτικές και οικονομικές σκοπιμότητες, κάνει μπαμ-, δεν είχε ουσιαστικό, κατά τη γνώμη μου, καλλιτεχνικό αντίκρισμα.
Το πρόγραμμα, με τον Γιου Λονγκ στο πόντιουμ, άνοιξε με τους ελκυστικούς (Πολοβτσιανούς) Χορούς από την Όπερα «Πρίγκιπας Ίγκορ» (1869-1887, συμπληρώθηκε μετά το θάνατο του συνθέτη από τον Νικολάι Ρίμσκι-Κόρσακοφ, πρώτη εκτέλεση 1890) του Αλεξάντερ Μποροντίν. Η πρώτη δυσάρεστη έκπληξη. Ήχος οξύς, που τον έκανε οξύτερο η χρήση μικροφωνικής ενίσχυσης, καλού επιπέδου ομάδες οργάνων με κορυφαία την εντυπωσιακή ομάδα των χάλκινων αλλά χωρίς δέσιμο μεταξύ τους -σαν η μία να αντιπάλευε την άλλη για να κυριαρχήσει.

Στο Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα των Τσεν Γκανγκ και Χε Ζχανχάο «Οι εραστές της πεταλούδας» (1959), εμπνευσμένο από έναν δημοφιλέστατο κινεζικό θρύλο που χρονολογείται περίπου από τον 4ο μ.Χ. αιώνα, ένα έργο μελίρρυτο, που συνδυάζει παραδοσιακές κινεζικές τεχνικές στα σολιστικά μέρη με δυτικές απηχήσεις -από Τσικόφσκι και Κοντσέρτο του Αρανχουέθ του Χοακίν Ροδρίγο μέχρι αναμνήσεις από ουγγαρέζικες τσιγγάνικες μελωδίες αλλά με, τελικά, ενδιαφέροντα αποτελέσματα, η ορχήστρα, χωρίς, να χάσει την οξύτητα του ήχου της, βρήκε -στα χωρικά της ύδατα πια - έναν καλύτερο εαυτό πλαισιώνοντας τον πολύ καλό σολίστα βιολονίστα Τσενγκ Ζενγκ.

Η «ιδιόμορφη» εκτέλεση της Συμφωνίας αρ 9 «Του Νέου Κόσμου» του Αντονίν Ντβορζάκ, που έκλεισε τη συναυλία, επιβεβαίωσε τις αρνητικές εντυπώσεις μου από ορχήστρα -σκληρή, χωρίς ισορροπίες, άνιση- και μαέστρο.

Κρίμα γιατί ήταν το μόνο ξένο συμφωνικό σύνολο που μας έδωσε την ευκαιρία να ακούσουμε φέτος το Φεστιβάλ Αθηνών.

Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, Φιλαρμονική Ορχήστρα της Κίνας, Φεστιβάλ Αθηνών, 19 Αυγούστου 2015.

«Σύντροφοι» αλλά με ερωτηματικό: άπαιχτος Στρίντμπεργκ στο «Τόπος Αλλού» απ’ τον Νίκο Καμτσή

Το Τέταρτο Κουδούνι / Είδηση

«Σύντροφοι;» είναι ο τίτλος του άπαιχτου και σχεδόν άγνωστου στην Ελλάδα έργου του Όγκουστ Στρίντμπεργκ, που θα παρουσιάσει την ερχόμενη χειμερινή θεατρική περίοδο στο θέατρό του «Τόπος Αλλού» ο Νίκος Καμτσής. Κι ο οποίος, εκτός απ’ τη σκηνοθεσία, έχει κάνει -απ’ τα αγγλικά- τη μετάφραση και τη δραματουργική επιμέλεια του κειμένου ενώ θα συνυπογράφει με τον Βούλγαρο Νικολάι Καμίσεβ και τους φωτισμούς.
Το μοναδικό, ίσως, έργο του κλασικού πια σουηδού συγγραφέα που ο ίδιος το δηλώνει ως κωμωδία, προσεγγίζει και πάλι το προσφιλές του θέμα της λυσσαλέας σύγκρουσης αρσενικού-θηλυκού, πάντα χωρίς οριστικό νικητή και χωρίς οριστική και αμετάκλητη έκβαση. Σάτιρα του φεμινισμού που τότε άνθιζε στην Σουηδία -η ηρωίδα Μπέρτα καπνίζει, έχει κοντοκομμένα μαλλιά και είναι ντυμένη ανδρικά-, είναι εμπνευσμένη απ’ την εποχή -αρχή της δεκαετίας του 1880- που ο Στρίντμπεργκ έζησε στο Παρίσι. Γι αυτό, ίσως, και στο Παρίσι τοποθετεί τη δράση του. 

Στο έργο ο Άξελ Άλμπεργκ κι η φιλόδοξη Μπέρτα είναι ένα ερωτευμένο ζευγάρι σουηδών ζωγράφων που ζει στο Παρίσι. Εκείνος, φτασμένος, γίνεται ο μέντορας της γυναίκας του που τώρα δοκιμάζει τις δυνάμεις και το ταλέντο της. Όταν αναγγέλλεται ένας διαγωνισμός ζωγραφικής της Ανώτερης Ακαδημίας Τεχνών και Γραμμάτων, η Μπέρτα πείθει, μετά από πίεση, τον Άξελ, που έχει λάβει μέρος τα προηγούμενα χρόνια κι έχει καταξιωθεί κερδίζοντας το Μεγάλο Βραβείο, να καταθέσουν και οι δυο τους έργα στο διαγωνισμό, προτείνοντάς του να βάλουν την υπογραφή τους ο ένας κάτω απ’ τον πίνακα που θα φιλοτεχνήσει ο άλλος. Ο Άξελ, αρχικά, αρνείται αλλά η γυναίκα του χρησιμοποιεί όλα τα όπλα που διαθέτει: ελιγμοί, ερωτική πρόκληση, τρυφερότητα, λαγνεία, τσαχπινιά και σκέρτσα, απάτες και δόλος επιστρατεύονται για να δαγκώσει ο Άξελ-Αδάμ τον απαγορευμένο καρπό που του προσφέρει η Μπέρτα-Εύα. Ποιος κερδίζει στο τέλος δεν έχει σημασία. Σημασία έχει ότι η Γη της Επαγγελίας χάνεται κι οι δυο ήρωες «εξορίζονται».
Γύρω απ’ το ζευγάρι κινείται ένας εξπρεσιονιστικός, γκροτέσκος Χορός προσώπων -όλα τους Σκανδιναβοί, κανένας Παριζιάνος- που υποδαυλίζει το μένος, τη λύσσα και το φανατισμό των μονομάχων υποστηρίζοντας το ένα ή το άλλο στρατόπεδο, φανατισμένος με τη σύγκρουση και ρίχνοντας όσο περισσότερο λάδι μπορεί στη φωτιά για να δει τα αποτελέσματα.

Οι «Σύντροφοι;» -ο Νίκος Καμτσής διατηρεί το ερωτηματικό του τίτλου της αγγλικής μετάφρασης-, έργο, γραμμένο μεταξύ 1886 και 1888 στην Δανία, κατά τα δυο χρόνια της παραμονής εκεί του Στρίντμπεργκ με την οικογένειά του, είναι το δεύτερο μιας τριλογίας που άνοιξε με τον «Πατέρα» κι έκλεισε με την «Δεσποινίδα Julie» αλλά δεν είναι ακριβώς προσδιορισμένο ποιο προηγήθηκε -στην ίδια περίοδο γράφτηκαν κι οι «Δανειστές». Κατά μια εκδοχή πρωτογράφτηκε το 1886. Και αρχικά είχε τον τίτλο «Οι επιδρομείς». Αλλά και ο εκδότης του Στρίντμπεργκ στην Σουηδία αρνήθηκε να το εκδώσει και το Θέατρο στο οποίο εκείνος απευθύνθηκε αρνήθηκε να το ανεβάσει, Ο Στρίντμπεργκ έκανε μερικές αλλαγές, άλλαξε τον τίτλο από «Οι επιδρομείς» στον ειρωνικό «Σύντροφοι», άλλαξε και το φινάλε -με τους συζύγους να συμφιλιώνονται. Αλλά το 1887 μετάνιωσε και του έδωσε ένα φινάλε σκληρό και μελαγχολικό.
Το έργο εκδόθηκε, τελικά, το 1888. Αλλά στη σκηνή ανέβηκε για πρώτη φορά μόλις το 1905, στην Βιέννη, ενώ η σουηδική πρεμιέρα του έγινε ακόμη αργότερα, το 1910 -στην Στοκχόλμη, στο «Intima Teatern» που ’χε ιδρύσει ο ίδιος ο Στρίντμπεργκ το 1907 και που λειτούργησε μέχρι το 1910. 
Στο «Τόπος Αλλού» ανεβαίνει με σκηνικό της Μίκας Πανάγου που υπογράφει και τα κοστούμια (στις φωτογραφίες δυο απ’ τα σχέδιά της) και με μουσική του Χρήστου Ξενάκη. Στη διανομή, που είναι ακόμα υπό διαμόρφωση, Ειρήνη Μπαλτά, Αλεξάνδρα Χαραλαμπίδου, Νίκος Καραστέργιος, Ανδρέας Παπαγιαννάκης, Μυρσίνη Μορέλλι.
Ας σημειωθεί πως είναι ο πρώτος Στρίντμπεργκ με τον οποίο καταπιάνεται ο Νίκος Καμτσής, στο «Τόπος Αλλού», όμως, έχει παρουσιάσει -τη σεζόν 2010/2011, μ’ επανάληψη την επόμενη-, σε σκηνοθεσία Μίνας Αδαμάκη, τη διασκευή του Πάτρικ Μάρμπερ «Δεσποινίς Τζούλι» απ’ το έργο του Στρίντμπεργκ.

Πορφίρι Πετρόβιτς Μπέκας ή Ρεμβασμός του Δεκαπενταύγουστου

Το Τέταρτο Κουδούνι / 20 Αυγούστου 2015 

Ο Γιώργος Γαλίτης θα ’ναι, τελικά, ο τρίτος, πλάι στον Κώστα Σπυρόπουλο και στον Θανάση Ευθυμιάδη, που θα συμπληρώσει το πρωταγωνιστικό τρίο στην κωμωδία «Ομερτά» του Ερίκ Ασούς, την οποία θ’ ανεβάσει τον προσεχή χειμώνα στο θέατρο «Ήβη» ο Κώστας Σπυρόπουλος, σε απόδοση που υπογράφουν ο ίδιος κι η Κατερίνα Μπέη -σας έγραφα σχετικά στις 24 Ιουλίου. 

«Ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης μετά το ρόλο του στην πολύ γνωστή τηλεοπτική μεταφορά του αστυνόμου Μπέκα, αναλαμβάνει, στο θέατρο αυτή τη φορά, το ρόλο ενός από τους πιο γνωστούς αστυνομικούς της παγκόσμιας λογοτεχνίας, του ανακριτή Πορφύρη Πέτροβιτς».

Έτσι ακριβώς αναγγέλλει το σχετικό πρώτο δελτίο Τύπου -δηλαδή τι ακριβώς εννοεί; Πως έχει πείρα σε ανάλογους ρόλους; Το άνοιξα ανήμερα Δεκαπενταύγουστο, πρώτα έμεινα άφωνος, μετά έπεσα στα πατώματα, κατά τη μοντέρνα έκφραση, σπαρταριστές στιγμές έζησα, σας λέω…- τη συμμετοχή του Ιεροκλή Μιχαηλίδη στην παρουσίαση, τον προσεχή χειμώνα, στο «Άνεσις», απ’ τον Τάσο Ιορδανίδη και την Θάλεια Ματίκα -σε σκηνοθεσία και διασκευή για το θέατρο του Γεωργιανού Λεβάν Τσουλάτζε- του μυθιστορήματος του Ντοστογιέφσκι «Έγκλημα και τιμωρία».

Ταμάμ! Απ’ τον Γιάννη Μαρή κατευθείαν στον Φιόντορ Ντοστογιέφσκι. Με συνοπτικές διαδικασίες. Και χωρίς αλεξίπτωτο.

Άγνωστοι «ευρύτερα», low profil -που λέμε στα νεοελληνικά-, ο Γιάννης Αναστασάκης ο οποίος διορίστηκε καλλιτεχνικός διευθυντής στο ΚΘΒΕ κι η Μαρία Τσιμά που πάει μαζί του ως αναπληρώτρια. Αλλά εγνωσμένου Ήθους στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ. Απρόβλεπτη η επιλογή τους. Αλλά,
λαμβάνοντας υπόψιν κάποια «Μεγάλα Ονόματα» που πέρασαν απ’ τις θέσεις αυτές και τα ’καναν όπως ξέρουμε πως τα ’καναν, ας περιμένουμε. Μπορεί αυτοί οι «μη προβλέψιμοι», οι «άσημοι» να την κάνουν την έκπληξη. Ας κάνει, όμως, και το αρμόδιο υπουργείο την οικονομική «έκπληξη». Καιρός είναι, δεν μπορεί να συνεχίζει ν’ αφήνει το Κρατικό Θέατρο ακάλυπτο.

«Η ‘Ηλέκτρα’ αποτελεί μια διεθνών προδιαγραφών παραγωγή του Θεάτρου ‘Badminton’, που φιλοδοξεί να φέρει σ’ επαφή το ανεξάντλητο κοίτασμα της αρχαίας δραματουργίας με το πιο καινοτόμο πρόσωπο του ελληνικού θεάτρου. Η παράσταση έκανε την πρεμιέρα στο Θέατρο ‘Badminton’ και καταχειροκροτήθηκε από δεκάδες χιλιάδες θεατές» διαβάζω σε δελτίο Τύπου του Φεστιβάλ Φιλίππων για την περιοδεύουσα πλέον «Ηλέκτρα» του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Σπύρου Ευαγγελάτου, που παρουσιάζεται αύριο και μεθαύριο εκεί. Κόψε κάτι, κόψε κάτι… Και δε θα μιλήσω επί της ουσίας -διότι την παράσταση την είδα, κι έγραψα, κι αυτά, άλλωστε, γνώμες είναι. Επί του «καταχειροκροτήθηκε από δεκάδες χιλιάδες θεατές» θα σχολιάσω.

Η παράσταση έκανε πρεμιέρα στο «Badminton» στις 12 Ιουνίου και τα δελτία ανάγγελλαν ότι θα παίζεται εκεί μέχρι 26 Σεπτεμβρίου -έξι παραστάσεις τη βδομάδα. Με το ζόρι παίχτηκε μέχρι 18 Ιουλίου. Τη βδομάδα του δημοψηφίσματος δεν παίχτηκε καθόλου και, στη συνέχεια, παίχτηκε για δυο βδομάδες ακόμα, μόνο Τετάρτη και Σάββατο. Την τελευταία Τετάρτη που πρόλαβα να τη δω ήμασταν-δεν ήμασταν καμιά ογδονταριά θεατές. Δηλαδή η παράσταση πήγε κακήν-κακώς -έκανε-δεν έκανε είκοσι συνολικά παραστάσεις. Μετά, για να τη σώσουν, την έβγαλαν περιοδεία -με την Μαρίνα Ψάλτη ν’ αντικαθιστά την Ρένη Πιττακή ως Κλυταιμνήστρα, τον Θωμά Γκάγκα ν’ αντικαθιστά τον Άγγελο Μπούρα ως Κάστωρ και με μείον στο Χορό την Φανή Γέμτου και την Ρένα Κυπριώτη. Ακούω πως πάει καλά. Το εύχομαι -για να μη μείνουν απλήρωτοι ηθοποιοί και συντελεστές… Όταν μου ’στελναν το δελτίο στις 18 Αυγούστου είχε κάνει έξι απ’ τις παραστάσεις της περιοδείας Αλλά, ε, όχι και «δεκάδες χιλιάδες θεατές», βρε παιδιά -δε βγαίνουν. Και στην Καβάλα πάτε, δε θα δείξετε χάντρες σε ιθαγενείς. 

Να εκφράσω και μια απορία μου επί του θέματος. Η παράσταση εμφανίστηκε ενταγμένη σ’ ένα μεγαλεπήβολο, πολύ τολμηρό -και μακρόπνοο προφανώς- σχέδιο υπό τον τίτλο «Κύκλος Αρχαίου Δράματος». Και αναγγέλθηκε πως θα παίζεται με υπέρτιτλους δεν ξέρω σε πόσες ξένες γλώσσες -εγώ, όταν πήγα, αγγλικούς είχαν. Στόχος- target group-, επομένως, οι τουρίστες ήταν. Διότι ποιοι και πόσοι Έλληνες θα πήγαιναν καλοκαιριάτικα σε στεγασμένο χώρο να δουν αρχαία τραγωδία, όταν υπάρχει η Επίδαυρος κι ένα σωρό άλλα φεστιβάλ στην Αττική. Και για πόσο διάστημα θα μπορούσε, άλλωστε, ν’ αντέξει η «Ηλέκτρα» με ελληνικό κοινό, όταν την είχαν προγραμματίσει για τρεισήμισι ολόκληρους μήνες μ’ έξι παραστάσεις τη βδομάδα. Επομένως, τόσο μεγαλεπήβολο σχέδιο, δεν το ’χαν οργανώσει με τουριστικά γραφεία, πρακτορεία, ξενοδοχεία, κρουαζιερόπλοια…; Τόση καταστροφή, δηλαδή, έφεραν τα συμβάντα του καλοκαιριού;

Πάντως κρίμα, γιατί είναι, όντως, μια μεγάλη παραγωγή που, αδιαφόρως αποτελέσματος, σέβεται το θεατή: με δεκαπενταμελή (τώρα δεκατριμελή) -πρωτοφανές στις μέρες μας εκτός κρατικών Θεάτρων!- Χορό, με σκηνικά-σκηνικά, με πλούσια κοστούμια, συνοδευόμενη από δίγλωσση (ελληνικά/αγγλικά) σοβαρή και καλόγουστη έκδοση/πρόγραμμα που περιλαμβάνει το κείμενο της μετάφρασης της τραγωδίας απ’ τον Κ. Χ. Μύρη στα ελληνικά (αυτή που χρησιμοποιείται στην παράσταση) κι απ’ τον Τζίλμπερτ Μάρεϊ στα αγγλικά. Και θα ’ταν ακόμα πιο κρίμα -επαναλαμβάνω- να την πληρώσουν ηθοποιοί, συντελεστές και λοιποί που ασχολήθηκαν με την παραγωγή.

Τον «Θεό της σφαγής» της Γιασμινά Ρεζά ανεβάζουν -για τρίτη φορά στην Ελλάδα, αν δε λαθεύω- στο θέατρο «Αθηνών» -και καλά κάνουν, ωραίο έργο είναι, απ’ αυτά τα γαλικά νεομπουλβάρ που βρήκαν τον τρόπο να φύγουν απ’ το μεταμαριβοντικό τραλαλά του παραδοσιακού μπουλβάρ και ν’ αποχτήσουν ψαχνό χωρίς να χάσουν την αλαφράδα και το χιούμορ του, καλή διανομή μάζεψαν -Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, που και σκηνοθετεί, Στεφανία Γουλιώτη, Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, Λουκία Μιχαλοπούλου.

Αλλά κι αυτός, πάλι, που το κάρφωσε με τις πινέζες το χαρτί με το «προσεχώς» έξω απ’ το «Αθηνών» δεν την ξέρει την Ρεζά; Ή δεν του το σφύριξαν σωστά τ’ όνομα; Απ’ το ’98 που πρωτοανέβασε το «Art» της ο Σταμάτης Φασουλής καμιά δεκαριά, τουλάχιστον, παραστάσεις μ’ έργα της έχουν ανεβεί, δεν έχει ξανακούσει πως τη λένε Ρεζά; ΡΕΖΑ κι όχι ΡεζάΝ, όπως την αείμνηστη δημοσιογράφο Μαρία ΡεζάΝ. Ας το ξηλώσουν το χαρτί ή ας το διορθώσουν. Γιατί εκτίθενται (Η φωτογραφία απ’ τον τόπο του… εγκλήματος, του συνάδελφου Χρήστου Ξανθάκη που τον ευχαριστώ). 

 

Διάβασα στις 18 Ιουλίου στα «Νέα» με τον τίτλο «Διαλεκτική εναντίον δόγματος» ένα κρυφά δηλητηριώδες κείμενο του κριτικού θεάτρου της εφημερίδας Κώστα Γεωργουσόπουλου κατά της Στεφανίας Γουλιώτη. Που επρόκειτο ν’ ανεβάσει η εξαιρετικά ταλαντούχα ηθοποιός δυο μέρες μετά, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, ως μονόλογο, τις «Ευμενίδες» του Αισχύλου. Ένα κείμενο γραμμένο όχι μετά αλλά ΠΡΙΝ απ’ την παράσταση -παλαιά αυτή η τακτική του κριτικού. Μ’ αφορμή όχι τη δουλειά της αλλά συνέντευξή της! «Γιατί άραγε;» σκεφτόμουνα. Μετά διάβασα ποια μετάφραση θα χρησιμοποιούσε η Στεφανία Γουλιώτη: του Δημήτρη Δημητριάδη. Κι όχι του Κ. Χ. Μύρη (Γεωργουσόπουλου). Δε φαντάζομαι να ’ταν γι αυτό. 

Σιωπή μέχρι τώρα. Απ’ το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Για το πρόγραμμα της περιόδου 2015/2016. Μπαίνω στην ηλεκτρονική σελίδα του, από Οκτώβριο και μετά το απόλυτο κενό… Δε θα λειτουργήσει; Είναι δυνατόν. Πόσο, μα πόσο θλίβομαι.

Όλος ο κόσμος, μια σκηνή…

Κάπως μουντζουρωμένη βρήκα την παράσταση που ’κανε στη λήξη του Φεστιβάλ Αθηνών, «Πειραιώς 260» ο Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς με τη ρομαντική «Λουκριτία Βοργία» του Ουγκό -δύσβατο κείμενο, φλύαρο. Είχε καλή διανομή, πάντως, που απέδωσε, μ’ επικεφαλής την Θεοδώρα Τζήμου στον επώνυμο ρόλο. Και πάλι, όμως, κατά τη γνώμη μου, η Λυδία Φωτοπούλου ήταν που ’κλεβε την παράσταση. Και μάλιστα παίζοντας ρόλο ανδρικό! Τον Δον Αλφόνσο της Έστης. Ηθοποιός ανεξάντλητη!

Αν διαβάσετε στο ηλεκτρονικό Βήμα ότι πέθανα, μην το πάρετε κατάκαρδα. Διασταυρώστε το πρώτα. Κι ας μην είστε δημοσιογράφοι που οφείλουν να το διασταυρώνουν. Κι αφού σιγουρευτείτε, κλάψτε με -αν σας έρχεται- όσο θέλετε. Διότι μια του κλέφτη, δυο του κλέφτη, τρεις και την κακή του μέρα -άντε, δηλαδή, μετά να το θεωρείς αξιόπιστο… Και να μην του γίνεται το πάθημα , μάθημα…

(Αγγελική Παπαθεμελή, υγίαινε!).

«Η Νέα Δημοκρατία θα σταματήσει την πλήρη διάλυση της χώρας» δήλωσε, με κάθε σοβαρότητα, ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης, προσωρινός πρόεδρος του κόμματος. Μωρέ, τη δικιά της τη διάλυση, πρώτα, μπορεί να τη σταματήσει; Και μετά βλέπουμε.

Όλος ο κόσμος, μια σκηνή…