Στο Φτερό / Κήρυγμα μίσους υψηλής αισθητικής

«Η Αποκάλυψη» / Σκηνοθεσία: Θάνος Παπακωνσταντίνου 

Ξίφη, ρομφαίες, μαχαίρια, φόνοι, αίματα, εγκαύματα, βασανιστήρια, πτώματα άταφα, σφαγές και κανιβαλισμοί (!), εμετοί, λιμοί, λοιμοί, σεισμοί και καταποντισμοί, αστραπές και βροντές, φωτιές και θειάφια... Ένα κείμενο από το οποίο ξεχειλίζουν η οργή και οι απειλές, η επιθυμία για τιμωρία και 

εκδίκηση, η επιδίωξη κατατρομοκράτησης όσων δεν πιστεύουν στον Θεό και στον Χριστό των χριστιανών. Ουδέ κόκκος συγχώρησης, άφεσης, αγάπης... Ένα εσχατολογικό, προφητικό (;) κήρυγμα Μίσους -αυτό εισπράττω- που προσπαθεί βίαια, με έπαρση να προπαγανδίσει -ω, της αντιφάσεως!- μία θρησκεία που ευαγγελίζεται την Αγάπη. Αλλά και ένα κείμενο πολιτικό, επαναστατικό που βάλλει με σφοδρότητα -αλλά εμμέσως- κατά της εξουσίας της Ρόμης κηρύσσοντας τη ρήξη. Αλλά και ένα κείμενο ποιητικό που, με την έντονη εικονοποιία του, πολλούς μεταγενέστερους έχει εμπνεύσει: η «Αποκάλυψις». Το τελευταίο από τα 27 Βιβλία της Καινής 

Διαθήκης πάντα απορώ πώς εντάχθηκε έστω και καθυστερημένα, έστω και με αντιρρήσεις, στον Κανόνα της. Ίσως γιατί ο χριστιανισμός, η Εκκλησία του Χριστού τέτοιου είδους μέσα, 

πόρρω απέχοντα από τις έννοιες της συγχώρησης και της αγάπης, χρησιμοποίησε για να εδραιωθεί... Με δεδομένο ότι στο κείμενο ο συγγραφέας αυτοαναφέρεται ως Ιωάννης που το έχει γράψει στην Πάτμο, στη χριστιανική παράδοση, παρά τις πολλές εσωτερικές 

αντιρρήσεις, έχει επικρατήσει ότι πρόκειται για τον απόστολο Ιωάννη, μαθητή του Χριστού, στον οποίο αποδίδεται και το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, επίσης της Καινής Διαθήκης. Υποτίθεται ότι το έγραψε το 96 μ.Χ., 14ο έτος της βασιλείας του ρομαίου αυτοκράτορα Δομιτιανού, διώκτη των χριστιανών, στην Πάτμο όπου, υποτίθεται και πάλι, ήταν εξόριστος: ο Ιησούς Χριστός, μέσω αγγέλου του που εμφανίζεται στον Ιωάννη, φανερώνει, μέσα από πλήθος δυσερμήνευτων συμβόλων, τη βούληση του Θεού και 

πατέρα Του γι αυτά που πρέπει σύντομα να πραγματοποιηθούν, ώστε να απελευθερωθεί ο λαός Του. Όπως και να έχουν τα πράγματα, ο Θάνος Παπακωνσταντίνου εμπνεύστηκε -δεν είναι ο πρώτος- να ανεβάσει την «Αποκάλυψη» στη σκηνή. Αλλά απέφυγε, όπως αποφεύγει και το πρόγραμμα της παράστασης, κάθε αναφορά στον αμφισβητούμενο συγγραφέα -ο τίτλος της είναι σκέτο «Η 

Αποκάλυψη». Μία παράσταση υψηλής, καταρχάς, αισθητικής την οποία ο σκηνοθέτης έχει ήδη αποδείξει ότι διαθέτει. Ένα αγοράκι «περιμαζεύει» μία Αγία Γραφή, την ανοίγει και αρχίζει να διαβάζει την «Αποκάλυψη». Βουβά. Η φράσεις που διαβάζει -παρόν το παιδί σε όλη την παράσταση- πέφτουν ως τίτλοι πάνω στην αυλαία.

Που, μόλις ανοίξει, πίσω της εμφανίζεται ο θίασος σε ένα ταμπλό βιβάν το οποίο παραπέμπει σε αναγεννησιακούς πίνακες με θρησκευτικά θέματα και το θέαμα, προοδευτικά, αποκτά φωνή. Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου ανασύρει και αποκαλύπτει τη μουσικότητα του κειμένου ακολουθώντας μία γραμμή χορικότητας: δεν υπάρχει «θεατροποίηση», δεν υπάρχει διασκευή, δεν υπάρχουν ρόλοι, το κείμενο, καλά μεταφρασμένο από την Μιχαήλα 

Πλιαπλιά, προκύπτει, χωρίς σκηνοθετικές αλλοιώσεις, μέσα από το σύνολο των δέκα ηθοποιών που λειτουργούν ως Χορός, πολυφωνικά ή και μονοφωνικά, «ανταλλάσσοντάς» το. Μία τελετουργία, όπως αρμόζει στη θρησκευτικότητά του. Η σύνθεση και ο προγραμματισμός των ηλεκτρονικών του Πάνου Ηλιόπουλου και η μουσική επιμέλεια και η μουσική διεύθυνση του ζωντανού

μουσικού συνόλου από τον έμπειρο Μάρκελλο Χρυσικόπουλο, που είναι και στο εκκλησιαστικό όργανο, συντείνουν αποφασιστικά στη μουσικότητα του παραστασιακού αποτελέσματος χαρίζοντάς του επιβλητικότητα και υποβλητικότητα -η παράσταση αρχίζει ψιθυριστά, με παύσεις, για να επιταχυνθεί βαθμιαία και να φτάνει σε κορυφώσεις σοφά μελετημένες, όταν πρέπει, όσο πρέπει. Ένα 

ορατόριο είναι η «Αποκάλυψη» των Θάνου Παπακωνσταντίνου, Πάνου Ηλιόπουλου και Μάρκελλου Χρυσικόπουλου. Που ο σκηνοθέτης αποφάσισε να «εμβολίσει» με επτά ταμπλό βιβάν συνδέοντας την «Αποκάλυψη» -κείμενο και πολιτικό, όπως ήδη ανέφερα- με επτά κοσμοϊστορικά γεγονότα -ο αριθμός επτά, άλλωστε, στοιχειώνει το κείμενο. Γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία της ανθρωπότητας αλλά προκάλεσαν και λουτρά αίματος: πρωτοχριστιανοί, ισλαμικός εξτρεμισμός, Οκτωβριανή Επανάσταση, γερμανικός εθνικοσοσιαλισμός, Αμερικανική 

Επανάσταση, Γαλική Επανάσταση, μεσαιωνικοί χιλιαστές. Φοβάμαι, όμως, πως, ιδεολογικά, αστοχεί ισοπεδώνοντας τον γερμανικό εθνικοσοσιαλισμό με τις επαναστάσεις που, παρά τα παρεπόμενά τους, προχώρησαν τον κόσμο βήματα μπροστά αλλά και κλείνοντας την παράσταση με όλους να συμφύρονται αδιακρίτως σε μία Παιδική Χαρά όπου το αγοράκι καταθέτει την

Αγία Γραφή. Οι ρυθμοί, πάντως, αν και αργοί είναι εξαίρετοι, γεγονός στο οποίο βοηθάει και ο σχεδιασμός της κίνησης από την Νάντη Γώγουλου -όλα και όλοι ρέουν πάνω στη σκηνή. Μία σκηνή που έχει διαμορφωθεί με άκρα λιτότητα σε ένα είδος πρόναου, με το, φωτισμένο ιδανικά από την Χριστίνα Θανάσουλα, σκηνικό της Νίκης Ψυχογιού, η οποία υπογράφει και τα ανάλογης λιτότητας, 

σε υπέροχες γραμμές και σε υπέροχες, γαιώδεις μονοχρωμίες, κοστούμια. Θα προτιμούσα τα ταμπλό βιβάν που εμφανίζονται και απλώνονται στο βάθος να ήταν σε ένα επίπεδο ψηλότερο, ώστε οι ηθοποιοί του πρώτου πλάνου να μην αναγκάζονται να οριζοντιώνονται για να δούμε το δεύτερο πλάνο. Και ομολογώ ότι τα περίμενα πιο εντυπωσιακά. Φυσικά το παραστασιακό αποτέλεσμα δεν θα ήταν το ίδιο, αν στη σκηνή δεν βρίσκονταν δέκα καλοί έως έξοχοι ηθοποιοί, διδαγμένοι, επιπλέον, να εκφέρουν άψογα, με μουσικότητα το λόγο -ένα συναρπαστικό δεκαμελές οργανικό σύνολο μουσικής δωματίου: Αλεξία Καλτσίκη, Μαριάννα Δημητρίου, Καλλιόπη Σίμου, Ελένη Μολέσκη, Κλεοπάτρα Μάρκου, Θανάσης Δόβρης, Σωτήρης Τσακομίδης, Μάριος Παναγιώτου, Μιλτιάδης Φιορέντζης, Γιώργος Δικαίος. Παρ’ ολ’ αυτά τα καλά στοιχεία, όμως, δεν βρήκα την παράσταση να απογειώνεται -ίσως είναι το κείμενο, αυτό καθαυτό, που με απωθεί (Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή). 

(Το δωρεάν έντυπο πρόγραμμα της παράστασης -και στα αγγλικά ως προς τα βασικά στοιχεία-, χρήσιμο).

«Στέγη» Ιδρύματος Ωνάση / Κεντρική Σκηνή, 9 Οκτωβρίου 2019 και 11 Οκτωβρίου 2019.