«Αναπαραγωγή κοινοτοπιών» είπατε;

Το Τέταρτο Κουδούνι /2 Απριλίου 2015

«Οι αληθινοί δάσκαλοι του θεάτρου συχνά απαντώνται εκτός σκηνής. Και γενικώς δεν δείχνουν κανένα ενδιαφέρον για το θέατρο ως μηχανισμό αντιγραφής συμβάσεων ή αναπαραγωγής κοινοτοπιών. Επικεντρώνονται περισσότερο στην πηγή της παρόρμησης, τα πραγματικά ζωογόνα ρεύματα που τείνουν να υπερβούν τις θεατρικές αίθουσες και τα πλήθη που είναι διατεθειμένα να αντιγράψουν έναν οποιοδήποτε κόσμο. Αντιγράφουμε αντί να δημιουργούμε κόσμους που να εστιάζουν ή και να εξαρτώνται από τον διάλογο με το κοινό και τα υποδόρια συναισθήματά του. Ενώ στην πραγματικότητα τίποτα δεν μπορεί να αποκαλύψει καλύτερα από το θέατρο τα κρυμμένα πάθη»: απ’ το μήνυμα που κλήθηκε φέτος να γράψει ο πολονός σκηνοθέτης Κσζτόφ Βαρλικόφσκι για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου και που διαβάστηκε -υποτίθεται- σ’ όλα τα θέατρά μας πριν απ’ την παράσταση στις 27 Μαρτίου.

Το άκουσαν, το διάβασαν ορισμένοι «συγγραφείς» μας; Ορισμένοι «σκηνοθέτες» μας; Ορισμένοι «ηθοποιοί» -πρωταγωνιστές/θιασάρχες μας βασικά; Ορισμένοι καλλιτεχνικοί διευθυντές κρατικών Θεάτρων; Ορισμένοι «δημοσιογράφοι» που περί το θέατρο τυρβάζουν; (Τώρα θα μου πείτε: «Και να το διάβασαν, κατάλαβαν;». Και σίγουρα δεν εννοείτε την ολίγον ομιχλώδη μετάφραση...).

Για ένα χρόνο παρέμεινε ο Τάκης Τζαμαργιάς. Καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Θητεία ενός χρόνου και για τον νέο -δεν κατάφερα να καταλάβω γιατί δεν ανανέωσαν τη θητεία του Τάκη Τζαμαργιά, αφού καλά την έκανε τη δουλειά του και μάλιστα στον πρώτο, κρίσιμο χρόνο, αλλά τέλος πάντων...- διευθυντή Νίκο Διαμαντή. 
 
Καλά, στον Δήμο του Πειραιά πιστεύουν πως σ’ έναν καλλιτεχνικό διευθυντή είναι αρκετός ένας χρόνος για να δείξει τι μπορεί να κάνει; Σαν ανέκδοτο ακούγεται. Ή σαν αντίληψη ασχέτων. 

Κι άλλος «Άμλετ»!

Τον «Άμλετ» του Σέξπιρ ανεβάζει στις 4 Μαΐου στο «Βαφείο» μια νεανική ομάδα σε μετάφραση και σκηνοθεσία Μαίρης Μαραγκουδάκη. Χαρακτηριστικό της παράστασης: μια πανκ-ροκ αισθητική. Η συλλογιστική τους: «Ο Σέξπιρ γράφοντας τον ‘Άμλετ’ ίσως και να δημιούργησε τον πρώτο (σ.σ. κι ο Ορέστης;) ‘απροσάρμοστο’ ήρωα της παγκόσμιας δραματουργίας ή, τουλάχιστον, τον πιο διάσημο. Στα τέλη του 1960 (σ.σ. προφανώς εννοούν στη δεκαετία του ’70) στην Αγγλία, όπου και γράφτηκε ο ‘Άμλετ’, ένα μεγάλο κομμάτι της νεολαίας, απογοητευμένο από την υποκρισία και την έλλειψη ουσίας μεταξύ άλλων, δημιουργεί το κίνημα των πανκ. Οι πανκ, όπως και ο Άμλετ, είναι οργισμένοι, αηδιασμένοι, χλευαστικοί, ανατρεπτικοί και, στα μάτια πολλών, επικίνδυνοι». Άρα; Άρα θα ’χουμε «μια ανατρεπτική ματιά πάνω σε ένα κλασικό έργο που σκοπεύει να αποδείξει πως ένα έργο είναι πραγματικά διαχρονικό όταν μιλάει με γλώσσα του ‘τότε’ για το ‘εδώ και τώρα’». Καθόλου λάθος δεν είναι η συλλογιστική. Αλλά περιμένω το αποτέλεσμα. 

Ο «Άμλετ» αυτός ανεβαίνει με εικαστική επιμέλεια και φωτισμούς Τάσου Σκλαβούνου, μουσική Μάνου Αντωνιάδη, διδασκαλία και χορογραφίες σκηνικής πάλης Κωνσταντίνου Καρβουνιάρη. Θα παίζουν οι Νικόλας Πιπεράς -ο Άμλετ της παράστασης-, Νίκος Μαυρουδής, Μαίρη Μαραγκουδάκη, Μανόλης Βαζαίος, Ανδρέας Ανδρεάδης, Μανόλης Καβίδας, Νέλλη Κυριάκη κι οι μαθητές του εργαστηρίου υποκριτικής του «Studio Μελενίκου 31» Χρήστος Χατζημιχαήλ, Φανή Γιαννακοπούλου, Μαίρη Άσπρου.

Οπότε, έχουμε και λέμε: «Άμλετ» του Γιάννη Χουβαρδά στην «Στέγη» και «Άμλετ» που επαναλήφθηκε για δεύτερη χρονιά στο «Πορεία» απ’ την ομάδα «Ορχήστρα των Μικρών Πραγμάτων» σε σκηνοθεσία Χρήστου Θεοδωρίδη -έκλεισαν πια τον κύκλο τους-, «Η τραγική ιστορία του Άμλετ, πρίγκιπα της Δανίας» από 20 Απριλίου στο «Θέατρο του Νέου Κόσμου», σε συμπαραγωγή του με την ομάδα «Teatro ma non Troppo», με σκηνοθέτη τον Παναγιώτη Κατσώλη και με πέντε ηθοποιούς, άρα ο προαναφερόμενος θα ’ναι ο τέταρτος φετινός «Άμλετ» στην ελληνική σκηνή.

Κι εγώ απορώ πλέον: σηκώνει η ελληνική σκηνή τ έ σ σ ε ρ ι ς «Άμλετ» σε μια σεζόν; Ούτε Λονδίνο πια...

Είναι τρελοί αυτοί οι Εγγλέζοι... Άκου να θάψουν στο Λέστερ, επίσημα αυτή τη φορά, μετά το 1485 που σκοτώθηκε στην τελική μάχη του -εμφύλιου- «Πολέμου των Δύο Ρόδων» κι, ως ηττημένο, τον παράχωσαν κακήν-κακώς, τον τότε βασιλιά τους Ριχάρδο Γ΄!

Επίσημη κηδεία, άνδρες των ενόπλων δυνάμεων να μεταφέρουν το φέρετρο με τα υπολείμματα του Ριχάρδου που ανακαλύφθηκαν το 2012, κορόνες, κοστούμια εποχής, ντόπιοι με πανοπλίες και περικεφαλαίες ή ντυμένοι μοναχοί -τσίρκουλο σας λέω!-, λάβαρα, περιφορά εν πομπή του λείψανου, να του πετούν του φέρετρου λουλούδια, πάγκοι και βιτρίνες με αναμνηστικά, επίσκοποι κι αρχιεπίσκοποι, εκπρόσωποι της βασίλισσας (η κόμισσα του Ουέσεξ Σόφι, νύφη της -γυναίκα του γιου της πρίγκιπα Έντουαρντ-, κι ο πρωτοξάδελφος της Ελισάβετ, Ρίτσαρντ, δούκας του Γκλόστερ, μετά της δουκίσσης συζύγου του), ο Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, ο ηθοποιός που κάποιες, λέει, κοινές ρίζες με τον Ριχάρδο έχει και, που, επιπλέον, πρόκειται να τον ενσαρκώσει σε σειρά του BBC η οποία ετοιμάζεται, να διαβάζει ειδικά γραμμένο για την περίσταση ποίημα έως και μήνυμα έστειλε η βασίλισσα -«ένα γεγονός μεγάλης εθνικής και διεθνούς σημασίας», μάλιστα. Κι ας μας άφησε ο Σέξπιρ για τον Ριχάρδο μια εικόνα καθάρματος. Ποιος να ξέρει όμως την αλήθεια...

Όλο αυτό, πάντως, κι αν ήταν θέατρο! Και εξαιρετική διαφήμιση. Τόσο για τον βασιλικό θεσμό και τον Οίκο των Γουίντσορ όσο και για το σίριαλ του Κάμπερμπατς. Αφήστε τις χρυσές δουλειές που ’κανε το Λέστερ...

Όλος ο κόσμος, μια σκηνή...

Αυτό δεν το ’χω καταλάβει. Όταν διαβάζω στο «Αθηνόραμα» τις κριτικές θεάτρου -δεν εννοώ τις λεγόμενες «κριτικές του κοινού» στην ηλεκτρονική έκδοση, αυτό μου το ’χουν απαγορεύσει ο γιατρός κι ο δικηγόρος μου, τις κριτικές των δυο κριτικών του εννοώ, στο έντυπο -και σε ορισμένες διαβάζω στοιχεία θετικά αλλά και στοιχεία αρνητικά που ’ναι τα περισσότερα και κατόπιν βλέπω από πάνω τη «βαθμολογία» με τρία «αστεράκια», η οποία μεταφράζεται σε «καλό», αυτό πώς να το εξηγήσω; Άλλος γράφει, άλλος βάζει τ’ «αστεράκια»;
Άσε που διατρέχω τη στήλη των θεαμάτων/θέατρα του περιοδικού, όπου «βαθμολογούνται» με «αστεράκια» οι παραστάσεις τις οποίες έχουν ήδη δει οι κριτικοί του «Αθηνοράματος», και σ’ όλες τις «βαθμολογημένες» τ’ «αστεράκια» δεν είναι σε καμιά τους, μα σε καμιά τους κάτω από δυο -δηλαδή και δυο «αστεράκια» μόνο για μια παράσταση είδα. Άρα παράσταση που να ’ναι μέτρια -ένα «αστεράκι»- ή κακή (λευκό «τετραγωνάκι») δεν υφίσταται, έτσι;