Στο Φτερό / Περιβάλλον και πόλεμος ή Δόξες ξεχασμένες και δέντρα καμένα

 

2ο Evia Film Project: Αγία Άννα / Αιδηψός / Λίμνη 

 

Μυρίζει ακόμα καμένο. Κοντεύουν να συμπληρωθούν δύο χρόνια και, πηγαίνοντας προς τις Ροβιές, πιάνεται η καρδιά σου βλέποντας τις αποψιλωμένες πλαγιές και τα κουφάρια από τα δέντρα της πυρκαγιάς που αφάνισε τα δάση της Βόρειας Εύβοιας το 2021. Και μυρίζει ακόμα καμένο. Ήταν, λοιπόν μία εξαιρετική ιδέα, το Evia Film Project, το οποίο εγκαινιάστηκε πέρσι από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και που απλώνεται στην Αιδηψό, στην Λίμνη και στην Αγία Άννα της Βόρειας Εύβοιας, να έχει περιβαλλοντικό προσανατολισμό.

Δεύτερη χρονιά φέτος και η δράση αυτή από 20 έως και 24 Ιουνίου, Τρίτη με Κυριακή -ήμουν εκεί προσκεκλημένος ολόκληρο το πενταήμερο-, αυτό το μικρό φεστιβάλ, με προβολές, μάστερ κλας, γουόρκσοπς, σεμινάρια, εκπαιδευτικά προγράμματα, ανοιχτές συζητήσεις, συναυλίες, με Αγορά αλλά και με περιήγηση ξένων κινηματογραφικών παραγόντων στην Βόρεια Εύβοια, ώστε να γνωρίσουν τοπία της για το πιθανό γύρισμα μελλοντικών διεθνών παραγωγών, εγκαινιάστηκε την Τρίτη με τον πιο ταιριαστό τρόπο: στον παραθαλάσσιο «Απόλλωνα» των Λουτρών Αιδηψού, που πέρσι, λόγω του «Evia Film Project», καλλωπίστηκε και ξαναπήρε ζωή μετά από δεκαετίες εγκατάλειψης, με την ταινία  «Μικρόκοσμος» (ΗΠΑ, 2017) του 

δικού μας -από παππού Παπαδόπουλο, μετανάστη στις ΗΠΑ, με ελληνίδα παντρεμένο και τιμητικά πολιτογραφημένο Έλληνα- Αλεξάντερ Πέιν. Μία ταινία επιστημονικής φαντασίας όπου ένα ζευγάρι αποφασίζει να ενταχθεί σε ένα διαρκώς εξελισσόμενο νορβιγικό επιστημονικό πρόγραμμα περιορισμού της  πληθυσμικής έκρηξης, μέσω της συρρίκνωσης του ανθρώπου σε λίγα εκατοστά. Αλλά ενώ ο Πολ ακολουθεί αυτό που αποφάσισε, η γυναίκα του λακίζει. Θα πάρουν διαζύγιο. Και ο Πολ, στην αποικία των σμικρυμένων, θα γνωρίσει μία ακτιβίστρια από το Βιετνάμ, με κομμένο πόδι, και θα σμίξουν. Θα βρεθούν σε μία άλλη, ανάλογη, αποικία στα νορβιγικά φιορδ, όπου ο επιστήμονας που έχει εισαγάγει τη σμίκρυνση προβλέπει ότι η ανθρώπινη φυλή θα εξαφανιστεί σύντομα λόγω των εκπομπών μεθανίου και έχει καταστρώσει ένα σχέδιο να εγκλειστούν εθελοντικά τα μικροσκοπικά άτομα της αποικίας σε μία υπόγεια κρύπτη από όπου, μετά  από χιλιάδες χρόνια, όταν η κατάσταση θα έχει εξομαλυνθεί, θα αναδυθούν οι απόγονοί τους. Ο Πολ -ο Ματ Ντέιμον- πείθεται, και προχωρεί με τους άλλους προς την κρύπτη, η σύντροφός του όχι. Και, τελικά, εκείνος, την τελευταία στιγμή, θα μετανοιώσει και θα γυρίσει πίσω. Μαζί θα αγωνιστούν και θα συνεχίσουν να βοηθούν τους φτωχούς. Το θέμα της ταινίας πολύ ενδιαφέρον αλλά ο Αλεξάντερ Πέιν, μετά το πρώτο μέρος, όπου θαυματουργεί ο, επίσης δικός μας, διευθυντής φωτογραφίας Φαίδων Παπαμιχαήλ, χάνει τον άξονά του. Και η ταινία διασπάται σε  κεφάλαια που μάλλον σε τηλεοπτική σειρά θα ταίριαζαν,

όπως ο ίδιος, συμπαθέστατος και αφοπλιστικά ειλικρινής, παραδέχτηκε στη συζήτηση που ακολούθησε, με χιούμορ αναφερόμενος στην επιτυχία που δεν είχε η ταινία όταν προβλήθηκε. Η βραδιά άνοιξε με χαιρετισμούς από το δήμαρχο Ιστιαίας-Αιδηψού Γιάννη Κοντζιά -που θύμισε τον συμπατριώτη του επιχειρηματία Αλκιβιάδη Τριανταφύλλου ο οποίος, στην αρχή του 20ου αιώνα, δραστηριοποιούνταν στο χώρο του κινηματογράφου στις ΗΠΑ και στην Ελλάδα και, χάρη στον οποίο, στη λουτρόπολη της Αιδηψού είχαν φιλοξενηθεί προσωπικότητες, όπως ο Τσάρλι Τσάπλιν, η Γκρέτα Γκάρμπο ή ο Γουίνστον Τσόρτσιλ-, της γενικής διευθύντριας του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ελίζ Ζαλαντό, του διευθυντή του, του ακάματου Ορέστη Ανδρεαδάκη, και, βέβαια, του Αλεξάντερ Πέιν που χρησιμοποίησε και λίγα ελληνικά -χωρίς ίχνος χολιγουντιανής γκλαμουριάς, ακριβώς το αντίθετο, στο ίδιο μήκος κύματος με τις ταινίες του.

Βόλτες στην Αιδηψό, κτίρια παλιά -ξενοδοχεία, θερμά λουτρά...- κομψά και δοξασμένα αλλά παρατημένα και παρακμασμένα, κάποια -λίγα- αναπαλαιωμένα, οι θερμές πηγές παντού, οι γούρνες με το ζεστό νερό πάνω 

στη θάλασσα, φιλόξενοι άνθρωποι, καλό φαγητό και σε μία εξέδρα στερεωμένη με κολώνες μέσα στη θάλασσα, οκταγωνικό, ένα εμβληματικό κομψοτέχνημα: το «Κύμα», ηλικίας 90 ετών -από το 1933-, «καφεζαχαροπλαστείον» προπολεμικά, όπου και στεγαζόταν τώρα τα γραφεία του Φεστιβάλ, με δραστηριοποιημένους όλους τους συμπαθέστατους και ευγενέστατους και εξυπηρετικότατους ανθρώπους του -πρώτη τη τάξει, η υπεύθυνη του Γραφείου Τύπου και Επικοινωνίας Δήμητρα Νικολοπούλου.

Την Τετάρτη η προβολή στον «Απόλλωνα» αφορούσε ακόμα περισσότερο την πράσινη πρωτοβουλία του Φεστιβάλ: «Δαμάζοντας τον κήπο» (Ελβετία / Γερμανία / Γεοργία, 2021), ντοκιμαντέρ της Γεοργιανής Σάλομε Τζάσι: ένας γεοργιανός, αγνώστων διασυνδέσεων, δισεκατομμυριούχος, ο οποίος δεν κατονομάζεται, ολιγαρχικός καρπός της μετασοβιετικής εποχής, ξεριζώνει αιωνόβια δέντρα από τα δάση της χώρας του, τα μεταφέρει (!) και τα μεταφυτεύει στον αχανή κήπο του. Τολμηρότατο το θέμα αλλά πολύ αργοί, αγγελοπουλικοί ρυθμοί, πλάνα υπέροχα -το γιγάντιο δέντρο που ταξιδεύει πάνω σε μία μαούνα στη θάλασσα- αλλά ναρκισσιστικά, που ξεχειλώνουν την ταινία ενώ θα μπορούσε να είναι μία εκρηκτική μικρού μήκους καταγγελία. Βέβαια, το ενδιαφέρον εκτινάχτηκε, όταν  στη συζήτηση, μετά το τέλος της προβολής, όπου δυστυχώς δεν έμεινα, η σκηνοθέτρια, που αποδεικνύεται εξαιρετικά τολμηρή, αποκάλυψε, όπως μου είπαν, ότι ο δισεκατομμυριούχος συλλέκτης δέντρων δεν είναι παρά ο πρώην γεοργιανός πρωθυπουργός Μπιτζίνα Ιβανισβίλι...

Την Πέμπτη έγινε στον «Απόλλωνα» η έκρηξη: «Ερχόμαστε εν ειρήνη», ντοκιμαντέρ (Γαλία / Αυστρία, 2014) του Χούμπερ Ζάουπερ. Ανακαλύπτω πως πρόκειται για την τρίτη ταινία της άτυπης «αφρικανικής τριλογίας» του αυστριακού σκηνοθέτη, από την οποία έχω ήδη δει στην Θεσσαλονίκη, στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ του 2015 που του έκανε αφιέρωμα, την πρώτη, «Το ημερολόγιο του Κισανγκάνι», για τον αφανισμό των Τούτσι που κατέφυγαν στο Ζαΐρ -Δημοκρατία του Κονγκό σήμερα- από την Ρουάντα για να αποφύγουν τη σφαγή τους από τους Χούτου, ένα συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ για το οποίο έχω γράψει στο totetartokoudouni.blogspot.com την 1 Απριλίου 2015. Το «Ερχόμαστε εν ειρήνη», με τον ειρωνικό τίτλο, αναφέρεται, ξεκινώντας από την αποικιοποίησή του από τους Άγγλους τον 19ο αιώνα, στο Σουδάν: στους εμφύλιους, στην απόσχιση και ανεξαρτητοποίηση του Νοτίου Σουδάν, το 2011, και στους ξένους που επέπεσαν σαν κοράκια στο καινούργιο κράτος εποφθαλμιώντας τα πετρέλαιά του -Άραβες, Αμερικανοί, Κινέζοι, ειρηνευτικές (;) δυνάμεις του ΟΗΕ έως και αηδιαστικοί αμερικανοί ιεραπόστολοι που ντύνουν με το ζόρι τους γυμνούς Σουδανούς και με τη βία παπουτσώνουν παιδάκια που κλαίνε. Ο τρομερός Ζάουπερ, με ένα αεροπλανάκι-παρωδία, ταξιδεύει στη χώρα και καταγράφει στιγμές διακινδυνεύοντας αλλά και παραδίδοντας μία συγκλονιστική, ανάγλυφη μαρτυρία ότι η αποικιοκρατία ζει και βασιλεύει με καινούργια πια 

μορφή.

Την Παρασκευή, στον «Απόλλωνα», έχουμε «double bill»: το μικρού μήκους ελληνικό ντοκιμαντέρ «Ρίζες» του Δημήτρη Τρομπούκη -οι ρυθμοί της ζωής των κατοίκων της Bόρειας Εύβοιας, μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 2021, και η προσπάθειά τους, παρά την πίκρα τους, να ορθοποδήσουν-, που χτυπάει ακριβώς -και με διαύγεια- το στόχο του Φεστιβάλ και η μεγάλου μήκους δυστοπική ταινία κινουμένων σχεδίων «Λευκός πλαστικός ουρανός» (Ουγγαρία / Σλοβακία, 2023) του Τιμπόρ Μπάνοτσκι και της Σάρολτα Σαμπό, ούγγρων σκηνοθετών. Σε μία μετααποκαλυπτική Βουδαπέστη του 2123, όταν στη γη δεν 

υπάρχουν πια ζώα και φυτά και οι εναπομείναντες άνθρωποι διαβιούν μέσα σε έναν πλαστικό θόλο με δικαίωμα να ζήσουν έως τα 50 τους, ενώ, ύστερα, υποχρεωτικά, τους εμφυτεύεται ένας σπόρος και μετατρέπονται σε δέντρα που θα εξασφαλίσουν τροφή και οξυγόνο στην υπόλοιπη κοινότητα, ένας νέος άντρας, ο Στέφαν, προσπαθεί να σώσει την Νόρα, την αγαπημένη του γυναίκα, που αποφασίζει να προσφερθεί για εμφύτευση πρόωρα. Ταξιδεύουν για να συναντήσουν τον καθηγητή που επινόησε τη  μέθοδο, με το αίτημα να αφαιρέσει το σπόρο από την Νόρα. Ο καθηγητής δεν θα το κάνει. Τότε, ο Στέφαν θα δεχτεί και ο ίδιος το σπόρο και θα μεταμορφωθούν και οι δύο σε δέντρα. Εξαιρετικό, κλασικό σχέδιο, το σενάριο λίγο μπερδεμένο αλλά η ταινία βρίσκει εύκολα το στόχο της και, μερικές στιγμές -το ταξίδι με το τρένο- συναρπάζει.

Την τελευταία βραδιά, το Σάββατο, και ενώ ο Νίκος Πορτοκάλογλου έδινε, στο πλαίσιο του Evia Film Project, συναυλία σε ένα μεγάλο δρόμο της Αιδηψού, εμείς πήγαμε στην Λίμνη -πανέμορφο λιμανάκι- για να δούμε στο «Ελύμνιον» -έναν άλλο εγκαταλειμμένο αλλά αποκαταστημένο κινηματογράφο, στην ταράτσα ενός κτιρίου που έχει μετατραπεί σε Πνευματικό Κέντρο-, με το φεγγάρι να μας αγκαλιάζει προστατευτικά: στο «Σκαρί» (Μάλτα, 2021) του Μαλτεζοαμερικανού Άλεξ Καμιλέρι, ένας νεαρός μαλτέζος ψαράς που πρόσφατα έγινε πατέρας αλλά το παιδάκι του έχει κάποιο πρόβλημα υγείας, βγαίνει καθημερινά για ψάρεμα με το πανέμορφο, κληρονομημένο από τον προπάππου του σκαρί του -την ψαρόβαρκά του, το λούτσου του, όπως το λένε στα μαλτέζικα-, σε μία δύσκολη εποχή, μπλεγμένος σε απαγορεύσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την υπεραλιεία και σε ντόπιους μαυραγορίτες. Τελικά, αν και αρχικά ανθίσταται, θα υποχωρήσει και θα παραδώσει το λούτσου του, σε νεκροταφείο για σκαριά, όπου αποσύρονται, σύμφωνα με απόφαση της Ε.Ε., οι ψαρόβαρκες έναντι μιας αποζημίωσης μερικών χιλιάδων ευρώ και με την υπόσχεση ότι ο ψαράς εργασιακά θα απορροφηθεί σε κάποια άλλη δουλειά. Τα ζωγραφισμένα στην πλώρη του λούτσου μάτια, στα οποία ο Καμιλέρι κάνει ζουμ, μοιάζουν πολύ θλιμμένα για αυτό το τέλος εποχής -ένα συγκινητικό φινάλε μιας ταινίας με ερασιτέχνες ηθοποιούς που, λίγο-πολύ, παίζουν τη ζωή τους, ταινία η οποία μου δημιούργησε συνειρμούς με το «Η γη τρέμει» του Λουκίνο Βισκόντι.

Εκτός από την πρεμιέρα, δεν είχε πολύ κόσμο στις προβολές, παρά τη δωρεάν είσοδο  Δεν ξέρω πώς θα εξελιχθεί το Evia Film Project, εκείνο που ξέρω, πάντως, είναι πως το κοινωφελές ενδιαφέρον του επιβάλει τη συνέχεια. Και μπράβο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης που είχε αυτή την πράσινη πρωτοβουλία και το έχει ξεκινήσει.

 

(Συνοπτικό αλλά πολύ προσεγμένο, το δωρεάν δίγλωσσο -ελληνικά και αγγλικά- έντυπο πρόγραμμα της οργάνωσης -επιμέλεια Ορέστης Ανδρεαδάκης).

 

Κινηματογραφος «Απόλλων»/Αιδηψός. κινηματογράφος «Ελύμνιον»/Λίμνη, 2ο Evia Film Project / Αγία Άννα, Αιδηψός, Λίμνη, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, 20 έως 24 Ιουνίου 2023.